Sanat Terimleri Sözlüğü P

Sanat Terimleri Sözlüğü P

PANORAMA (Panorama) : (1) Bir doğal ya da kentsel manzarayı ufka kadar uzanan ve çok geniş bir bakış açısıyla betimleyen resim (2) Büyük boyutlu panoramaları sergilemek amacıyla inşa edilmiş yapı türü Silindir biçiminde olan ve ışığı üstten alan bu yapılarda, resim tüm düşey yüzeyleri kesiksiz olarak kaplar ve silindirin tabanında bulunan yükseltilmiş bir platformdan seyredilirdi Bu türden ilk gösteri 1799'da Paris'te R Fulton tarafından yapılmış, sonraları, 19 yüzyıl boyunca tüm Avrupa kentlerinde yaygınlaşmıştı Panorama yapılarında genellikle doğal görüntüler ve savaş sahneleri sergilenirdi

PENTÜR (Painting) : Yağlıboya tablo anlamında kullanılır Kökeni Fransızcadır

PERSPEKTİF (Perspective) : Üç boyutlu gerçeklikleri iki boyutlu resim düzlemi üzerinde betimleyerek, üçüncü boyut yanılsaması yaratma işine yarayan bir resim ve çizim tekniği Antikite de bugünkü anlamıyla perspektif tekniği kullanıldığı söylenemezse de, örneğin, Pompei duvar resimlerinde üçüncü boyut verme çabası önemli bir yer tutar Fakat, gerçek perspektifin ancak 15 yüzyılda Rönesans'la birlikte ortaya çıktığı kesindir

PİGMENT : Her türlü boyanın renk verici ana maddesi

PİTORESK (Picturesque) : Estetik etkiyi matematiksel düzen bağıntılarıyla değil de, doğadaki gibi bir rastlantısallıkla elde etmeye çalışan her tür sanatsal tutumu niteler 18yy İngiliz bahçe tasarımı Yakınçağ'da pitoresk tutumun ilk örneklerini vermiştir Bu dönemde doğanın Barok'taki gibi geometrik biçimde düzenlenmesi yadsınıp doğal öğeler kullanılarak "düzenlenmemiş", "el değmemiş" doğa izlenimi yaratacak bahçeler oluşturulmaya çalışılmıştır Aynı tutum hemen hemen zamandaş olarak resim sanatında da görülür Bu anlayıştaki resimler doğayı bir yandan "olduğu gibi" yansıtmaya çabalarken, öte yandan da, onu "yabani" olmaktan uzaklaştırmışlardır Dolayısıyla, pitoreski romantizmden bağımsız düşünmek olanaksızdır

PLAN (Plan) : Bir nesnenin ya da yapıtın yatay bir düzlem üzerindeki izdüşümü Milattan 1500 yıl öncesine ait Mezopotamya tabletleri üzerinde bile planlara rastlandığına göre, kullanımının çok eski olduğu anlaşılmaktadır Eski Mısır'da da bilinirdi Antikite'de özellikle de Roma'da plan yapımı mimari etkinliğin önemli bir parçasıydı Ortaçağ başlarında işe, 11 ve 12 yy'a dek, mimari planlar yapımı tek çizgili basit krokiler çizmekten öteye gidemezdi Bu durumun Gotik üslubun başlangıcıyla birlikte değiştiği ve plan yapımının yeniden ortaya çıktığı görülür Rönesans'ta ise, plan vazgeçilmez bir mimari projelendirme tekniği olarak yerini iyice sağlamlaştırmıştır Türkiye ve İslam ülkelerinde mimari planların kullanımı konusunda elimizde pek çok bilgi olmasına karşın, Türkistan'dan 16yy'a, Türkiye'den ise 18 yy'a ait bazı örnekler dışında, elde çizili belge yoktur Bu örneklerde modüler bir ızgara kullanılmıştır

POLİKROMİ (Polychromy) : Görsel sanatlar ve mimarlıkta çok renklilik Özellikle mimarlık alanında rastlanılan bir sözcüktür Diğer sanatlarda çok büyük ölçüde kullanıldığından, bunların ürünlerini polikromiyle nitelemek pek gerekli olmaz Buna karşılık mimarlık alanında polikromi ancak bazı çağlar ve üsluplarda görülür Örneğin Antik Yunan mimarlığı polikromiktir Bugün yüzyılların aşındırması sonucunda doğal renklerine bürünen tapınaklar gibi önemli kamu yapıları, özgün durumlarında renkli bir dış dekorasyona sahiptirler

POLİPTİK (Polyptich) : (1) Avrupa sanatında üçten fazla sayıda birbirine bitişik resim levhasını içeren dinsel içerikli sanat yapıtlarına verilen genel ad Bu tür yapıtlar genellikle kiliselerin sunak bölümlerine yerleştirildi Rönesans'tan sonra poliptik yapılmamıştır (2) Antik Roma'da üzerine yazı yazmak için kullanılan, birbirine bağlı, katlanabilir ikiden fazla levhayı içeren ahşap tablet (3) Erken Ortaçağ'da Batı Avrupa manastırlarının emlak ve gelirlerinin kaydedildiği defter

POŞAT (Pochade) : Türkçe'de çok seyrek kullanılan sözcük Fransızca "Pochade" den kaynaklanır Doğrudan doğruya doğa içinde yapılan renkli yağlıboya küçük resim eskizi anlamındadır

PRİMİTİF (Primitive) : 1 MS 1500 yılından önce yaşamış ressamların çoğunlukla arkaik tarzda yapılmış resimlerine verilen ad 2 Sanatta, kendini eğitmiş ve/ya resimlerinde sade bir üslup kullanan sanatçıların çalışmaları 3 Afrika Zencileri, Okyanusya ve Amerikan Kızılderilileri'nin sanatı Terim, bu anlamıyla üçüncü dünya ülkeleri sanatını aşağılayıcı bir niteliğe sahiptir

PRİMİTİVİZM (Primitivism) : 1 İçinde primitif öğeler taşıyan sanat 2 Rusya'da 1905 ile 1920 arasında gelişen, kübizm ve fütürizm düşüncesi ile Rus halk sanatının etkisinde gelişen sanat hareketi Larinov, Goncharova ve Malevich'in ilk dönem çalışmaları örnek gösterilebilir