Cografya Terimler Sözlügü D

Cografya Terİmler SÖzlÜgÜ D

Dağ Oluşumu : Bakınız : Orojenez

Dalgalar : Dalgalar, deniz ve göllerdeki kuzey sularının periyodik salınımlarıdır Dalga oluşumunun temel nedeni rüzgarlardır Deniz yüzeyini yalayarak esen rüzgarlar, sürtünme nedeniyle durgun sulara hareket kazandırır Deniz yüzeyi pürüzlenir ve sürekli biçim değiştirir Deniz yüzeyinin salınım hareketine dalgalanma deniz yüzeyinde beliren pürüze dalga denir Rüzgarlar dışında depremler, volkanik hareketler ve deniz altında çökmelerde dalgaları oluşturur Bu tür dalgalara tsunami denir

Dam : Köy ailelerinin geçici bir süre için yararlandıkları yerleşme biçimidir Bölge köy yerleşmelerinde bir kısım aileler, birkaç aylık süre için köylerinden ayrılarak, kendi bahçe, tarla ve otlaklarındaki damlarda oturduktan sonra, tekrar köylerine dönerler

Debi : Bakınız : Akarsu Akımı

Delta : Akarsuların denize ulaştıkları yerlerde taşıdıkları maddeleri biriktirmesiyle oluşan üçgen biçimli alüvyal ovalardır Deltalar, taban seviyesi ovalarının bir çeşididir Onlardan ayrılan yönü biriktirmenin deniz içinde olmasıdır

Deniz : Okyanusların kıta içlerine doğru uzanan kollarına deniz denir Denizler okyanuslarla bağlantılarına göre ikiye ayrılır

Denizlerin Ortalama Derinliği : Denizlerin ortalama derinliği 4000 m dir Dünyanın en derin yeri olan Mariana Çukuru deniz seviyesinden 11035 m derinliktedir

Deprem : Yerkabuğunun derinliklerinde doğal nedenlerle oluşan salınım ve titreşim hareketleridir

Derin Deniz Çukurları : Sima üzerinde hareket eden kıtaların, birbirine çarptıkları yerlerde bulunur Yeryüzünün en dar bölümüdür

Derin Deniz Platformu : Kıta yamaçları ile çevrelenmiş, ortalama derinliği 6000 m olan yeryüzünün en geniş bölümüdür

Diyorit : Birbirinden gözle kolayca ayrılabilen açık ve koyu renkli minerallerden oluşan iç püskürük bir taştır İri taneli olanları, ince tanelilere göre daha kolay dağılır

Dolin : Kalker platolar üzerinde görülen, oval şekilli erime çukurluklarıdır Genellikle derinlikleri az, genişlikleri fazladır Türkiyede özellikle Toroslarda dolinler yaygın olarak görülür Halk arasında kokurdan, koyak, tava gibi adlar verilir Dolinler oluşum şekillerine göre iki gruba ayrılır :

Don Olayı : Havanın açık ve durgun olduğu kış gecelerinde aşırı ısınma nedeniyle toprak donar Don olayı tarımsal üretime büyük ölçüde zarar verir Karasal bölgelerde don olayı sık görülür

Dördüncü Zaman (Kuaterner) : Günümüzden 2 milyon yıl önce başladığı ve hala sürdüğü varsayılan jeolojik zamandır Zamanın önemli olayları :İklimde büyük değişikliklerin ve dört buzul döneminin (Günz, Mindel, Riss, Würm) yaşanması İnsanın ortaya çıkışıDördüncü zamanı karakterize eden canlılar mamut ve insandır

Duvar ve Atlas Haritaları : Eğitim ve öğretim amacına yönelik haritalardır Ölçekleri 1 / 1100000'dan daha küçüktür Dünya'nın tümünü, kıtaları veya ülkeleri gösterirler

Düden : Kalkerli arazide erime ile oluşan daire biçimli kapalı çukurluklara düden denir Düdenler yer altı sularını birbirine bağlayan kanallardır Düdenlere halk arasında su çıkan, su batan gibi adlar da verilir

Dünya : Güneş Sistemi'nin 9 gezegeninden biridir ve Güneş'e olan uzaklığı bakımından 3 Sırada bulunur

Dünyanın Yıllık Hareketi : Dünya ekseni çevresinde hareket ederken aynı zamanda saat ibresinin tersi yönde, Güneş'in çevresinde de döner Bu hareketini elips bir yörüngede 365 gün 6 saatte tamamlar Buna 1 Güneş yılı denir Dünya'nın yıllık hareketi sırasında, Güneş'in çevresinde çizdiği yörünge düzlemine ekliptik denir Yörünge şeklinin elips olması nedeniyle Dünya yıllık hareket sırasında Günöte - Günberi konumuna gelir