Cografya Terimler Sözlügü J-K

Cografya Terİmler SÖzlÜgÜ J-K

Jeosenklinal : Akarsular, rüzgarlar ve buzullar, aşındırıp, taşıdıkları maddeleri deniz ya da okyanus tabanlarında biriktirirler Tortullanmanın görüldüğü bu geniş alanlara jeosenklinal denir

Jeomorfoloji Haritaları : Bir bölgedeki şekillenme süreci yani iç ve dış güçlerin etkisiyle oluşan yer şekilleri hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalarda faylar, yamaçlar, vadi türleri, birikinti konileri, sekiler, ovalar ve daha bir çok yer şekli taranarak gösterilir Yer şekillerinin kolay ayırt edilmesi amacıyla bu haritalar renklendirilir

Jeoterm Basamağı : Yeryüzünden yerin derinliklerine inildikçe 33 mde bir sıcaklık 1 °C artar Buna jeoterm basamağı denir

Jips (Alçıtaşı) : Beyaz renkli, tırnakla çizilebilen kimyasal tortul bir taştır Alçıtaşı olarak da isimlendirilir

K

Kalker (Kireçtaşı) : Deniz ve okyanus havzalarında, erimiş halde bulunan kirecin çökelmesi ve taşlaşması sonucu oluşan taştır

Kant-Laplace teorisi : Güneş Sisteminin oluşumu ile ilgili farklı teoriler ortaya atılmıştır En geçerli teori sayılan Kant-Laplace teorisine Nebula teorisi de denir Bu teoriye göre, Nebula adı verilen kızgın gaz kütlesi ekseni çevresinde sarmal bir hareketle dönerken, zamanla soğuyarak küçülmüştür Bu dönüş etkisiyle oluşan çekim merkezinde Güneş oluşmuştur Gazlardan hafif olanları Güneş tarafından çekilmiş, çekim etkisi dışındakiler uzay boşluğuna dağılmış ağır olanlar da Güneşten farklı uzaklıklarda soğuyarak gezegenleri oluşturmuşlardır

Kapalı Havza : Sularını denize ulaştıramayan havzalara kapalı havza denir

Karaların Ortalama Yüksekliği : Karaların ortalama yüksekliği 1000 m dir Dünyanın en yüksek yeri deniz seviyesinden 8840 m yükseklikteki Everest Tepesidir

Karayel : Türkiyeye kuzeybatıdan esen soğuk rüzgarlardır Kışın kar yağışlarına, yazın sağanak yağışlara neden olur

Karstik Göller : Eriyebilen kayaçların bulunduğu yerlerde oluşan göllerdir

Kaynak : Yeraltı sularının kendiliğinden yeryüzüne çıktığı yere kaynak denir Türkiyede kaynaklara pınar, eşme, bulak ve göze gibi adlar da verilir

Kenar Deniz : Okyanus kıyılarında, okyanuslardan adalarla ayrılan denizlere denir Örnek : Japon Denizi, Çin Denizi (Sarı Deniz), Umman Denizi, Kuzey Buz Denizi, Antiler, Tasman Denizi, Mercan Denizi, Bering Denizi, Karayip Denizi

Kesir Ölçek : Haritalardaki küçültme oranını basit kesirle ifade eden ölçek türüdür
1 / 25000 , 1 / 500000, 1 / 1000000 birer kesir ölçektir
Kesir ölçekte, pay ile paydanın birimleri aynıdır Uzunluk birimi olarak santimetre (cm) kullanılır
Örneğin : 1 / 1000000 ölçeğinde, arazi üzerindeki 1000000 cm (10 km)'lik uzunluk harita üzerinde 1 cm gösterilmiştir

Kırağı : Soğuyan zeminler üzerindeki yoğunlaşmanın buz kristalleri şeklinde olmasıdır Kırağının oluşabilmesi için de havanın açık ve durgun olması gerekir

Kırç : Aşırı soğumuş su taneciklerinden oluşan bir sis uzun süre yerde kaldığında, su taneciklerinin soğuk cisimlere çarparak buz haline geçmesidir

Kırgıbayır : Yarı kurak iklim bölgelerinde sel yarıntılarıyla dolu yamaçlara kırgıbayır (badlans) denir

Kıta : Denizlerin ortasında çok büyük birer ada gibi duran kara kütlelerine kıta denir

Kıta Platformu : Derin deniz platformundan sonra yüksek dağlar ile kıyı ovaları arasındaki en geniş bölümdür

Kıta Sahanlığı : Deniz seviyesinin altında, kıyı çizgisinden -200 m derine kadar inen bölüme kıta sahanlığı (şelf) denir Şelf kıtaların su altında kalmış bölümleri sayılır

Kıta Yamacı : Şelf ile derin deniz platformunu birbirine bağlayan bölümdür

Kiltaşı (Şist) : Çapı 2 mikrondan daha küçük olan ve kil adı verilen tanelerin yapışması sonucu oluşan fiziksel tortul bir taştır

Kom : Ekonomik faaliyetin büyük ölçüde hayvancılığa dayalı olduğu aileler veya kişiler tarafından oluşturulan geçici yerleşmelerdir

Konveksiyonel Yağış : Isınan havanın yükselerek soğuması ile oluşan yağışlardır

Kömür : Bitkiler öldükten sonra bakteriler etkisiyle değişime uğrar Eğer su altında kalarak değişime uğrarsa, C (karbon) miktarı artarak kömürleşme başlar C miktarı % 60 ise turba, C miktarı % 70 ise linyit, C miktarı % 80 – 90 ise taş kömürü, C miktarı % 94 ise antrasit adını alır

Kör (Çıkmaz) Vadi : Karstik yörelerdeki akarsular bir düdende kaybolarak akışını yeraltında sürdürür Bu akarsuların yeryüzünde süreklilik göstermeyen vadilerine kör (çıkmaz) vadi denir

Krivetz: Romanyanın iç kesimlerinden Karadeniz kıyılarına doğru esen soğuk rüzgarlardır

Kroki : Bir yerin kuşbakışı görünümünün ölçeksiz olarak düzleme aktarılmasıdır

Kuaterner Zaman : Bakınız : Dördüncü Zaman

Kumsal : Kıyılarda dalga ve akıntıların taşıdıkları maddeleri biriktirmesi ile oluşan alanlara kumsal denir Girintili-çıkıntılı bir kıyıda dalgalar, denize çıkıntı yapan dik burunlarda aşındırma, buradan kopardıkları maddeleri koy içlerine taşıyarak kumsalların oluşmasını sağlar Bu nedenle kumsallar genellikle koy içlerinde yer alır ve bir şerit halinde uzanır

Kumtaşı (Gre) : Kum tanelerinin doğal bir çimento maddesi yardımıyla yapışması sonucu oluşan fiziksel tortul bir taştır

Kumullar : Rüzgarların taşıdığı kumların çökelmesiyle kumullar oluşur Gevşek yapıya sahip olan kumullar sürekli yer değiştirmektedirler Orta Asya çöllerinde oluşan hilal biçimli kumullara ise barkan adı verilir

Kuraklık Sınırı : Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini, sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedirYaz kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya duyulan gereksinim fazladır Buna kuraklık sınırı denir