 |
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
 |
11-04-2012
|
#1 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiOsmanlıca Sözlük Lügat F Harfi FA Osmanlıca alfabenin 23´üncü harfi olup ebcedî değeri 80´dir  FA´AL (Mübalâgalı ism-i fâil) Çok işleyen ve çalışan Durmayıp işleyen Çalışkan Devamlı iş yapan FA´ALÂNE f Hiç durmazcasına çalışarak Daima çalışır surette FAAL Balta sapı * Kerem FAALE(T) (Fâil C) Fâiller, özneler, iş yapanlar FA´ALİYET İş görmek, çalışmak Boş durmayış FAALİYET-İ RUBUBİYET Allah´ın rububiyet faaliyeti ve icraatı (Hâlik-ı Zülcelâl hayret-nümâ, dehşet-engiz bir surette bir faaliyet-i Rububiyetiyle, mevcudatı mütemadiyen tebdil ve tecdit ettiğinin bir hikmeti budur: Nasılki mahlukatta faaliyet ve hareket; bir iştiha, bir iştiyak, bir lezzetten, bir muhabbetten ileri geliyor Hattâ denilebilir ki: Herbir faaliyette, bir lezzet nev´i vardır; belki herbir faaliyet, bir çeşit lezzettir Ve lezzet dahi, bir kemâle müteveccihtir; belki bir nevi kemâldir Mâdem faaliyet; bir kemâl, bir lezzet, bir cemâle işaret eder Ve mâdem kemâl-i mutlak ve Kâmil-i Zülcelâl olan Vâcib-ül-Vücud, zât ve sıfât ve ef´âlinde, bütün enva-ı kemâlâta câmi´dir; elbette o Zât-ı Vâcib-ül Vücud´un vücub-u vücuduna ve kudsiyetine lâyık bir tarzda ve istiğnâ-i zâtisine ve gına-i mutlakına muvafık bir surette ve kemâl-i mutlakına ve tenezzüh-ü zâtisine münasip bir şekilde; hadsiz bir şefkat-i mukaddese ve nihayetsiz bir muhabbet-i münezzehesi vardır Elbette o şefkat-i mukaddesen ve o muhabbet-i münezzeheden gelen hadsiz bir şevk-i mukaddes vardır Ve o şevk-i mukaddesten gelen hadsiz bir sürur-u mukaddes vardır Ve o sürur-u mukaddesten gelen, tâbiri câiz ise, hadsiz bir lezzet-i mukaddese vardır Ve elbette o lezzet-i mukaddese ile beraber; hadsiz onun merhameti cihetiyle faaliyet-i kudreti içinde, mahlukatının istidatları kuvveden fiile çıkmasından ve tekemmül etmesinden neş´et eden, o mahlukatın memnuniyetlerinden ve kemallerinden gelen Zât-ı Rahman ve Rahim´e ait, tâbiri câiz ise, hadsiz memnuniyet-i mukaddese ve hadsiz iftihar-ı mukaddes vardır ki; hadsiz bir surette, hadsiz bir faaliyeti iktiza ediyor Ve o hadsiz faaliyet dahi, hadsiz bir tebdil ve tağyir ve tahvil ve tahribi dahi iktiza ediyor ve o hadsiz tağyir ve tebdil dahi; mevt ve ademi, zeval ve firakı iktiza ediyorBir zaman, hikmet-i beşeriyenin masnuâtın gayelerine dâir gösterdiği faideler nazarımda çok ehemmiyetsiz göründü Ve ondan bildim ki, o hikmet abesiyete gider Onun için feylesofların ileri gidenleri, ya tabiat dalâletine düşer veya Sofestai olur veya ihtiyar ve ilm-i Sâni´i inkâr eder veya Halika "mûcib-i bizzat" der M) FA´ALÜN LİMA-YÜRİD "Kayyumiyet sırrıyla ve faaliyet-i daimesiyle her an istediğini istediği gibi yapar " meâlinde bir âyettir FABRİKA Sanayi mâmüllerinin büyük ölçüde imal edildiği yer FACİ´ (Fâcia) Büyük belâ Musibet Acıklı Elem verici hâdise (Dram) FÂCİA-ENGİZ Fâcialı Çok acıklı FÂCİA-NÜVİS f Acıklı ve hazin tiyatro romanı yazan kimse FACİAT Fâcialar, belâlar, musibetler FACİR Haktan sapan Haram ve günaha dalmış kötü insan Günah işleyen (Bak: Fecir) FACİRE Kötü hayata alışmış, ahlâksız kadın Günahkâr FADIL (Bak: Fâzıl) FADIR (C: Füdr) Zayıf * Âciz, güçsüz * Yaşlı dağ keçisi FA´FA´ Kasap * Çoban Hafif kimse FA´FAA Çobanın koyunu çağırması Çağırıp "fâfâ" demek FA´FAÎ Koyun çobanı FAĞFUR Yarı şeffaf Çin porseleni Çok kıymetli porselenden yapılan yemek kabı Çin yapısı * Eskiden Çin İmparatoruna verilen isim FAGIRE Hind nilüferi denilen bitkinin kökü FAGOSİT yun Organik yahut inorganik maddeleri alıp sindirebilen hücre FAGR Açmak |
|
 |
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#2 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FAHAMET (Fehâmet) Büyüklük Kadr ü şânı yüksek (Eskiden büyük zatlara veya sadrazamlara karşı kullanılan hitab şekli idi Fehametli Sultânım gibi) FAHAMET-LÛ Osmanlı İmparatorluğu devrinde sadrazama, prenslere ve Mısır Hidivi´ne verilen bir ünvan FAHAMET-PENAH f Yegâne müracaat edilecek en büyük makam FAHEKA Vurulduğu yerden kan çıkartan kılıç ve neşter parçası FAHH Ağ, kapan, tuzak FAHH-UL FÂR Fare kapanı FAHHAM Kömürcü FAHHAR Çok öğünen Çok iftihar eden Fahur * Çanak, Çömlek Toprak testi FAHHARE Ağaç kap FAHHARÎ Çanak, çömlek, testi ve bardak yapan kimse FAHHAŞ Her cins fenalık ve kötülükleri şahsında toplamış olan kimse FAHİM Akıllı Anlayışlı FAHİM (Fahm dan) İtibâr ve nüfuz sâhibi olan, büyük zât FAHİMÂNE f İtibar ve nüfuz sahibi kimseye yakışır şekilde, fahim olana yakışacak surette FAHİR (Fâhire) İftihar eden Kendi amelini ve kendini beğenen Övünen * Şa´şaalı Ağır Parlak Şanlı * Büyük ve iyi nesne * Koruğu büyük çekirdeksiz hurma * Memeleri büyük deve FAHİŞ Ahlâka uymaz ve terbiyesiz olan * Haddi tecavüz eden Mübalâğalı * Çok bahil Nekir ve yaramaz şey FAHİŞE Ahlâksız ve hayâsız kadın Namusunu korumayan kadın * Allah´ın menettiği şey * Zâniye Kahbe FAHİTE (C: Fevâhit) Yabani güvercin FAHL İleri gelen Üstün Hatırı sayılır adam * Erkek (hayvan) * Aygır * Beyitler, hadis-i şerifler, rivâyetler anlatan kimse FAHL Yavaşlık, hilm FAHM Büyük, kebir, ulu FAHM Kömür Karbon * Susmuş Nefesi kesilmiş FAHM-İ HAYVANÎ Hayvan kemikleri yakılarak elde edilen hayvan kömürü FAHM-İ MA´DENÎ Mâden kömürü FAHM-İ NEBATÎ Bitkisel kömür FAHMÎ (Fahmiyye) Kömürümsü, kömürle alâkalı FAHMİYYET Karbonat Kömürleşmiş olan şey FAHR Övünme Yaptığını sayarak övünme Övülmeye sebeb olacak kimse Fazilet Büyüklük Şeref FAHR-İ KÂİNAT (Fahr-i Âlem, Zübde-i Kâinat, Seyyid-i Kâinat) Peygamberimiz Hz Muhammed´in (ASM) nâmları Bütün âlemin kendisi ile şeref bulduğu, iftihar ettiği Hz Muhammed (ASM) (Bak: Mefhar) FAHREDDİN-İ RAZÎ (Milâdi 1149-1209) Büyük bir müfessir-i Kur´andır Fizik, matematik ve tıb hakkında eserleri de vardır FAHRÎ Karşılıksız olarak Parasız olarak * İftiharla Övünerek FAHRİYE Bir kimsenin kendini medih için söylediği söz veya şiir Fahre mensub ve müteallik olan FAHRİYYEN Gönülden isteyerek Karşılıksız olarakFAHRUL İSLAM $ (Pezdevî): Mavera-ün Nehir´deki Hanefî fukahasının meşhurlarındandır Hicri 482 tarihinde Semerkant´ta vefat etmiştir FAHS Bir şeyin içyüzünü araştırma, aslını tetkik etme * Ayırtmak * Bahsetmek * Seyirtmek * Sıçramak FAHŞA Büyük günahlar Çirkinlikler Zina gibi şehevâta tâbi olmakta ifrat ile alâkadar olan günahlardır ki, lisanımızda fuhşiyat tâbir olunur Ve bunlar, insanların en çirkin hâlleridir FAHUR Çok övünen, çok iftihar eden Mütekebbir Tekebbür ve taazzum edici FAHUR Bir fesliğen cinsi FAHURANE f Kendini beğenerek Kendini medhederek Çok övünerek FAHZ Uyluk Kalça Bacağın kalçadan dize kadar olan kısmı * Bir kimsenin en yakın aşiretinden olan cemaat FAHZ Büyüklenmek, kibirlenmek FÂİDE (C : Fevaid) Kazanç, kâr, nef´, menfaat İstifadeye sebeb Yararlılık, işe yarama FÂİDE-MEND f Kârlı, faydalanan, menfaat elde eden FAİH (C : Fevâih) Meyve ve çiçek kokusu FÂİK Üstün, üstünde Diğerinden daha değerli ve üstün Her şeyin güzide ve a´lâsı Âli * Başın boyun ile bitiştiği yer FÂİK-ÜL AKRÂN Akranlarından daha üstün FAİKİYYET Üstünlük Kıymetlilik FÂİL İşi yapan Fiili işleyen * Gr: Masdarın mânasını meydana getirene denir FÂİL-İ HAKİKÎ Bir işte hakiki te´sir sahibi Onu hakkı ile yapan (Allah CC) FÂİL-İ HAYR Hayır işleyen, hayır sahibi FÂİL-İ MUHTAR Re´yinde müstakil olan İstediğini yapmakta serbest olan (Cenab-ı Hak) FÂİL-İ MÜBAŞİR Huk: Bir şeyi bizzat yapan kimse FÂİL-İ MÜŞTEREK Huk: İşlenmiş olan bir suçta parmağı olan Suç ortağı FÂİLİYYET İşleyicilik Müessir olmak Fâile mensub ve müteallik oluş FAİTE Geçen Fevt olan * Vaktinde kılınmamış olan namaz FAİZ Ödünç verilen para için alınan ve şer´an haram olan kâr Faizin iş hayatındaki mânası, "sen çalış, ben yiyeyim"dir Küçük tasarruf sahiplerinin paraları bankalarda toplanıp, büyük yekûnlere ulaşır Banka bu parayı aldığından daha büyük faizle iş sahiplerine kredi olarak verir İstihsâl edilen (üretilen) malların fiatına masraf olarak bu faiz eklenir Böylece malların fiatı faiz yüzünden %50 civarında veya daha fazla artar Bu malı satın alanlar, ödedikleri fiatla birlikte vaktiyle yatırımcının ödediği faizi kendileri ödemiş olurlar Böylece tasarruf sahipleri bankadan aldıkları faizden çok daha fazlasını bu malı satın almakla geri ödemiş olurlar Ayrıca fiatların yükselmesiyle dar gelirlilerin haklarına tecavüz etmiş olurlar Çalışmadan para alıp vermekle zenginleşen bir zümrenin türemesine de sebep olurlar İslâm, faizi haram kılmakla bu haksızlıkları önler (Bak: Riba) * Taşan, dolan FAİZ (Fevz den) Dilediğine eren Başaran Korktuğundan kurtulan Üstün gelen Necat bulan * Kapının üstündeki eşik FAJ (FÂJE) f Esneme FAK´ (FIK´) (C: Fıkıa) Bir cins beyaz yumuşak mantar FAK Yaşlanmış, ihtiyar kimse FÂKA(T) Zaruret, ihtiyaç Yoksulluk, fakirlik FÂKA-İ ŞEDİDE şiddetli ihtiyaç FAKAD Beş parmak dedikleri otun tohumu FAKAHAT El ayası FAKAHET Şeriat bilgisinde âlimlik Fıkıh bilgisinde mütehassıslık Anlayışlı olmak (Bak: Fıkıh) FAKAHETLÛ Evvelce müftüler hakkında kullanılmış olan resmî bir lâkab FAKAKA Ahmak adam FAKAKI´ Su üstünde olan kabarcıklar FAKAM Bir kimsenin ağzını yumduğunda alt dişlerinin öne çıkıp, üst dişleriyle üstüste gelmesi * Dolmak, imtilâ olmak FAKARE (C: Fikar) Omurga kemiği FAKAT ("Fa" ile "kat" dan müteşekkil) Hemen, yalnız, ancak, yeter, bes, gerçi, her ne kadar, lâkin, ammâ FAKD Bulunmamak, bir şeyi kaybetmek Belirsiz olmak * Talebetmek, istemek FAKD-ÜL AHBAB Ahbabsızlık, dostsuzluk Ahbabın bulunmayışı FAKD-I NAKD Para yokluğu FAKE Fakirlik FAK´E Uyumak FAKFAKA Köpeğin korkudan ürümesi FAKFAKA Ahmak adam FAKFON Kim: Çinko, nikel ve bakırdan yapılan gümüş görünüşünde bir halita FAKHA Her nebatın yeni açmış çiçeği * Bir yıldız adı * Dübür halkası FAKIA Zahmet, meşakkat FAKID Oğlunu veya eşini kaybetmiş kadın FAKIRA Büyük musibet, zahmet, meşakkat Dâhiye Belleri kırıp parçalayan şiddet FAKİD Az rastlanan şey Nâdir bulunabilen nesne FAKİH (Fâkihe) Yaş meyve, yemiş, yaş hurma ağacı * Şenlendiren, sevindiren FAKİH Fıkıh ilmini bilen İslâm hukukçusu * Zeki, anlayışlı kimse FAKİHE (C: Fevâkih) Yemiş, yaş meyve FAKİHET-ÜL CENNET Cennet meyvesi FAKİHET-ÜŞ ŞİTA Kış meyvesi * Mc: Ateş FAKİHİYY (FÂKİHANÎ) Yemiş satan kimse FAKİR Biçâre, muhtaç, yoksul İslâm dini, ev kirası, yiyecek, içecek, giyecek, ilaç, yakacak gibi zorunlu ihtiyaçları karşılandıktan sonra yılda 96 gram altın alabilecek kadar geliri olmayanları fakir sayar Fakirlerden vergi alınmaz, İslâm devleti zorunlu ihtiyaçlarını karşılamada, tedavi, tahsil (öğrenim), yolculuk gibi durumlarda fakirlere yardım eder Çağımızda insanların çoğunun yoksun olduğu sosyal güvenliğe kavuşturur Bu sebeple de fakir-zengin arasında düşmanlık, zıddiyet, gerginlik, çatışma olmaz Toplumda denge, huzur, mutluluk, sükun ve sosyal adalet sağlanır (İnsanlardan istiğna ederek kendini ibadet ve tâata, Kur´an ve iman ve İslâmiyet hizmetine vakfeden zâtlara da mânen zengin mânasına fakir denildiği de görülmüştür) FAKİRÂNE f Fakir bir kimseye yakışacak surette Fakircesine FAKİRHÂNE Mütevazilikle söz söyleyen kişinin evi FAKÎS Çiftçilerin kullandığı âletlerden halka gibi bir demir FAKKAH Ezhar otunun çiçeği FAKLEYUN Semizotuna benzer bir ot FAKR İhtiyaç, yoksulluk * Azlık, muhtaçlık * Cenab-ı Hakk´a karşı fakrını, ihtiyacını hissetmek * Tas: Kendisindeki bütün her şeyin Allah´a âit olduğunu bilmek(Gecede zulümat, nasıl nuru gösterir Öyle de: İnsan, zaaf ve acziyle, fakr ve hâcâtiyle, naks ve kusuru ile, bir Kadir-i Zülcelâl´in kudretini, kuvvetini, gınâsını, rahmetini bildiriyor ve hâkezâ Pekçok evsâf-ı İlâhiyyeye bu suretle âyinedarlık ediyor Hattâ hadsiz aczinde ve nihayetsiz za´fında, hadsiz a´dasına karşı bir nokta-i istinad aramakla, vicdan daima Vâcib-ül Vücud´a bakar Hem nihayetsiz fakrında, nihayetsiz hâcâtı içinde, nihayetsiz maksadlara karşı bir nokta-i istimdat aramağa mecbur olduğundan vicdan daima o noktadan bir Ganiyy-i Rahim´in dergâhına dayanır; dua ile el açar Demek her vicdanda şu nokta-i istinat ve nokta-i istimdat cihetinde iki küçük pencere, Kadir-i Rahim´in bârigâh-i rahmetine açılır, her vakit onunla bakabilir S) FAKR-ÜD DEM Kansızlık FAKR-I HÂL Fakirlik hâli FAKR-I MUTLAK Mutlak fakirlik Mü´min bir kulun Cenâb-ı Hakka karşı mutlak muhtaç halde olduğunu bilişi Nihayetsiz muhtaç olduğu Allaha (CC) ve emirlerine tam teslimiyyetle sığınması hâleti FAKR-PİŞE f Fakirliğe alışmış, fakirlik içinde, muhtaçlık içinde FAKS Kırmak, kesr FAKS (FEKUS) Ölmek * İfsat etmek FAKTÖR Fr Bir neticeyi meydana getiren unsurlardan her birisi Amil FAKUS Hıyar * Kavun FAKÜLTE (Fr Faculty) Üniversitelerin, ihtisas mevzuu bakımından ayrılmış kollarından her biri * Hassa, meleke, iktidar Kabiliyet, kuvvet FAL Uğur Baht Tali´ (Bak: Tefe´ül) FAL-İ HAYR İyi alâmet ve işaret Uğur FA´L İşlemek mânâsına mastar FALAK Tomruk * Falaka * Sabah aydınlığı FALAKA İki ucunda bir ipin iki uçları bağlı, bir sırıktan ibaret olan ceza âleti FÂLIK Çatlatan Açan Büyümesi için tohumu açan, yaratan (Allah CC) FÂLIK-ÜL HABBİ VENNEVÂ Tohum ve çekirdekleri açarak büyüten (Allah C C) FALÎ Falcı kimse FALİC Felce uğramış * Vücudun bir kısmını veya her tarafını tutmaz hale koyan hastalık * İsabeti çok olan ok FALİC f Muzaffer, galib Muvaffak FALİH İsteğine kavuşan Kurtulan Felâh bulan * Toprak süren Çiftçi FALÎZ (C: Fevâliz) Bostan FALS Halâs etmek, kurtarmak FALT (FELÂT) Ansızlık |
|
|
|
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#3 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FA´M Dolu FÂM f Renk, levn GÜL-FÂM Gül renkli SEBZ-FÂM Yeşil renkli FAMİLYA Fr Aile Soy Zevce Kadın Eş * Aynı cinsten olan nebat grubu Aynı soydan veya cinsten olan Aralarında benzerlik bulunan grup FAMİYY Yemiş satıcı, meyve satan kimse FANATİK Fr Bir dinin veya mezhebin çok aşırı taraftarı olan FANİ Muvakkat, kaybolan, gelip geçici, devamlı olmayan, misâfir (İnsan hangi bir şeye teveccüh ederse, onunla bağlanır ve onda fâni olur İİ)(Ey insanlar! Fâni, kısa, fâidesiz ömrünüzü; bâki, uzun, fâideli, meyvedâr yapmak ister misiniz Madem istemek, insaniyetin iktizasıdır Bâki-i Hakiki´nin yoluna sarfediniz Çünkü: Bâkiye müteveccih olan şey, bekanın cilvesine mazhar olur Madem, her insan gayet şiddetli bir surette uzun bir ömür ister, bekaya âşıktır ve mâdem bu fâni ömrü baki ömre tebdil eden bir çare var ve mânen çok uzun bir ömür hükmüne geçirmek mümkündür Elbette insaniyeti sukut etmemiş bir insan o çareyi arayacak ve o imkânı bilfiile çevirmeğe çalışacak ve tevfik-i hareket edecek İşte o çâre budur: "Allah için işleyiniz Allah için görüşünüz Allah için çalışınız Lillâh, Livechillâh Lieclillâh rızâsı dâiresinde hareket ediniz O vakit sizin ömrünüzün dakikaları seneler hükmüne geçer L) FANİD Bayat şeker FANİYYET Fânilik, ölümlülük FANTAZİYE yun Yalandan gösteriş, boş debdebe Zâhirî süs ve zinet Lüzumlu ihtiyaçtan olmayan ve zevk için kullanılan pahalı eşya(Sefahet ve dalâlette bozulmuş ve İsevi dininden uzaklaşmış Avrupa! Deccal gibi birtek gözü taşıyan kör dehan ile ruh-u beşere Cehennemî hâleti hediye ettin! Sonra anladın ki, bu öyle ilâçsız bir illettir ki, insanı âlâ-yı illiyyînden, esfel-i sâfilîne atar Hayvanatın en bedbaht derecesine indirir Bu illete karşı bulduğun ilâç, muvakkaten ibtal-i his hizmeti gören cazibedar oyuncakların ve uyutucu hevesat ve fantaziyelerindir Senin bu ilâcın, senin başını yesin ve yiyecek!Bedbahttır o kadın ki; zevcinin fıskına bakar, onu başka bir surette taklid eder Veyl o zevc ve zevceye ki; birbirini ateşe atmakta yardım eder Yâni; medeniyet fantaziyelerine birbirini teşvik eder L) FANTEZİ yun Çeşitli ve süslü Müsrifane süs isteğinden doğan hayal hareketi ile yapılmış süslü eşya veya süslenmek Ağırbaşlı olmayan FANUS yun Fener Sâbit ve süslü fener * Kim: Bazı şeylerin üstüne kapatmak için camdan yapılmış kapak FAR Fr Otomobil, kamyon gibi nakil vasıtalarının önündeki kuvvetli lâmbalar FÂR Fâre, sıçan FAR´ Budak ve ağaç başı * Her şeyin alâsı İyisi * Her kavmin şereflisi FARABÎ (Mi: 870-950) Aristo felsefesinin İslâm âleminde yayılmasına yol açmış bir filozoftur Aristo´dan sonra gelen mânasına, kendisine Muallim-i Sâni nâmı verilmiştir Eserlerinin İbn-i Sina üzerinde büyük te´siri vardır "Kanun" denilen bir çalgı âletinin mucididir Asıl adı Ebu Nâsır Muhammed´dir FARAKLİT İncilde mezkur olan Hz Muhammed´in (ASM) ismidir El-Faraklit, El-Baraklit de hamdeden, hak ile bâtılı birbirinden ayıran, fâruk, hakperest mânalarına gelir FARAN İncil´de Mekke dağlarına verilen isim Hz Peygamber´in (ASM) Faran dağlarında zuhur edeceği İncil´de haber verilmiştir FARAŞ (Feraşe den galat) Süprüntüleri toplamağa ait kulplu kutu, kürekçik Süpürge (Bak: Ferraş) FARAT Öne çıkan, geçen * Issız yerlerde konan nişan ve işaret * Kervan halkından önce su yerine varıp sakalık eden kimse FARAZA (Esası: Farzâ) Meselâ, öyle sayalım ki, farzedelim ki, ola ki, tutalım ki FARAZÎ (Bak: Farzî) FARAZİYE (Fr: Hipotez) Var sayma, kabul Bir hâdiseyi, bir olayı açıklamak, bir düşünceyi isbat etmek için isbatı yapılmamış başka düşünceleri dayanak olarak alma Müsbet ilimlerde araştırmanın bir merhalesini meydana getirir İncelenen hâdiseyi açıklaması muhtemel olan faraziyeler düşünülür Faraziyenin doğruluğu hakkında bundan çıkarılacak mantıkî düşünceler belirlenir, bu sonuçların hakikatta var olup olmadığı görme ve deneme yoluyla kontrol edilir Buna da tahkik (doğrulama) denir Netice doğrulanırsa faraziyenin doğruluğu isbatlanmış olur ve faraziye kanunlaşırBazı cahiller, ilimde tahkik edilmemiş faraziyeleri doğru hüküm zanneder Faraziyenin doğruluğu hakkında ileri sürülen fikirleri de isbat zanneder Oysa bu isbat değil, iddiadır Doğruluğun müşahede ve deneme ile isbatlanması gerekir Müsbet ilimlerde durum budur FARFARA Hafif meşreblik Gürültülü Gürültüye boğmak * Akılsızlık FÂRIK (Fârıka) Tefrik eden, farkeden, ayıran Ayrılmasına, farkolunmasına sebeb olan alâmet FÂRIKAT Farkedenler, ayıranlar, farkediciler FARIT Geçmiş, önceki, önde bulunan Sâbık, mukaddem FARİ´ Yüce nesne FARİC (Ferec den) Keder ve tasadan kurtaran FARİG İşini bitirmiş, boş kalmış, alâkasını kesmiş, rahat, vazgeçmiş, çekilmiş * Fık: Tasarrufu altında olan mülkün kullanma ve tasarruf hakkını başkasına devreden FARİG-ÜL HAL Hali rahat, hali vakti iyi olan FARİH (C: Fevârih-Füreh) Gayretli davar * Akıllı kişi FARİS İran İranlı * Binici, süvâri * Ferasetli, anlayışlı * İrandaki Şiraz vilâyeti FARİSAN (Fâris C) Osmanlı İmparatorluğunun kuruluş devrelerinde eyâletlerde hudutlardaki muhafız askerler FARİSÎ Acemce, Farsça İran´la alâkalı ve ona müteallik İran dili veya halkı ile alâkalı olan FARİSİYYAT Fars edebiyatı, İranlıların edebiyatı FARİZ Yaşlı FARÎZA Borç, vazife Allah´ın açık emri olup, yapılması şart olan vazife * Fık: Ölen bir kimsenin mirasından mirasçılara düşen hisse, pay FARÎZA-İ ZİMMET Yapılması mutlaka boynumuza borç olan vazife FARİZIYY (FERAZIYY) Feraiz bilen kişi FARK Ayrılık, başkalık Ayırma, ayrılma, seçilme, * Başın tepesi, baştaki saçın ikiye ayrıldığı yer FARK-I FÂHİŞ Çok fazla, haddini çok aşan fark FARK-I TÂMM Tas: Dünya ile olan alâkaları tamamen terkederek, ehadiyyet dergâhına tam bir teveccühle istiğrak haleti FARKADAN (Bak: Ferkadan) FARMASON Fr Mason Dinsiz, imansız (Bak: Mason) FARS (Fers) İran´lı * Şark kavimleri FARS Yarmak * Yırtmak * Kesmek FART İfrat, çok aşırı olmak Aşırılık * Acele etmek ve ansızın gelmek * Yollara alamet olarak konulan işâret FART-I GAYRET Gayrette aşırılık FART-I MUHABBET Muhabbet ve sevgide aşırılık FART-I ZEKÂ Âdetin üstünde, çok ileri zeki olmak Emsâli bulunmayan zekâvette oluş FARUK Hak ile bâtılı birbirinden ayıran Haklıyı haksızı ayırmakta çok mâhir olan (Hak ile bâtılı birbirinden tam ayırarak İslâmiyeti kabul ettiği ve islâm nurunu izhar ettiği ve imân ve küfrün arasını fark ve faslettiği için Hz Peygamber (ASM) tarafından Hz Ömer´e (RA) bu isim verilmiştir) FARUKÎ Hz Ömer (RA) soyuna veya adâletine mensub olan Hz Ömer´e mensub ve müteallik İmam-ı Rabbanî´nin bir lakabı FARYAB f Dere ve ırmak suyu ile sulanan yer * Eski Horasan´da Belh´e yakın bir şehrin adı FARZ Bir kimseyi bir vazifeye tayin etmek veya maaş bağlamak Bir kimsenin kendi nefsine âid iken başkasına hibe ettiği muayyen bir şey (Bunun zıddı "karz"dır) * Takdir veya beyan eylemek * Bir şeyi delmek, gedik açmak * Bir dâvaya mevzu ve rükün kılınan husus * Addetmek, saymak, tutmak * Fık: Din hususunda icrası vâcib, terki mâsiyet olan Hükm-ü İlâhî Kur´an-ı Kerim veya Hadis-i Şerifle sâbit olan Cenab-ı Hakk´ın kat´i emri: Şirk koşmamak, iman etmek, namaz kılmak, yalan söylememek gibi FARZ-I AYN Herkesin yapmaya mecbur olduğu farz Namaz kılmak, yalan söylememek, imân etmek, oruç tutmak gibi FARZ-I KİFAYE Bir kısım müslümanların yapması ile diğerlerinin günahtan kurtuldukları farz Cenâze namazı kılmak gibi FARZ-I MUHAL Olması imkânsız olup, var gibi kabul edilen Olmayacak şeyi, olmuş gibi düşünmek FARZ-I NEBEVÎ (Bak: Sünnet) FARZ-I ZANNÎ Müçtehidlerce kat´i bir delile yakın derecede kuvvetli görülen, zanni bir delil ile sâbit olan vazifedir ki, amel hususunda farz-ı kat´î kuvvetinde bulunur Buna farz-ı amelî de denir Meselâ: Abdestte mutlaka başı meshetmek bir farz-ı kat´îdir Başın dörtte birini meshetmek bir farz-ı amelîdir FARZA Diyelim ki, farzedelim ki, öyle kabul edelim ki, ola ki FARZEN (FARZAN) Farzedelim ki, kabul edelim ki, diyelim ki * Farz olarak Farziyyeti kabul edilerek FARZÎ Farzedilene, tahmin olunana dair Takdir ve tahmin usulüne dayanan ve ona müteallik FARZİYE (C : Farziyyât) Bazılarına göre kabul edilir sayılan Mevhum ve itibarî olan Aslı isbat edilmemiş hüküm FAS´ Hurmanın kabuğunu soymak FASAFIS Beyaz söğüt dedikleri ağaç FASAHA Ruşen olmak, parlamak * Hâlis olmak FASAHAT Doğru ve düzgün söyleyiş Açık ve güzel ifadeli konuşmaFasâhat: Sözün; lâfız, mâna ve âhenk itibariyle kusursuz olmasıdır Diğer tâbirle, lâfızların söylenişinin tatlı, mânasının da söylenirken hemen zihne girmesidir Bu keyfiyetlerin birincisi, kelime ve cümle âhengi ile, ikincisi de kullanan kimsenin kelime hazinesi ve seçme kudreti ile alâkalıdır Fasâhatin daha yüksek derecesine belâgat denir ki; fasih bir sözün, yerine ve adamına göre söylenmesidir Her beliğ söz, yerine göre denmemişse, beliğ olamaz (Edb S)Kelimenin aslı: "Sütün köpüğü gidip hâlis kalması" mânasına idi Sonra bir şeyin sâfi ve şaibelerden, şüphelerden hâlis olmasında kullanılmıştır Bir şeyin belli ve âşikâr olması (LR)(Lâfzındaki fesahat-ı harikasıdır Evet Kur´an mânen üslub-u beyan cihetiyle fevkalâde beliğ olduğu gibi lâfzında gayet selis bir fesahati vardır Fesahatin kat´i vücuduna, usandırmaması delildir ve fesahatin hikmetine, fenn-i beyan ve maaninin dâhi ulemasının şehadetleri bir bürhân-ı bâhirdir Evet, binler defa tekrar edilse usandırmıyor Belki lezzet veriyor Küçük basit bir çocuğun hâfızasına ağır gelmiyor; hıfzedebilir En hastalıklı, az bir sözden müteezzi olan bir kulağa nâhoş gelmiyor, hoş geliyor Sekeratta olanın damağına şerbet gibi oluyor Zemzeme-i Kur´an onun kulağında ve dimağında aynen ağzında ve damağında mâ-i zemzem gibi leziz geliyor Usandırmamasının sırr-ı hikmeti şudur ki: Kur´an, kulube kut ve gıda ve ukule kuvvet ve gınâdır ve ruha mâ ve ziyâ ve nüfusa devâ ve şifâ olduğundan usandırmaz Hergün ekmek yeriz, usanmayız Fakat en güzel bir meyveyi hergün yesek, usandıracak Demek Kur´an hak ve hakikat ve sıdk ve hidayet ve hârika bir fesahat olduğundandır ki, usandırmıyor, daima gençliğini muhafaza ettiği gibi tarâvetini, halâvetini de muhafaza ediyor Hattâ Kureyşin rüesâsından müdakkik bir beliğ, müşrikler tarafından, Kur´anı dinlemek için gitmiş Dinlemiş, dönmüş, demiş ki: "Şu kelâmın öyle bir halâveti ve tarâveti var ki kelâm-ı beşere benzemez Ben şairleri, kâhinleri biliyorum Bu onların hiç sözlerine benzemez Olsa olsa etbâımızı kandırmak için sihir demeliyiz" İşte Kur´an-ı Hakîm´in en muannid düşmanları bile fesahatinden hayran oluyorlar S) FASAHAT-PERDÂZ f Güzel ve açık konuşan Fasih konuşan FASAL Ek Bilek FASD Kan alma, hacamet * Damar kesmek FASDA´ "Fe" takip edatından sonra fiilinin emr-i hâzırı FASETE Fr Tıraş olunmuş elmasın yüzlerinden her biri FÂSIK (Fısk dan) Günahkâr Hak yolundan hâriç olan Allah´ın emirlerine karşı zıt hareket eden Büyük günahı işleyen veya küçük günahta ısrar eden kimse(Ey bedbaht fâsık adam! Fâsıkların kesretine bakıp aldanma ve "ekseriyetin efkârı benimle beraberdir" deme! Çünki fâsık adam, fıskı istiyerek ve bizzat taleb edip girmemiş; belki içine düşmüş çıkamıyor Hiç bir fâsık yoktur ki, sâlih olmasını temenni etmesin ve âmirini ve reisini mütedeyyin görmek istemesin İllâ ki, El-iyâzübillâh! irtidat ile vicdanı tefessüh edip, yılan gibi zehirlemekten lezzet alsın) (RN) FÂSIK-I MAHRUM Günah işlemeye hazır olduğu halde fırsat bulamayan FÂSIK-I MÜTECÂHİR Açıktan açığa kimseden sıkılmadan günah işleyen İşlediği günah ile övünen günahkâr kimse (Böylelerin aleyhinde konuşmak gıybet sayılmaz) FÂSIL Fasıllara ayıran Kısım kısım eden FÂSILA Bend Kısım Bölük Durak * Mevsim * Mebhas FÂSILA-İ SALTANAT Yıldırım Bayezid´in Ankara savaşında Timur´a esir düşmesinden, Çelebi Mehmed´in pâdişah olmasına kadar geçen zaman FÂSİC Semiz * Yüklü olmayan kısır deve FÂSİC Kısır, semiz davar FÂSİD(E) Bozguncu * Doğru olmayan Bozuk Müfsid * Yanlış olan * Fık: Aslen sahih olup, vasfen sahih olmayan Yani, kendi nefsinde meşru´ iken gayr-i meşru´ bir şeye yakınlığı sebebiyle meşru´iyyetten çıkan şeydir İbadet hususunda fâsid ile bâtıl aynı şeydir Meçhul bir şeyi satmak gibi (Bak: Bâtıl) FÂSİD-ÜL MİZAC Ahlâkı ve iyi huyları ifsad eden FÂSİD DAİRE Man: A yı B ile, B yi A ile ispat etmek Bir düşünceyi isbat etmek için isbat edilmemiş başka bir düşünceyi delil olarak kullanmak ve bunu da isbat için isbatı istenen ilk düşünceyi doğru sayıp buna delil diye kullanmak Yani isbat edilen ile isbat edeni birbirine delil saymak olup isabetsizdir FÂSİH (Fesh den) Vazgeçen Dağıtıcı Bozguncu Fesheden * Çürüten FÂSİH-İ ŞİRKET şirketi fesheden FASÎH Fasahat sâhibi Hatasız olarak söyleyen Açık ve güzel konuşan FASÎHANE f Fasahatli, fasih olana yakışır tarzda Açıklıkla FASİKA Fâre FASİKÜL Fr Bir kitabın ayrı bir kapak içinde satılan bölümlerinden her biri FASÎL (C: Fisâl-Fuslân) * Hâkim * Kale duvarından kısa duvar * Deve yavrusu FASÎLE (C : Fesâil) Anababa, ebeveyn, âile * Familya, bir cinsten olan bitkilerin hepsi FASÎS Seyelan etmek, akmak FASİT DAİRE (Bak: Fâsid daire) FASL (Fasıl) İki şey arasındaki ek yeri Mafsal * Hak söz Hak ile bâtılın arasını fark ve temyiz ile olan hüküm ve kaza (Buna "Faysal" da denir) Halletmek Ayrılma Çözme * Bölüm * Mevsim * Aynı makamda çalınan şarkı * Çocuğu memeden kesmek * Birini zemmetmek Gıybet FASL-I BAHAR İlkbahar FASL-I GÜL Gül mevsimi, ilkbahar FASL-I HARİF Güz mevsimi FASL-I HAZÂN Sonbahar, güz FASL-I HİTÂB İki söz arasını ayıran kelime veya isimlerden biri Önsözden sonra asıl maksada giriş * Fık: Şahitlerin gösterdiği delil veya yeminlerinden sonra hâkimin hükmetmesi * Hakkı bâtıldan ayırarak, nizaı ayırt edip kesmek ve halletmek Herşeyi kemal-i vüzuh ile fasledip hakikatını göstermek FASL-I ŞİTÂ Kış mevsimi FASL-I ZAMANIN SAHİFE-İ SELÂSESİ Geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman * Asr-ı saadetten evvelki devir, Asr-ı saadet ve ondan sonraki zamanlar FASM Bir şeyi tam kesmeyip ilişik bırakmak FASS Yüzük taşı * Kemiğin oynak yeri * Meyve içi Lüb * Kitabın bend ve mebhası * Mektup ve emsâlinin mühürünü açmak * Mc: Gözbebeği FASSAD (Fasd dan) Kan alıcı, kan alan * Cerrah FASSAL Dedikoducu Herkesin kusurunu sayıp döken * İnsanları medh ü sena eden kimse FASSAS Yüzük taşı yapan kimse FASUR Gümüş tabak FASYE Darlıktan ve belâdan kurtulmak FAŞ Meydana çıkmış Yayılmış * Anlaşılmış olan FAŞİST Fr Faşizm taraftarı FAŞİYE (C: Fevâşi) Koyun, deve ve benzeri hayvanat gibi doğurup çoğalan mal cinsi FAŞİZM Fr Irkçılığa dayanan diktatörlük rejimi |
|
|
|
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#4 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FATANET (Fetânet) Zihin açıklığı Çabuk kavrayış ve anlayış Sağlam anlayış Fıtnetlik * Müteyakkız oluş * Peygamberlerin sıfatlarından biridir FAT´E Vurmak * Yarmak * Cimâ etmek * Yere vurmak FATH Yassı ve enli olmak FATIMAT-ÜZ ZEHRA Hz Resul-i Ekremin (ASM), Hz Hatice´den doğma kızı Hicretten 18 yıl önce doğmuş, Hz Ali ile evlenmiş ve Hz Hasan ve Hüseyin´in vâlideleri olmuştur Peygamberimizden (ASM) 6 ay sonra dâr-ı bekaya göçmüştür (Radıyallahü anha) FATIMÎ (Fâtımiyye) Hz Fatıma Sülâlesinden olmak iddiasında bulunan, önce kuzey Afrika, sonra Mısırda hükümet süren sülâleye mensub meliklerin takındıkları isimdir (Mi: 910-1171) İsmâiliye nâmında bâtıl fırkadandırlar Salâhaddin-i Eyyubî, ordusu ile, Fâtımîlerin hâkimiyetine son verdi FATIN (Fıtnat dan) Fıtnat sahibi, zihni açık, uyanık İleri derecede akıllılık FÂTIR Benzeri bulunmayan şeyi yaratan Hârika üstün san´atiyle yaratan Halkedici Allah (CC) FÂTIR-ÜS SEMÂVÂT Gökleri yaratan, Allah FÂTIR SURESİ Kur´an-ı Kerim´in 35 suresi Melâike Suresi de denir Mekkîdir FÂTİH Açan, fetheden Teshir eden, zapteden * Kapıları selâmet üzere açan, Cenab-ı Hak FÂTİH SULTAN MEHMED HAN (1432 - 1481) En meşhur Osmanlı Padişahlarındandır ll Murat Han´ın oğlu ve ll Bayezid Han´ın babası ve 7 pâdişahtır Edirne´de doğmuş ve Gebze´de vefat etmiştir Resul-i Ekrem´in (ASM) medhine mazhar olmuştur Peygamberimiz "İstanbul mutlak fetholunacaktır" müjdesini vermişti ve onu feth eden kumandan ve askerlerini medh ü senâ etmişti Dört-beş lisan bilen Sultan Fâtih, saltanatı boyunca büyüklü küçüklü 17 devleti aldığı gibi 29 Mayıs 1453 Salı günü İstanbul´u fethederek İslâma kazandırdı ve orta çağa son verdi En eski ve büyük Bizans Kilisesi olan Ayasofya´yı putlardan temizledi ve orasını sâdece Cenab-ı Hakk´a ibadet edilen camiye çevirdi ve kıyamete kadar câmi´ kalmasını yazılı vasiyet ile vakfeyledi, Müslüman Türk milletine bıraktı (R Aleyh)(Meşhur İslâm seyyahı ve tarihçisi Evliya Çelebi, Seyahatnâme´sinde diyor ki: "İlk İstanbul kadısı (hâkimi) olan Hızır Bey Çelebi´nin huzurunda, haşmetli padişah Fâtih ile bir Rum mimarı arasında şöyle bir muhakeme cereyan eder:Büyük bir âbidenin inşasında kullanılacak iki mermer sütunu Fâtih, bir Rum mimarına teslim eder Mimar da, Fâtih´in arzusunun hilâfına olarak, bu sütunları üçer arşın kesip kısaltır Fâtih, cezaen Rum mimarının elini kestirir Rum mimarı da, Fâtih aleyhine dâva açar Bunun üzerine mahkemeye celb edilen Büyük Padişah, baş köşeye geçmek istemiş Birden bire, hâkimin şu ihtariyle karşılaşmış: - Oturma Beyim! Hasmınla mürafaa-i şer´i olacaksın; ayakta beraber dur!Hızır Bey Çelebi; bu koca şanlı padişah-ı maznuna, haksız el kestirdiği için, kendisinin de kısasa tâbi olduğunu ve elinin kesileceğni bildirirFakat mimar kısası istemediği için, Büyük Fâtih günde on altun tazminata mahkûm olur; ve hatta kısastan kurtulduğu için bu tazminatı kendiliğinden yirmi altuna çıkarır" İslâm mahkemesinin adâletinin şanlı misallerinden biri olan şu misal, bize en haşmetli hükümdarlarla en âciz ferdlerin huzur-u mahakimde müsavi olduğunu gösteriyor İİ) FÂTİHA Bir şeyin başlangıcı, ibtidası * Mübaşeret Başlamak * Karar vermek * Bir duânın sonunda veya duâya başlarken Fâtiha Suresini okumayı hatırlatan ifade * Kur´an-ı Kerim´in birinci suresi (Bak: Seb´ul mesâni) FÂTİHA-İ KELÂM Sözün başlangıcı FATİK (C: Fitâk) Çeri ve öncü olan kimse FATİK(E) (C : Futtâk-Fevatik) Eline fırsat geçtikçe adam öldüren kimse FATİM Sütten kesilmiş çocuk FATİN (Fitne den) Fitne çıkaran Dinden çıkarıp azdıran İğfâl eden FATİN(E) (Fıtnat dan) Anlayışlı, akıllı, zeki, uyanık FATİN-ÜL ASR Asrın en zeki, anlayışlı ve akıllısı FATÎR Tâze şey * Mayalanmış hamur FATİR Durgun, füturlu, gevşek * Ilık, az sıcak FATK Kırma, ayırma, yarma, çatlatma * "Kasık yarığı" denilen bir hastalık * Elbisenin dikişlerini sökmek FATM Kesmek FATR Bir şeye başlamak * İcab eylemek * Yarık, çatlak * Yarmak * Yaratmak * Oruç tutanın orucunu açması FATUR Oruç bozacak şey FATV Bir şeye el ile vurmak * Cimâ etmek FA-ÜL FİİL Gr: Bir fiilin aslî harflerinden birinci harfi FAVÎNA Ud-us salib dedikleri nesne ki iki sınıftır; biri erkek olup uzundur, biri dişidir ki ondan kısa olur ve ikisi de kafasızdır FAVORİ Fr Sakalın kulak hizasından yanağa doğru inen kısmı * Bir müsabakayı kazanacağı tahmin edilen şahıs, takım veya hayvan FAY Fr Arazide meydana gelen ve bir tarafı yüksek, bir tarafı alçak olan büyük yarık FAYIK Yüce, âli FAYİH Kendiliğinden dağılan güzel koku FAYİHA (C : Fevâyıh) Meyve ve çiçek kokusu * Güzel kokulu nesne FAYSAL Karar Hüküm Fasıl Hall (Bak: Fasl) FAZ Fr Ardı ardına gelen değişikliklerin her biri Safha FAZ´ (FEZÂA) Şiddet * Miktarından tecâvüz etmek, ölçüsünü aşmak Rezillik etmek FAZA´ Sıkmak * Çıkarmak * Almak FAZA (C: Fivâz) Zahmet, meşakkat FAZA Karışık FAZAH Boz renkli olmak FAZAHAT (C : Fazâyih) Alçaklık, edepsizlik, hayâsızlık FAZAİL Faziletler (Bak: Fazl - Fazilet) FAZAİL-SİMAT Alâmet ve işaretleri faziletten ibaret olan FAZAİL-İ AHLÂK Ahlâk faziletleri FAZAİL-İ ÂLİYE Yüksek faziletler FAZALAT Necasetler, kazuratlar, murdarlıklar, pislikler FAZAYİH (Fazih C) Ayıplar, rezaletler Sır kabilinden olan kötü hasletlerin açılıp fâş edilmesi FAZAZET Sertlik, kabalık, kötü sözlülük FAZC Yarmak * Saç dibinin terlemesi FAZE Küçük çadır FAZFAZ Geniş ve bol nesne FAZFAZA (FAZFÂZA) Elbisenin çok geniş ve bol olması FAZH (Faziha-Fazâha) Rüsvaylık, rezillik * Yarmak FAZIL (Fâdıl) Fazilet sâhibi Üstün kimse FAZILE (C: Fevâzıl) İnsandan başkalarına da geçebilen huy, haslet FAZδ Korkulu nesne FAZÎH(A) Çirkin, fena * Utanmaz, rezil FAZÎH Hurma koruğundan yapılan şarap FAZÎHA (C: Fazayıh) Alçaklığı, edebsizliği gerektiren iş veya şey FAZİLET Değer Meziyet, iyilik, ilim ve iman, irfan itibarı ile olan yüksek derece Dinî ve ahlâkî vazifelere riayet derecesi Fazl ve hüner cihetiyle olan yüksek derece Bir şeyin başka şeylerden cemal ve kemal ve fayda cihetiyle üstünlüğü, müreccah olmasına sebep olan keyfiyet (Zâta mahsus hasletin cem´i "fazâil" dir Şecaat, in´am ve ihsan gibi, müteaddid meziyete dair faziletlerin cem´i "fevâzıl"dır) FAZİLETFÜRUŞ f Kendini faziletli göstermeğe çalışan Fazilet satan FAZİLETMEÂB f Faziletin sığınağı olan kimse, yâni çok faziletli FAZİLETMEND f Faziletli, iyi huylu FAZİLETPERVER f Fazilet sahibi, faziletsever FAZİR Kırmızı, büyük karınca * Geniş, bol nesne FAZİZ Tatlı su FAZÎZ Meni denilen sıvı FAZL Âlimlere yakışır olgunluk * İmân, cömertlik, ihsan, kerem, ilim, ma´rifet, üstünlük, hüner, tefâvüt, inayet * Artmak * Artık, (bunun zıddı naks´tır) Bir şeyden bakiye kalmak (İman ile hikmet, adâlet, şecâat ve iffet sıfatlarına "fezâil-i asliye" tabir edilmiştir Çünkü bu sıfatlar ile birçok faziletler doğar Onun için bunlara, temel ve esas olan faziletler denilmiştir)(İ´lem Eyyühel - Aziz! Cenab-ı Hakk´ın günahkârları afvetmesi fazldır, tâzib etmesi adldır Evet zehiri için adam, âdetullaha nazaran hastalığa, ölüme kesb-i istihkak eder Sonra hasta olursa, adldir Çünki cezasını çeker Hasta olmadığı takdirde, Allah´ın fazlına mazhar olur Mâsiyet ile azab arasında kavi bir münasebet vardır Hattâ Ehl-i İ´tizal, mâsiyet hakkında, doğru yoldan udûl ile mâsiyeti, şerri Allah´a isnad etmedikleri gibi, mâsiyet üzerine tâzibin de vâcib olduğuna zehab etmişlerdir Şerrin azabı istilzam ettiği, rahmet-i İlâhiyeye münâfi değildir Çünki şer, nizam-ı âlemin kanununa muhaliftir MN) FAZLA Çok ziyâde, artık, artan * İleri *Gereksiz, lüzumsuz * (C: Fazalât) Kazurat, pislik FAZU´ Çocukları korkutmak için yapılan çok korkunç suret FAZZ Kaba ve kötü huylu olan kimse * Karın suyu, mide suyu FAZZ Kırmak Dağıtmak * Fethetmek, açmak |
|
|
|
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#5 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FE (FA) (Buna ta´kib edâtı denir) "Sonra, hemen" mânalarını ifâde için fiillerin başına getirilen edât harfi (Bak: Harf-i atıf) Bazan mecaz olarak vav yerinde de kullanılır FE-BİH Daha iyi, bu halde, pek a´lâ, ne a´lâ FEAME (FEUME) Dolu olmak FEC´ Bir kimsenin, musibetten dolayı elemli olması * İncinmek * Tasalı olmak, kederli ve hüzünlü oluş FECA Kirişi çıkmış yay FECAAT (Fecâet) Merak edilecek hâl, kederlenecek kötü durum Felâket FECACE (FİCÂCE) Çiğlik, hamlık FECAYİ´ (Fecîa C) Belâlar, musibetler, felaketler FECC (C : Ficâc) Açık yer İki dağ arasındaki geniş yol Tarik-i vâsi´ FECCAC Döşek döşeten * Erkek, zevc FECERE (Facir C) Günah işleyenler, günahkârlar, zinakârlar, fâcirler FEC´ET Birdenbire FECFAC (FECÂFİC) Çok söyleyen FECδ Çok acı veren, acıklı FECÎA (C : Fecâyi´) Belâ, felâket, âfet, musibet, fâcia FECİR (Bak: Fecr) FECM Geniş * Bevletmek, işemek FECR Tan yerinin ağarması Şafak Sabah vakti, güneş doğmadan evvel şarkta hâsıl olan kızıllık * Bir şeyi genişçe ikiye ayırmak * Günah işlemek Fücur ve fısk işlemek Yalan söylemek * Tekzib eylemek * İsyan ve muhalefet eylemek * Haktan sapmak Meyletmek * Söğmek * Bühtan eylemek * Su akıp gitmek * Karışmak (LR) FECR-İ ÂTÎ Gelecekteki fecr 1908 meşrutiyet inkılâbından sonra Servet-i Fünun mecmuası etrafından toplanan bir kısım gençlerin kurmak istedikleri ekolün (cemiyetin) adıdır FECR-İ KÂZİB (Bak: Fecr-i sâdık) FECR-İ SÂDIK Sabaha karşı şark ufkunda yayılmaya başlayan beyaz bir aydınlık Bunun mukabili birinci fecirdir ki, bir aydınlıktan sonra tekrar aydınlık gider Bu birinci aydınlığa fecr-i kâzib denir Sabah namazının vakti, fecr-i sâdıkta başlar FECR SURESİ Kur´an-ı Kerim´in 89 suresi FECS Büyüklenmek, ululanmak, kibirlenmek FECVA Kirişi çıkmış ve ayrılmış olan yay FECVE Avlu * Genişlik FE´D Kebap yapmak * Kül içinde ekmek pişirmek FEDA´ Kurban * Uğruna verme, gözden çıkarma * Bir yere toplanmış arpa, buğday veya hurma * Hurma ve üzüm kurutulan yer FEDÂ-YI CÂN Canını verme, canını fedâ etme, kendini kurban etme FED´A El ve ayağı eğri olan kadın (Müz: Efdâ) FEDA´ El ve ayağın eğilmesi FEDAÎ Dâvası ve gayesi uğruna herşeyini çekinmeden feda edebilen FEDAKÂR f Her türlü zahmetlere göğüs gererek dâvası uğruna sebat eden FEDAKÂRANE f Canını ve herşeyini feda eder derecesinde Her türlü eziyet ve zahmetlere göğüs gererek, dâvası uğruna sebat edene yakışacak surette FEDAKİL Emirlerin büyükleri FEDAME (FEDUME) Yorgunluk * Tembellik FEDAVİYYE Fedailer Fedai takımı, serdengeçtiler FEDDAD şiddetli ses Ekinci * Çoban FEDDAN (C: Fedâdin) Bir çift öküz * Bir günde bir çift öküzle sürülebilen arazi * Daha çok mısırda yer ölçülerinde kullanılan bir kelime FEDEK Irak diyarında bir beldenin adı FEDERAL Fr Bir devletler federasyonu ile alâkalı, yahut ona ait FEDERASYON Fr Bir kaç devletin bir devlet meydana getirecek şekilde birleşmesi * Aynı çeşitten bir çok kurulların meydana getirdiği birlik FEDEVKES Arslan, esed FEDFED (C: Fedâfid) Düz yer * Büyük sahrâ * Yaban * Yüksek mekân * Sığır buzağısı FEDG Baş yarmak FEDGAM (C: Fedâgım) Güzel, gökçek kişi FEDH Bir kimseyi borca sokmak * Ağır işe giriftar etmek FEDÎD Ses, savt, sada FEDİR Akılsız, ahmak kimse * Zayıf ve âciz kimse FEDK Atmak * Tezyin etmek, süslemek FEDM Ahmak, bön, kalın kafalı, budala * Yaşamak * Yaşlanmak, ihtiyarlamak * Yorulmuş, sakil kimse FEDN Kısaltmak FEEL (C: Fuul) Fal tutmak FE-EMMA Buna gelince, kaldı ki Ammâ (mânasına asıl söze başlama edâtıdır) FE´FE´ Bir söz söylerken, dile "fe" harfi gelip, her kelimenin başına "fe" getirerek söylemek FE´FEE Dilini "fe" lâfzına döndürmek FEGA Buğdayın çürümesi * Hurma koruğunun çürümesi ve çürüğü FEGAK Haremini yabancılardan sakınmayan, kaltaban FEGAM Haris olmak FEGANE f Düşük (çocuk) FEGV Kına çiçeği FEHA Horultulu uyku * Şişman kadın * Ayaklarda olan gevşeklik FEHA (C: Efhâ) Çorbaya katılan veya dövüp yemek üzerine ekilen bir ot * Soğan FEHAHE Yorulmak * Aciz olmak, güçsüzleşmek FEHALE Erkeklik, aygırlık FEHAME Ululuk, büyüklük FEHAVA (Fehavi) (Fehvâ C) Mefhumlar, kavramlar, anlamlar, mânâlar FEHC (C: Efhac-Fahcâ) İnsanın veya hayvanın iki baldırının arası birbirine yakın olması FEHCA´ Râzı olmak FEHD (C: Fühud) Pars denilen canavar * Semer ortasındaki mıh * Gafil olmak FEHEK Dolu olmak FEHEKA (C: Fihâk) Buzağı başı FEHEM (Fehim - Fehm) Anlayış Zihnen kavrayış FEHH (C: Fihâh-Fuhuh) Avlanacak âlet * Kapan FEHH Yorulmuş âciz kişi FEHHA Uyku içinde horlamak * Çağırmak FEHHAD Parsa av öğreten FEHHAM Çok anlayışlı, pek zeki, en çok anlayan FEHHE Zillet, horluk * Yaramaz söz FEHÎC Yılan sesi FEHÎL Kerim, cömert adam Ulu ve kuvvetli kimse FEHİM (Bak: Fehem) FEHÎM Kömür FEHÎM (Fehm den) Anlayışlı, akıllı, zeki (kimse) FEHÎRE İçine kızmış taşlar bırakarak kaynatılan ve üzerine un konulan ayran FEHLEL Bâtıl FEHM Ulu kişi FEHME (C: Fuhem-Fuhum) Kömür * Karanlık FEHS Diliyle elini yalamak FEHS (C: Efhâs) Her nesnenin içi FEHT Ay aydınlığı, ay ışığı FEHUR Fahirlenen, övünen * Nazlanan * Büyük nesne * Büyük deve FEHVA (C : Fehâvi) Mefhum, kavram, anlam, mânâ FEHZ (C: Efhâz) Kişinin gayet yakın olan kabilesi * Uyluk FE-İLLA Eğer olmazsa Olmadığı takdirde (gibi mânalara gelir) FEK´ (FÜKU) Üzüntü veya kızgınlıktan dolayı başını aşağı eğip, nereye gittiğini bilmeden gitmek FEKAHE Latife etmek, şaka yapmak * Gururlanmak, tekebbürlenmek FEKAHET (Bak: Fakahet, Fakih) FEKAHET Lâtifecilik, şakacılık FE-KEYFE "Nasıl " anlamına kullanılan eski bir tabir FEKİH Mütekebbir, gururlu ve şerli kimse FEKK Açmak Ayırmak * Kırmak * Kaldırmak * Kesmek * El ve bilek, yerinden burkulup çıkmak * Rehin verilen şeyi kurtarıp çıkarmak * Köle azadetmek * Pir-i fâni olmak FEKK-İ İZAFET (Bak: İzafet-i maktu´) FEKK-İ MÜHÜR Mühürü bozma FEKK-İ RÂBITA Alâkayı kesme Bağı koparma FEKK-İ REHN Rehini kurtarma FEKKEYN İki çene Alt ve üst çene FEKN Nâdim olmak, pişmanlık duymak FEKR Etraflıca düşünme FEL´ Yarmak FEL Öyleyse O zaman O halde (gibi mânalara gelir) FEL CEREM Şüphesiz Muhakkak * Düşündürücü değil FELA (FELAT) (C: Felevât) Sahra, çöl FELAH f Başlangıç, mebde´ İbtida FELÂH Selâmet Saadet Kurtuluş Hayır ve ni´metlerde refah, rahatta dâim olmak Fevz ve zafer Necat ve beka * Sahur yemeği * Şakketmek FELÂH-I VATAN Vatanın kurtuluşu Vatanın selâmeti * Tar: 10 Şubat 1920´de İstanbul Mebuslar Meclisi´nde teşekkül etmiş olan bir grup FELAHAN f Sapan Taş atmaya mahsus âlet FELAHAT Çiftçilik, ekincilik, ziraat, haraset (Bak: Filahet) FELAH-YAB f Kurtulan, kurtuluşa eren, felah bulan FELAK Tan zamanı, subh, fecir * İki tepe arasındaki düzlük * Bütün mahlukat * Suçlunun ayağına vurulan tomruk, falaka * Cehennem FELAK SURESİ Kur´an-ı Kerim´de 113 suredir Nâs Suresiyle beraber ikisine Muavvezeyn; İhlâs suresi ile beraber olursa üçüne Muavvezât adı verilir (Bak: Muavvezetan) FELAKET Belâ, musibet, âfet, dâhiye Bedbahtlık FELAKETDİDE Felakete düşmüş Felâket görmüş olan FELAKETZEDE f Belâya uğramış, bir musibete düşmüş, acınacak hale gelmiş olan FELAN İnsanlar içinde alem isimlerden kinâye bir isim FELASİFE Felsefeciler Filozoflar, felsefe ile uğraşanlar * Düşüncesiz, kaygısız, rahat yaşayanlar * Dinsizler FELASİFE-İ YUNAN Yunan feylesofları FELAT Sahrâ, çöl şenliksiz yer FELC Nüzul, inme Vücudda bir kısmın veya çok kısımların hareket etmekten âciz kalışı * İki kısma yarılmak * Küçük nehir * Fevz, zafer FELCES Haris kimse * Baldırı ve mak´adı zayıf olan kadın FELEC Küçük nehir * Dişlerin seyrek olması * El eğriliği FELEHDEM Büyük deniz * Hafif nesne FELEK Gök, gök katı, devir * Tâli´, baht * Büyük ve dâirevi olan şey * Her gök seyyaresinin gezdiği âlem * Dünyâ, âlem, * Bir zilli âlet * Yuvarlak kütük, kızak(Felek her türlü esbab-ı cefasın toplasın gelsin Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azimetten N Kemal) FELEK-ÜL A´ZAM (Bak: Felek-i eflâk) FELEK-İ EFLÂK Göğün en son katı (Bak: Arş) FELEKÎ (Felekiyye) Feleğe mensub Felekle ilgili * Astronomik FELEKİYYAT Göklerin ilmi (Kozmoğrafya, Astronomi) FELEKİYYUN Gök ilmi ile uğraşanlar (Astronomlar, Kozmoğrafyacılar) FELEKMEŞREB Mc: Sözünde durmaz, verdiği sözü tutmaz * Kimine yâr olur, kimine olmaz FELEKSEYR f Hareketleri ve gidişi süratli olan FELEKZEDE f Feleğin kahrına uğramış, tâlihsiz FELENCE Hoş kokulu sarı renkli bir tohumdur Yemen´den gelir * Besbâse yaprağı FELETAT Lisanın döküntüleri, iradesiz ağızdan çıkan söz veya kelime * Ansızlık * Her ayın son geceleri (Bak: Hey´atin feletâtı) FELEVAT (Felât C) Susuz çöller, sahralar FELFAK Ağaç dibinden çıkan budağın yaprağı FELFEL İri gövdeli, semiz adam FELFELE Yemeğe biber katmak FELH (C: Füluh) Yarmak, şakk * Kesmek FELHA (C: Eflâh-Felhâ) Alt dudakta yarık olması FELHEM Çulha mekiği FELÎCE Kaftan ve bez parçası FELİHAZA (Fe-li-zâlik) Bunun için, şunun için, imdi (mânasında ) FELÎL Bir yere toplanmış kıl * Devenin azısı FELÎMUN şebrem denilen ot FELİZALİK (Bak: Felihâzâ) FELK Yarmak, şakk FELKAM Geniş, vâsi´ FELKE Ayın dolunay şekli FELL (C: Fülül - Eflâl) Gedik, rahne * Yaralamak * Cenkte askeri bozmak Harbdeki askerin bozulması * Kılınç yüzündeki açılan gedik * Susuz kır yer * Güruh, cemaat * Muvakkat delilik FELLAH Ekinci, çiftçi, ziraatle uğraşan arab * Zenci, siyah arab FELLAZ Bostancı FELLUCE (C: Felâlic) Ziraate müsait yer FELS (Füls) (C: Fülüs) Pul, Bakır para * Balık pulu FELSEFE Yunanca (Philosophos)dan Arapçalaşmış Feylesofların mesleği * İlm-i hikmet * Maddeyi, hayatı ve bunların çeşitli tezâhürlerini, sebeblerini, ilk unsurları ve gaye cihetinden inceleyen fikri çalışma ve bu çalışmaların neticelerini toplayan ilim * Herkesin hususi fikri Mantık * Bir ilmin prensipleri * Marifet ve hikmet sevgisi * Meşhur bir feylesofa göre olan hususi prensipler, nazariyeler * Tabiat, huy ve mizaç sakinliği; rahatlık (Bak: Hikmet, Nokta-i nazar)(Hikmet-i felsefe ile hikmet-i Kur´aniyenin hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeye verdiği terbiyeler: Amma hikmet-i felsefe ise hayat-ı içtimaiyede nokta-i istinadı, "kuvvet" kabul eder Hedefi, "menfaat" bilir Düstur-u hayatı, cidal tanır Cemaatlerin râbıtasını "Unsuriyet, menfi milliyeti" tutar, Semerâtı ise, "Hevesât-ı nefsaniyeyi tatmin ve hâcât-ı beşeriyeyi tezyid"dir Halbuki: Kuvvetin şe´ni, "Tecavüz" dür Menfaatın şe´ni, her arzuya kâfi gelmediğinden üstünde "Boğuşmaktır" Düstur-u cidâlin şe´ni, "Çarpışmaktır" Unsuriyetin şe´ni, başkasını yutmakla beslenmek olduğundan; "Tecavüz"dür İşte bu hikmettendir ki; beşerin saadeti selb olmuşturAmma hikmet-i Kur´aniye ise, nokta-i istinadı, kuvvete bedel "hakk"ı kabul eder Gayede menfaate bedel, "fazilet ve rızâ-yı İlâhî"yi kabul eder Hayatta düstur-u cidal yerine, "düstur-u teavün" ü esas tutar Cemaatlerin rabıtalarında: unsuriyet, milliyet yerine "râbıta-i dinî ve sınıfî ve vatanî" kabul eder Gayâtı, hevesât-ı nefsaniyenin tecavüzâtına sed çekip, ruhu maaliyâta teşvik ve hissiyât-ı ulviyesini tatmin eder ve insanı kemâlât-ı insaniyeye sevkedip insan eder Hakkın şe´ni, "ittifak"tır Faziletin şe´ni, "tesanüt"tür Düstur-u teavünün şe´ni, "birbirinin imdadına yetişmek"tir Dinin şe´ni, "uhuvvet" tir, "incizab" dır Nefsi gemlemekle bağlamak, ruhu kemâlâta kamçılamakla serbest bırakmanın şe´ni, "saadet-i dâreyn" dir S)(Dinsiz felsefe, hakikatsız bir safsatadır ve kâinata bir tahkirdir S) FELSEFE-İ BEYAN Beyan İlmindeki kaidelerin vaz´ediliş sebeb ve gayelerinin açıklanması FELSEFE-İ TARİHİYYE Târih felsefesi FELSEFÎ Felsefeye mensub ve felsefe ile alâkalı FELSEFİYYAT Felsefe ile ilgili bilgi ve düşünceler, hikmet bilgileri FELTE Ansızlık * Darlık * Her ayın son gecesi FELTUT Küçüklüğünden dolayı iki tarafı gelip birleşmiyen elbise FELÜVV(E) (C: Eflâ-Felâvâ) Atın yavrusu Tay FELY Bit toplamak * Şiirin ince mânâlarını çıkarmak * Kesmek * Kılıç ile vurmak FELYUN Ermeni kili FEM Ağız Dihen (Kelimenin aslı: "Feveh" veya "Fâh" dır) FEM-İ NEHR Nehir ağzı FEMÎ Ağızla alâkalı Ağıza âit FEN (Bak: Fenn) FEN´ Malın çok olması * Misk kokusunun etrafa yayılması * Bir kimsenin iyiliğini ve ihsanını söyleyip methetmek FENA (Beka´nın zıddı) Yokluk Yok olma * Geçici dünya * Geçip gitme * Tas: Kendi varlığından geçmek * Kötü * Devamlı olmayan * Çok kocamış olmak FENAFİLİHVAN (Fenâ fi-l-ihvân) Tefâni Yani; kardeşlerin birbirinde fâni olması; kendi hissiyat-ı nefsaniyesini unutup, kardeşlerinin meziyyât ve hissiyâtı ile fikren yaşaması Samimi ihlâs üzerine müesses en yakın dostluk, en fedakâr ve en civanmert kardeşlik FENAFİLLAH (Fenâ fillâh) Tas: Abdin zât ve sıfâtının, Hakk´ın zât ve sıfâtında fâni olması Başka bir ifade ile: Dünya alâkalarını külliyen kat´ ve ehadiyet dergâhına tam bir teveccühle istiğrak haletidir Sofi, bu maksada erebilmek için her şeyi terk eder FENAFİRRESUL (Fenâ fir-resul) Tas: Bütün varlığını Hazret-i Peygamber´in (A SM) manevî şahsiyetinde yok etmek mânasına gelir Hassaten, sünnî olan tarikat mensubuna göre Hz Peygamber´in (ASM) rivayet yolu ile nakledilen hadisleri ile beraber hareketlerini benimsemek ve O´na en küçük mes´elede aykırı harekette bulunmamak asıldır FENAFİŞŞEYH (Fenâ fiş-şeyh) Tas: Bütün maneviyatını şeyhin manevî şahsiyetinden, feyzinden almak manasına gelen bir tabirdir FENAGÂH f Fânilik yeri olan bu dünya FENAPEZÎR f Fena bulan, yok olan Fenayâb da aynı mânada kullanılır FENAT (C: Fenevât) Tilki üzümü * Vahşi sığır FENCE Bir nevi toprak çanak FEND f Mekir, hile, desise, yalan, dolan FEND Büyük dağ FENED Yalan söz * İhtiyarlıktan dolayı aklın zayıflaması FENEK Kursak * Körük yapılan şey FENEN (C: Efnân-Efânın) Budak * Üslup FENG f Acı hıyar, ebucehil karpuzu FENH (FÜNUH) Su içerken tamamen kanmadan vaz geçmek FENH Kahretmek Zelil kepaze etmek FENHAR Büyük taş FENÎH Kahrolmuş FENİK (C Finak-Efnâk) Gayet kerim ve necip olan FENÎK İki çenenin bitiştiği yer * İki uyluğun bitiştiği yer FENÎN Erkek deve FENK Nimetlenmek FENK İnat FENN Hüner Mârifet * San´at * Tecrübe * İlim * Nevi, sınıf, çeşit, tabaka * Türlü * Fizik, kimya, biyoloji, matematik ilimlerinin umumi adı * Tatbikat ve isbat ile meydana gelen ilim * Birisini muamelede aldatmak * Fend * Borçlunun ödeme zamanını uzatma (Şuur-u insanî vasıtasıyla keşfolunan yüzer fenlerden herbir fen, Hakem isminin, bir nevide bir cilvesini târif ediyor Meselâ Tıb Fenninden sual olsa: "Bu kâinat nedir " Elbette diyecek ki: "Gayet muntazam ve mükemmel bir eczahâne-i kübradır İçinde herbir ilaç güzelce ihzar ve istif edilmiştir" Fenn-i Kimya´dan sorulsa: "Bu Küre-i Arz nedir " Diyecek: "Gayet muntazam ve mükemmel bir kimyahanedir" Fenn-i Makine diyecek: "Hiçbir kusuru olmıyan gayet mükemmel bir fabrikadır "Fenn-i Ziraat" diyecek: " Nihayet derecede mahsuldar, her nevi hububu vaktinde yetiştiren muntazam bir tarladır ve mükemmel bir bahçedir" Fenn-i Ticaret diyecek: "Gayet muntazam bir sergi ve çok intizamlı bir pazar ve malları çok san´atlı bir dükkândır" Fenn-i İâşe diyecek: "Gayet muntazam, bütün erzakın envâını câmi bir ambardır" Fenn-i Rızık diyecek: "Yüzbinler leziz taamlar beraber, kemal-i intizam ile içinde pişirilen bir matbah-ı Rabbâni ve kazan-ı Rahmânidir" Fenn-i Askeriye diyecek ki: "Arz bir ordugâhtır Her bahar mevsiminde yeni taht-ı silâha alınmış ve zemin yüzünde çadırları kurulmuş dörtyüz bin muhtelif milletler o orduda bulunduğu halde, ayrı ayrı erzakları ayrı ayrı libasları, silâhlarıayrı ayrı tâlimatları, terhisatları; kemal-i intizamla hiçbirini unutmıyarak ve şaşırmıyarak, birtek Kumandan-ı Azamın emriyle, kuvvetiyle, merhametiyle, hazinesiyle gayet muntazam yapılıp, idare ediliyor" Ve Fenn-i Elektrik´ten sorulsa, elbette diyecek: "Bu muhteşem saray-ı kâinatın damı, gayet intizamlı, mizanlı hadsiz elektrik lambalariyle tezyin edilmiştir Fakat o kadar harika bir intizam ve mizan iledir ki: Başta Güneş olarak, Küre-i Arz´dan bin defa büyük o semavî lambalar, mütemadiyen yandıkları halde müvazenelerini bozmuyorlar, patlak vermiyorlar, yangın çıkarmıyorlar Sarfiyatları hadsiz olduğu halde, vâridatları ve gazyağları ve madde-i iştialleri nereden geliyor Neden tükenmiyor Neden yanmak müvazenesi bozulmuyor Küçük bir lâmba dahi muntazam bakılmazsa, söner Kozmoğrafyaca Küre-i Arz´dan bir milyondan ziyade büyük ve bir milyon seneden ziyade yaşıyan Güneşi kömürsüz, yağsız yandıran; söndürmiyen Hakim-i Zülcelâlin hikmetine, kudretine bak "Sübhanallah" de Güneşin müddet-i ömründe geçen dakikalarının âşirâtı adedince "Mâşâallah, Bârekallah, Lâ ilahe illa Hu" söyle Demek bu semavi lâmbalarda gayet harika bir intizam var Ve onlara çok dikkatle bakılıyor Güya o pek büyük ve pek çok kitle-i nâriyelerin ve gayet çok kanâdil-i nuriyelerin buhar kazanı ise, harareti tükenmez bir Cehennem´dir ki, onlara nursuz hararet veriyor Ve o elektrik lâmbalarının makinesi ve merkezi fabrikası, daimî bir Cennet´tir ki, onlara nur ve ışık veriyor İsm-i Hakem ve Hakimin cilve-i âzamiyle, intizamla yanmaları devam ediyor Ve hâkezâ Bunlara kıyasen yüzer fennin herbirisinin kat´i şehadetiyle, noksansız bir intizam-ı ekmel içinde hadsiz hikmetler, maslahatlarla bu kâinat tezyin edilmiştir Ve o harika ve ihâtalı hikmetle, mecmu-u kâinata verdiği intizam ve hikmetleri, en küçük bir zihayat ve bir çekirdekte küçük bir mikyasta dercetmiştir Ve mâlum ve bedihidir ki; intizam ile gayeleri ve hikmetleri ve faideleri takip etmek; ihtiyar ile, irade ile, kasd ile, meşiet ile olabilir; başka olamaz İhtiyarsız, iradesiz, kasıdsız, şuursuz esbab ve tabiatın işi olmadığı gibi, müdahaleleri dahi olamaz Demek bu kâinatın bütün mevcudatındaki hadsiz intizamat ve hikmetleriyle iktiza ettikleri ve gösterdikleri bir Fâil-i Muhtar´ı, bir Sâni-i Hakim´i bilmemek veya inkâr etmek, ne kadar acib bir cehâlet ve divânelik olduğu târif edilmez Evet, dünyada en ziyâde hayret edilecek bir şey varsa, o da bu inkârdır Çünki kâinatın mevcudâtındaki hadsiz intizâmât ve hikmetleriyle vücud ve vahdetine şahidler bulunduğu halde, Onu görmemek, bilmemek, ne derece körlük ve cehalet olduğunu, en kör cahil de anlar Hattâ diyebilirim ki; ehl-i küfrün içinde, kâinatın vücudunu inkâr ettiklerinden ahmak zannedilen Sofestâiler, en akıllılarıdır Çünki; kâinatın vücudunu kabul etmekle Allah´a ve Hâlikına inanmamak, kabil ve mümkün olmadığından, kâinatı inkâra başladılar FENN-İ BEDİ´ (Bak: İlm-i bedi´) FENN-İ BEYAN (Bak: İlm-i beyan) FENN-İ HİKMET Felsefe bilgisi (Bak: Hikmet) FENN-İ HİKMET-ÜL EŞYA Tabiat bilgisi Eşyadaki intizam, mükemmellik ve insanlara olan faydaları ve onlardan faydalanmak hakkında bilgi veren ilim kolu FENN-İ İÂŞE İnsanlar ve hayvanların besleniş ve yaşayışları hakkında bilgi veren ilim dalı FENN-İ İNŞA Yazı yazma san´atı (Bak: İnşa) FENN-İ KIRAAT Okuma bilgisi Okumanın çeşitli usûllerini öğreten ilim dalı (Bak: Kıraat) FENN-İ KİMYA Kimya ilmi FENN-İ KİTABET Çeşitli yazı usûl ve şekillerini öğreten ilim FENN-İ MEÂNÎ Güzel söz söylemeyi ve güzel yazmayı öğreten, edebiyatın bir şubesi FENN-İ MAKİNA Çeşitli makineler ve onların kısımlarının işleyişleri hakkında bilgi veren ilimler Mihanikiyet FENN-İ MENAFİ-ÜL A´ZA Bedendeki âzâların, uzuvların faydalarını anlatan ilim (Bak: Anatomi) FENN-İ MÜNAZARA İleri sürülen delilleri ve fikirleri tetkik ederek fikirlerin münasebet ve adem-i münasebetini göstererek cevap vermek san´atı FENN-İ SARF Gramer Sarf bilgisi (Bak: Sarf) FENN-İ TABAKAT-ÜL ARZ Jeoloji ilmi FENN-İ TEŞRİH tıb: Bir cesedin, canlı vücudunun iç yapısını öğrenme bilgisi (Anatomi) FENN-İ TIB Tabiblik, doktorluk Maddi hastalıklara ilâç ve şifa bulmağa çalışan ilim FENN-İ ZİRÂAT Ekin ekme ve içme hususunda olan bilgi ve tecrübeye dayanan bu husustaki ilim kolu FENNEN Fence, fenne uygun olarak, fen vâsıtası ile FENNİYAT Teknik bilgiler (Teknoloji) |
|
|
|
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#6 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FER f Işık, parlaklık, zinet, süs * Fazl ve vakar * İktidar; şevket, kuvvet FER-İ DEVLET Devletin kuvveti, devletin nüfuzu FER´ Şube, kol İkinci derecede olan Dal budak * Bir aslın neticesi * Bir cemaatın şerefli ve daha meşhuru * Kazancı olan mukayyed mal Hâzır ve muhâfaza altında olan * Yükseğe çıkmak ve iki nizalı olanın arasına girip ıslah etmek * Asıl mes´eleden kollara ayrılmış olan mesele (LR) * İki okçu tarafından atılan oklardan, bir fazla ok isabet ettirilmesi yerinde kullanılır bir tabirdir Ok atanlar, bazı defa iki kişi değil, herbiri birkaçar kişiden terekküb etmek üzere iki taraf olduğu surette, taraflardan birinin fazla isabet ettirmesine de fer´ denilirdi (OTDS) FER (Ferr) Geri çekilme, kaçma, firar FERA´ Devenin ilk doğurduğu yavru (Cahiliyet zamanında kefere putlarına kurban ederlerdi ve "anasının sütü bereketlenir; çoğalır" derlerdi) FER´A (C: Furu´) Bit * Yüksek yer FERACE Örtünecek gibi olan ve giyilen bol elbise, cübbe * Kadınların üzerlerine örttükleri örtü Bütün vücudu kaplayan geniş örtü (Bak: Cilbâb) FERADÎS (Firdevs C) Cennetler, firdevsler * Bahçeler FERAG Vaz geçmek Hiç bir şeyle meşgul olmayıp dinlenmek * Boşaltma FERAG-I BÂL Gönül rahatı FERAG-I KAT´Î Kayıtsız şartsız yapılan ferag FERAG Ü İNTİKAL Alım satımda tapu muâmeleleri FERAG f Serin serin esen rüzgâr FERAGA(T) Tok gözlülük Hakkından vaz geçmek, bir şey istememek Şahsî dâvasından vaz geçmek * Boşalmak, hâlî olmak FERAH Şen, sıkıntıda olmayan İç açıcı Şenlendiren * İnşirah Sevinç FERAH f Bol, geniş, vâsi´ Fazla, ziyade Açık FERAH-AVER f Sevinç getiren, sevindiren, ferah getiren FERAH-BAHŞ f Sevinç veren, sevindiren Ferah bağışlayan FERAH-DEHEN f Geveze, boşboğaz * Geniş ağızlı, ağzı büyük FERAH-DEST f Eli açık, cömert FERAHE Zeyreklik Çok akıllılık Davarın gayretli olması FERAH-EBRU f Sevimli, güler yüzlü FERAH-EFŞAN (Ferah-feşân) f Sevinç veren, ferah saçan FERAH-EFZA (Ferah-fezâ) f Sevinç artıran, ferah artıran, safalı, iç açıcı FERAHEM f Toplu, devşirli * Birikme, yığılma, toplanma FERAH-ENGİZ f Meşhur bir cins lâle FERAHET f şan ve şeref FERAH-GÂM f Bahtiyar, mes´ut, mutlu, saadetli FERAHÎ f Genişlik, bolluk Ucuzluk FERAH-NA f Geniş yer Büyük saha * Bolluk, bereket Genişlik FERAH-NAK f Neş´eli, sevinçli FERAH-REV f Acele acele ve geniş adımlarla yürüyen FERAHUR f Uygun, lâyık, münasib FERAİNE (Fir´avn C) Fir´avunlar Mütekebbirler İmansızlar FERÂİZ (Farîze C) Allah´ın farz kıldığı ibadetler, yapılması mecburi olan din emirleri * Şeriatın hükümleriyle mirasçılar arasında mal taksimi bilgisi İslâmın miras hukuku FERÂİZ-İ DİNİYYE Dinin farzları FERAK (C: Efrâk) Korku * Büyük ölçek FERAMÎN (Fermân C) Buyruklar, fermanlar FERAMUŞ f Unutma, hatırdan çıkarma FERANCEMŞEK Reyhan karanfili FERASET (Bak: Firâset) Anlayışlılık, çabuk seziş (Aslı firâsettir) FERASET Binicilik, süvarilik, yiğitlik FERAŞE Pervane denilen kelebek * Kilit damağı * Su gittikten sonra yer üstünde kalıp kuruyan balçık * Az su * Hafif kimse FERAŞET Süpürücülük ve döşeyicilik Kâbe-i şerifeyi süpürenin hizmeti FERATIK Şiradan ve pekmezden yapılan pestil FERAVVUC Küçük oğlan gömleği FERBAL(E) f Çardak Etrafı pencerelerle kaplı yazlık köşk FERBİH f Etli, besili, semiz FERBİHÎ f Semizlik, topluluk, etlilik FERC Yarık, çatlak Korkulacak yer * Ud yeri Dişi tenasül âleti FERC f Kadir, kıymet, mertebe FERCAM f Son, uç FERCAM-GÂH f Son mekân, âkibet yeri * Mc: Kabir, mezar FERCAR Pergel FERCE Gamdan ve tasadan kurtulmak * Kurtuluş * Şiddetten kurtulmak * Yarık, şak * Girecek yer, medhal * Açıklık, ferahlık FERD Tek, bir, yekta Eşi, benzeri olmayan Bîhemta olan(Kâinatın âlemleri, envâları ve unsurları öyle birbiri içine girift olarak girmiştir ki, kâinatın hey´et-i mecmuasına mâlik olmayan bir sebeb hiçbir nev´ine, hiçbir unsuruna hakiki tasarruf edemez Adeta İsm-i Ferd´in cilve-i vahdeti, bütün kâinatı bir vahdet içine almış; herşey o vahdeti ilân ediyor Meselâ: Bu kâinatın lâmbası olan Güneşin bir olması, umum kâinat, birinin olmasına işaret ettiği gibi; zihayatların çevik ve çalak hizmetçileri olan hava unsuru bir olması ve aşçıları olan ateş bir olması ve zemin bahçesini sulayan bulut süngeri bir olması ve umum zihayatın imdadına yetişen yağmur bir olması ve her yere yetişmesi ve ekser hayvanat ve nebatat taifelerinin herbiri umum zemin yüzünde serbest yayılmaları, vahdet-i nev´iyeleri ve meskenleri bir bulunması; gayet kat´i bir surette işaretler, şehadetlerdir ki; meskenleri ile beraber umum o mevcudat, bir tek Zatın malı olduğuna delâlet ederler İşte buna kıyasen, bütün kâinatın böyle birbirine girift olan envâları mecmu kâinatı öyle bir küll hükmüne getirmiştir ki, icad cihetiyle tecezzi kabul etmez Umum kâinata hükmü geçmiyen bir sebeb, Rububiyet cihetiyle ve icad keyfiyetiyle hiçbir şeye hükmedemez ve bir tek zerreye Rububiyetini dinlettiremez L) FERD-İ ÂFERÎDE Hiç kimse FERD-İ FERÎD Benzeri daha hiç gelmemiş * Hz Muhammed (ASM) * Asrın en yüksek ve en değerli Zâtı Asırda bir gelen büyük veli FERD-ÜL FERD İkiye bölünemiyen sayı FERDA f Yarın Bugünden sonraki gün * Arabçada: Bir olarak Tek olarak FERDÂ-YI KIYÂMET Kıyâmetten sonra FERD-A-FERD f Tek tek, ferd ferd FERDANİYET Yalnızlık, teklik Ferdlik Yektâlık FERDEN-FERDA Tek tek, fert fert FERDÎ (Ferdiye) Tek şey, bir tek * Fertle ilgisi olan FERDİYET Cenâb-ı Hakk´ın birliği Vahdetle bütün kâinata birden tasarruf eden Allah´ın (CC) sıfatı (Bak: Tevhid)Ferdiyet mânası insanlara isnad edilirse: Sadece bir olup, benzeri dünyada bulunmayan kimsenin sıfatı olur Sadece Kur´andan ders alarak irşadda bulunabilen büyük velilik Hiçbir şahsı merci yapmadan doğrudan doğruya Kur´andan ders alan ve ders veren büyük zâtın makamıdır FEREC Sıkıntıdan kurtulmak, zafer, inşirah, kederden kurtulmak Genişlik, ferahlık, fütuhat * Girecek yerler FEREK Kulağın sarkık ve sülpük olması FERENGÎS f Zühre yıldızı, Venüs gezegeni, çoban yıldızı FERES At, kısrak FERFAH Semizotu FERFAR Geveze, farfara, çalçene FERFERE Farfara, akılsızlık, hafif meşreplik * Patırtıcı, gürültücü, ağzı kalabalık FERG Gönden yapılan kovanın dikişi arasında su sızan yer FERGAND(E) f Fena koku, kokmuş * Sarıldığı ağacı kurutan bir cins sarmaşık FERH Civciv Tavuk veya kuş yavrusu * Nebatların diplerinde çıkan filiz FERHAL f Karışık ve kıvırcık olmayan uzun saç FERHAN (C : Ferâhî) Ferahlı Sevinçli Şâdan Mesrur FERHAŞ f Kavga, savaş, muharebe, dövüş FERHAT Rahatlık Sevinç Meserret Sürur FERHENK f Edeb İyi terbiye * Hüner Hikmet Azamet Mârifet Bilgi * Lügat kitabı FERHEST f Büyü, sihir, sihirbazlık FERHUD Dağ keçisinin dişisi FERHUNDE f Mes´ut, saadetli, mutlu, mübarek Uğurlu FERHUNDEGÎ f Mes´utluk, mutluluk, mübareklik, kutluluk Uğurluluk FERHUNDE-PÂ(Y) f Ayağı uğurlu olan FERHUNDE-TÂLİ´ f Şanslı talihi yaver Mes´ut, mutlu, saadetli FER´Î (Fer´iyye) Esasa âit olmayan Kollara ve şu´belere âit ve müteallik FERİBOT ing Araba vapuru FERİD(E) Benzeri pek nâdir bulunan Benzeri bulunmayan, yektâ * Doğrudan doğruya Kur´andan ders alıp ders veren ve kuvve-i kudsiye sahibi olan Evliyaullah Yalnız ve münferid * Zamanında eşine rastlanmıyan Akran ve emsali yok * Dizilmiş inci * Bir tane, nefis ve müntehab kıymetli cevher * Kendi reyi ile hareket eden mağrur kimse FERİD-ÜL-ASR Asrın bir tanesi, zamanın eşsizi FERİD-İ TE´LİF Edb: Bir cümledeki tertibin mâna çıkmayacak derecede karışık oluşu FERÎD f Katılaşmış şey, donmuş nesne * Avcı kuş FERİDE f Kendi ihtiyariyle hareket eden, gururlu, kibirli kimse FERİG Yorga at FERİH Sevinçli, ferahlı Fahur Ferhan FERİHAN (Fârihan) Sevinçli olarak, iftihar ederek FERİH FAHUR Sevinçli olarak, iftihar ederek FERÎK Tümen (Fırka) kumandanı Korgeneral * İnsan kalabalığı Büyük insan bölüğü FERÎK Buğday tanesinin olgunu, öğütülecek hâle gelmiş buğday tânesi FERÎKA Koyun sürüsü * Böy dedikleri ot FERÎKAYN İki mukabil taraf, iki askeri fırka FERÎS (C: Fersâ) Ağaç halka, çenber * Yaralı Maktul FERÎSA (C: Feris-Ferâyis) Boş böğür ile kürek arasındaki et FERÎŞ Yakında doğurmuş hayvan FERİŞTE (Ferişteh) f Melek Günahsız Masum Yumuşak huylu FERÎZ Takdir edici * Hükmedici * Yaşlı, ihtiyar FERK El ile bir şeyi ovmak * Buğz ve adâvet etmek, düşmanlık yapmak FERKAA Parmak çıtlatmak FERKADAN Şimâl kutbuna yakın parlak ve küçük ayı kümesine tâbi ve gece istikamet bulmağa yarayan, sık sık karşı karşıya gelen iki yıldız (İkizler mânasına) FERKADE Sergerde kimse FERLA (C: Ferala) Kırba ağzı FERMA f Buyurucu Emredici Âmir FERMAN f Emir Tebliğ FERMAN-I İLÂHÎ Allah´ın fermanı FERMAN-BER İtaatli ve muti olan Hakkında emir çıkarılan Fermanlı FERMAN-BERDAR f Fermana uyan, emre uyan FERMAN-DİH f Hükmü geçen, verdiği emri dinlenen FERMAN-FERMA Hüküm süren, emir veren, emir buyuran, hüküm fermâ FERMAN-REVA f Pâdişah, hükümdar * Emri kabul edilen FERMAYİŞ f Emretmek Buyurmak FERMEND f şan ü şeref ve mevki sahibi olan kişi FERMENE İşlemeli dar ve yuvarlak yanlı yelek * Eskiden esnaf tabakasına mahsus elbise FERMUDE f Buyruk Emir Kumanda FERNAS f Şaşkın, dalgın, gafil * Şaşkınlık, gaflet, dalgınlık FERNEB Fâre FERNUD f Hüccet, delil, bürhan FERNUN Kanbel otu FERR Kaçmak Firar etmek * Davarın yaşını anlamak için dişini görmek FERRA Kürkçü kimse FERRAŞ Cami, mescid, imaret gibi müesseselerin temizliğini sağlamak; ve kilim, halı ve hasır gibi mefruşatını yayma hizmetleriyle vazifeli olan kişiler hakkında kullanılır bir tâbirdir Ferraş; arapçada, yayıcı, hizmetçi, döşeyici anlamlarına gelir Yeniçeri teşkilâtında bu işi görenlerle, Kâbe´yi süpürenler hakkında ıstılah olarak da kullanılır (OTDS)"Her ruham-ı fersi bir âyine-i âlemnüma Her gezen ferraşı bir İskender-i kitisitan" (Nef´î) FERRUC (C: Ferâric) Tavuk pilici FERRUH f Mübarek, kutlu, uğurlu FERRUH-FÂL f Bahtı açık, şanslı, talihli, uğurluFerruhî : f Mübareklik, uğurluluk, meymenet FERRUH-ZÂD f Mübarek evlât, uğurlu çocuk * Hayırlı, kutlu, mübarek FERS Dağıtmak Saçmak * Ciğer parçalamak * Hurma çekirdeğinin kabuğunu soymak * Atın pisliği Fışkı FERS Yırtmak * Parçalamak * Katletmek, öldürmek * Boyunlamak FERSA f Mahveden, yoran, aşındıran manasına kelimelere bitişir Meselâ: Tahammül-fersa $ : Tahammül bırakmayan Tâkat-fersa $ : Tâkatsız düşüren, tâkat bırakmayan FERSAH Uzunluk ölçüsü birimidir, iki çeşittir: Deniz fersahı: 5555 m Kara fersahı: 4444 m * İki şey arasındaki açıklık * Sükun ve hareket arasındaki vakit * Zaman Saat * Dâimî ve çok olup aslâ kesilmeyen şey FERSAH FERSAH (Uzaklık için) Çok çok Çok fazlaca uzak FERSAN f Derisi kürk yapımında kullanılan bir sansar cinsi FERSE İnsanın boynunda ve arkasında olan ve gittikçe zaaf verip boynunu ve belini eğip, helâk eden yel FERSENDAC f Ümmet FERSENG (Bak: Fersah) FERSUD(E) f Eskimiş, yıpranmış * Eski, yırtık FERSUDE-GÎ f Eskilik, yıpranış, fersudelik FERŞ Yer Yeryüzü * Döşeme Döşeyiş Yaymak Yayılmak Döşenmiş şey * Küçük develer FERŞEHA İki ayak arasını açmak FERTUT(E) f Pir, çok ihtiyar * Bunak, kocamış FERTUTE Kadın esirler hakkında kullanılan tâbirlerdendir Esir edilen kadınlar hakkındaki diğer tâbirler şunlardır: Mâriye, ümmülveled, acuze, duhter, yekdest, yekçeşm, mâyube (OTDS) FERTUTÎ f İhtiyarlık, pirlik, bunamışlık, bunaklık FERUKA Böğürün yağı * Korkak kişi FERVE (C: Füre´-Firâ) Baş derisi * Bir parça toplanmış kuru ot * Servet, zenginlik * Kürk FERVE f Bazı hayvanların makbul olan derileri Kürk FERY İyi iş işlemek * Meşin dikmek * Yaramaz iş Bir nesneyi ıslah için kesmek FERYAD f Bağırıp çağırma Yüksek sesle medet istemek Figan FERYAD-I ANDELİB Bülbülün feryâdı, ötmesi * Yirmiiki martta olan bir fırtına FERYAD-BAHŞA f Feryâd ettiren, bağırttıran FERYAD-HAN f Yardım isteyen FERYAD-RES f Feryâd edenin imdâdına koşan, yardımına gelen FERZ Çukur yer * Düz yer * Ayırmak FERZA´ Pamuk çekirdeği FERZAH Akrep isimlerinden bir isim FERZAN İlim ve hikmet FERZANE f Bilgili kimse Hakîm, feylesof * Tas: Nefsanî alâkalardan sıyrılmış kimse FERZANE-GÎ f Üstünlük, rüçhaniyet * Bilgi FERZEND (C : Ferzendân) f Yavru Çocuk Veled FERZENDÂNE Evlâd gibi Evlâda yakışır surette FE´S İki yüzlü balta * Balta ile vurmak FESA Eskimek * Vurmak FESA Bıçak FESAD Bozuk ve fenalık Karışıklık Haddi tecavüz edip zulmetmek (Zıddı: Salâh´tır)( $ Evet fıskla bozulan bir adam, bataklığa düşüp çıkamayan bir şahıs gibi çokların da o bataklığa düşmelerini istiyor ki, maruz kaldığı o dehşetli hâlet, bir parça hafif olsun Çünkü musibet umumi olursa, hafif olur Ve keza, bir şahsın kalbinde bir ihtilal, bir fenalık hissi uyanırsa; yüksek hissiyatı, kemalâtı sukut etmeye başlar; kalbinde tahribata, fenalığa bir meyil, bir zevk peyda olur Yavaş yavaş o meyil kalbinde büyür; sonra o şahıs; bütün lezzetini, zevkini tahribatta, fenalıkta bulur İşte o vakit, o şahıs, tam mânasiyle arzda yırtıcı bir hayvan, ihtilali çıkarıp büyüten bir belâ, fesadı durmayıp karıştıran bir âfet kesilir İİ) FESAD-I AHLÂK Ahlâk bozukluğu FESAD-I DİMAĞ Akıl bozukluğu, delilik FESAD-I Mİ´DE Mide fesadı, mide bozukluğu FESAD-I TE´LİF Edb: Bir cümlede yapılan tertibin mâna çıkmayacak derecede bozuk ve karışık oluşu FESAD-AMİZ f Oyunbozanlık eden, fesat karıştıran FESADAT (Fesad C) Bozukluklar Kötülükler Karışıklıklar FESAD-ENGİZ Fesad koparan Fesad çıkaran Karışıklık çıkaran FESAFİS Kesmez kılıç FESAHAT (Bak: Fasahat) FESAKÎ (Fıskıyye C) Fıskiyeler * Çocukların oynadıkları su püskürten oyuncaklar FESALE (Füsule) Alçak ve asılsız olmak FESANE f Asılsız hikâye Masal (Bak: Efsane) FESAR f Yular FESC Her nesnenin boşu FESDA´ (Bak: Sada´) FES´E Sâkin olmak, sâkin etmek FESEKA (Fâsık C) Fâsıklar (Bak: Fâsık) FESH Bozmak Hükümsüz bırakmak Kaldırmak * Zayıf olmak * Bilmemek Cehil * Re´y ve tedbiri ifsad eylemek * Zaif-ül akıl Zaif-ül beden * Tembellik yüzünden gayesine erişemeyen * Unutmak * Tıb: Beden âzalarının mafsallarını yerinden çıkarıp ayırmak FESH-İ MUKAVELE Mukavelenin bozulması, anlaşmanın feshedilmesi FESH Genişletmek FESÎH (Füshat den) Açık, geniş FESİL (C: Efsâl-Fisâl) Adi, yaramaz kimse * Bağ çubukları dikmek FESÎL (C: Füslân) Hurma ağaçlarının küçüğü * Her nesnenin kemi ve yaramazı FESÎT Tırnak kesintisi, tırnak parçası FESK Yola gitmek * Kan döküp adam öldürmek FESR Beyan etmek, açıklamak * Tabibin suya bakması FESS Kıtlık günlerinde tohumundan ekmek yapılan bir ot FESTAT (Bak: Fustât) FESTEMİ´ (Fe-istemi´) Dinle, işit (anlamında bir kelimedir ) (Fe) ile (İstemi´) emr-i hazırından ibarettir FESTİVAL Fr Çeşitli sebeplerle yapılan ve birkaç gün süren şenlik FE-SÜBHANALLAH Allah (C C) ne güzel yaratmış; Allah Sübhândır, bütün noksanlıklardan münezzehtir; Her şey kendine tesbih eder (anlamında olup hayret ve taaccübü ifâde için söylenir) (Bak: Sübhân) FESV (Fesüvv) Yellenmek FEŞ´ Böğürtlen ağacına benzer bir ağaç FEŞAFEŞ f Hışıltı * Atılan okun, havada giderken çıkardığı ses FEŞAK Sürur, neşe, sevinç, neşat FEŞAN f Saçma Neşretme * Yayıcı Serpici olan FEŞAR f Sıkıcı Sıkan Sıkıp suyunu çıkaran FEŞC Ayağını ayırıp apışmak FEŞEL (C: Efşâl) Korkak olmak FEŞFAŞ Yassı kılıç FEŞFEŞE Uykudan uyandırmak FEŞG Dağıtmak * Vurmak FEŞGA Pamuk parçası FEŞGA Dağılmış; münteşir FEŞH Başına el ile vurmak FEŞİL (C : Efşâl) Korkak, cesaretsiz, yüreksiz FEŞK Kırmak FEŞŞ Eritmek * Süt sağmak * Çıkarmak * Yabani olan keçiboynuzu ağacının yemişi FETA (C : Fitye, Fityan veya feteyân) Genç Delikanlı * Cömert FETA (Fetâne) (C: Eftâ) Yassı ve çökük burunlu olmak FETAH Yumuşak FETAK Fıtık Kasığı şişmiş olan kimse FETAKE Gadretmek, öldürmek FETANET (Bak: Fatânet) FETASE Yassı çökük burunlu olmak * Büyük boncuk FETAT Kuvvetli, genç kadın FET´E Zikretmek FETEHAT (Fetha C) Fethalar, arapçadaki üstün işaretinin adı FETEL Devenin iki kollarının, yanlarından uzak olması FETEVA (Fetva C) Fetvalar Ehliyet sâhibi bir din âliminin bir mes´ele hakkında müsbet veya menfî haber ve malûmatları (Bak: Fetva) FETH Açma, başlama * Zaptetme Ele geçirme Zafer Nusret * Faydalı şeyleri elde etmek için yolları açmak Muğlak şeyleri açmak Bu iki suretle olur Biri, basâr ile idrâk olunur Gam ve kederi gidermek gibi İkinci de: İki nevi olup birincisi; dünya işlerinde olur Sürur vermekle gamı izâle etmek, bir değerli şey vermekle fakirliği kaldırmak gibi İkincisi; kapalı, muğlak bilgilerin keşif ve izharında kullanılır Bu da iki türlüdür; Birisi; zâhirî ve müsbet ilimleri çoğaltmak ve mânalarını tahkik etmekle olur Diğeri; ilm-i ledün âlemine dalmakla olur (LR) FETH-İ BAB Kapı açmak FETH-İ BİLAD Beldelerin istilâsı, şehirlerin zabtı FETH-İ İSLÂM Tuna nehri üzerinde Kladova kasabası yakınlarındaki bir kalenin adı * İslâmların fethetmesi FETH-İ KELÂM Söze başlama FETH-İ KOSTANTİNİYYE İstanbul´un Fatih Sultan Mehmed Han tarafından fethi FETH-İ MEYYİT Ölüm sebebini anlamak için cesedin açılarak muâyene edilmesi, otopsi FETH-İ MÜBİN Açık ve parlak zafer Hakkı, bâtılın tahakkümünden kurtaran veya birbirine zıd olan hak ile batılın karışıklığını ayırarak hakkı galip kılan feth ve zafer Bu zafer, harp ile olabileceği gibi harpsiz de olur (Hakikatın ve ilmin galebesi gibi)Fetih suresinin birinci âyetinde geçen "Feth-i mübin"in ifade ettiği manâlardan biri: Sahih-i Buharî muhtasarının beyanına göre çok İslâmî fetihlerin mebdei olan Hudeybiye sulhudur Ulemanın ekserisine göre ise; Biat-ı Rıdvan´dırKur´anın hitabı umum asırlara baktığı için, bu gibi fetih ve zafer manâlarından her asırdaki Âlem-i İslâm hissedardır FETH-İ SUVER Suretlerin meydana çıkışı Her mahlûkun Allah´ın ilim, irade ve kudretiyle en münasib şekilde suretlerinin açılışı FETİH SURESİ Kur´an-ı Kerim´in 48 suresi FETHA Gr Arabçada harfleri (E, A) diye okutan işâret, üstün FETHA (FETAHA) (C : Füteh-Fütuh-Fethât) Kaşı olmayan halka yüzük * Büyük yüzük * Tavşancıl kuşu FETHÎ Fetih ile alâkalı Fethe âit * Ferahlık verici FETİH (Bak: Feth) FETİK Dülger * Sabah * Parlayıcı nesne, parlak olan şey FETÎL(E) Yaralara konulan tiftik * Lâmba fitili * Deriden çıkan kir * Örgü FETÎR Taze nesne * Cıvık hamur * Acele anlaşılan FETÎS Büyük çekiç FETİŞİZM Fr Küçük putlara ve heykellere tapma âdeti Putçuluk Kadın resimlerine veya heykellere fazlaca sevgi beslemek hastalığı FETÎT Terit altına konulan ekmek parçaları FETİYLE Yanmış fitil ucu * Bükülmüş ince sicim * İki parmak arasındaki kir FETK Şak etme Ayırma Yarma Yarılma * Tıb: Dikilmiş bir şeyi söküp ayırmak * Kasık yarığı, kasık zarının yarılması ile barsakların torba içine dolmasından ibaret sakatlık Fıtık hastalığı * Şafak sökmesi Fecir ağarması * Parçalanıp birbirine düşmüş cemaat FETK Zamanını gözeterek açıktan adam öldürmek * Yaralamak * İnadetmek FETKELÎN Belâ Zahmet FETL Bükmek * Yüz döndürmek FETN Yakmak, ihrak etmek FETRET Uyuşukluk, zayıflık * Vahy ve semavî hükümlerin sükûn zamanı olduğu için, iki peygamber-i zişan devirleri arasındaki zaman * Vukuu âdet halinde olan şeyin kesilme zamanı veya kesilmesi * İki vakıa arasındaki geçen zaman Terakki ve teâli devirleri arasındaki hareketsiz, sükûnetli geçen devir * Tıb: İki ateşli hastalık arasındaki geçen zaman(Suâl ediyorsunuz ki: Zaman-ı fetrette, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm´ın ecdadı bir din ile mütedeyyin mi idiler Elcevab: Hazret-i İbrahim Aleyhisselâm´ın, bilâhare gaflet ve mânevi zulümat perdeleri altında kalan ve hususi bâzı insanlarda cereyan eden bakıye-i dini ile mütedeyyin olduğuna rivâyât vardır Elbette Hazret-i İbrahim Aleyhisselâm´dan gelen ve Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm´ı netice veren bir silsile-i nuraniyeyi teşkil eden efrad, elbette, din-i hak nurundan lâkayd kalmamışlar ve zulümat-ı küfre mağlub olmamışlar Bil´ittifak, teferruattaki hâtiatlarından muâhezeleri yoktur İmam-ı Şâfiî ve İmam-ı Eş´arîce, küfre de girse, usul-i imanîde bulunmazsa, yine ehl-i necattır Çünki teklif-i İlahî irsal ile olur ve irsal dahi, ıttıla´ ile teklif takarrur eder Mâdem gaflet ve mürur-u zaman, enbiya-i sâlifenin dinlerini setretmiş; o ehl-i fetret zamanına hüccet olamaz İtaat etse sevab görür, etmezse azab görmez Çünki mahfî kaldığı için hüccet olamaz M) FETŞ Sorup aratmak FETT Kırmak, kesr FETTAH (Fetih den) En iyi, en çok fetheden Darlıktan kurtaran Her şeyi en iyi cihetten açan Her şeyi açan Zabteden Allah (CC) FETTAHİYYET Fethedicilik Her şeye lâyık bir şekil açmak ve suret vermek sıfatı (Yâni, Fettah isminin tecellisi ile basit bir maddeden ayrı ayrı çeşit çeşit, hadsiz muntazam suretlerin, beraber, her tarafta bir ânda, bir fiil ile açılmasıdır Ş) FETTAK (Fetk den) Kanlı katil, çok sayıda insan öldürmüş kimse FETTAN Fitneci Kurnaz Fitne çıkaran Karıştıran * Hırsız * Şeytan * Altın eriten kuyumcu FETTANE Mehenk taşı Altun ve gümüşü muâyeneye yarıyan taş FETTE Açmak * Yardım * Hüküm FETUR Oruç açacak nesne * Yaratmak * Yarmak * İki parmağıyla kaşımak FETUT Ekmek parçaları |
|
|
|
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#7 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FETVA Bir hâdise, bir muâmele hakkındaki hükm-ü şer´îyi ehli olanın haber vermesi ve o hükme dair verilen mâlumat, bilgi FETVA EMİNİ Şeyhülislâm kapısındaki Fetvahane´nin başında bulunan zata verilen ünvandır Şeyhülislâma sorulan şer´i meselelerin fetvalarını hazırlamak, istida ile vukubulan suallere cevap vermek ve şer´iyye mahkemelerinden verilen ilâmları tetkik etmek vazifeleriyle mükellefti Maiyyetinde Fetvaemini muavini, İlâmat müdür ve mümeyyizi, başmüsevvit, müsevvit gibi ulema ve fukahadan müteaddit memurlar vardıFetva eminleri, en yüksek ilim sahipleriyle beraber memuriyetlerinin unvanlarına münasib olarak emin, fakih ve müteşerri´ kimseler arasından seçilirlerdi Fetva eminlerinden, şeyhülislâm olanlar da vardırFetva eminliği Kanuni Sultan Süleyman´ın saltanatından sonra ihdas edilmiştir İstanbul´un fethinden evvel, Bursa Kadıları bu işi gördükleri gibi, İstanbulun fethinden sonra İstanbul Kadısı olan Hızır Bey, fetva eminliği vazifesini görürdü Bu müessese Osmanlı saltanatının sonuna kadar devam etmiştir (OTDS) FETVA-PENAH "Fetvaya sığınan" Şeyhülislâm FE´V (FE´Y) Yarmak * Koparmak * İki dağ aralığı FEVAHİŞ (Fâhiş C) Fâhiş işler Bozuk işler Kötü ve haram olan işler, ameller FEVÂİD (Fayda C) Faydalar Faydalı şeyler FEVÂİD-İ ME´MULE Umulan faydalar FEVAİH (Fâih C) Meyve ve çiçek kokuları FEVAİT (Fevt C) Fevt olmuş şeyler * Vaktinde kılınmamış namazlar FEVAK (FÜVÂK) İki sağım arasında devenin memesinde sütün birikmesi * Rahat * Rücu * Uzun boyunlu bir nevi su kuşu FEVAKİH (Fâkihe C) Meyveler, yemişler, fâkiheler FEVARİS (Fâris C) Atlılar, biniciler FEVASIL (Fâsıla C) Fâsılalar (Bak: Fâsıla) FEVATİH (Fâtiha C) Fâtihalar Başlangıçlar * Son vermeler * Bir kitabın mukaddemeleri FEVAZIL (Fâzıla C) (Bak: Fâzıl) FEVC Dalga Bölük İnsan kalabalığı Cemaat Takım * Koşmak Sür´at etmek * İyi kokunun dağılıp yayılması FEVC FEVC Dalga dalga, kısım kısım, takım takım, akın akın, cemaat cemaat FEVC-Â-FEVC Akın akın, takım takım FEVD Bir işi veya emri başkasına teslim etmek FEVD Tavşancıl kuşunun kanadı * Ölmek * Canip, taraf, yön FEVDEC (C: Fevâdic) Mahfe FEVEHAN (Fevh C) Güzel kokular FEVEHAT (Fevha C) Güzel kokular FEVERÂN Maddi ve manevi kaynayıp fışkırmak * Köpürmek * Coşmak * Kokunun etrafa yayılması * Depreşmek * Şiddet FEVERÂN-I ÂB Suyun fışkırması FEVERÂN-I DEM Kan fışkırması FEVG şişman olmak FEVGA´ İri vücutlu, şişman kadın FEVH Yaradan kan fışkırması * Bolluk, genişlik * Güzel kokunun yayılması * Kaynamak FEVH Kokmak FEVH Ağız büyüklüğü FEVHA (C : Fevehât) Güzel koku FEVHED Semiz oğlan, şişman çocuk FEVK Üst Üst taraf Yüksek derece Yukarı FEVKALÂDE Âdetin fevkinde Ayrıca, hususi surette Bilinenlerin üstünde Müstesna ve yüksek bir surette FEVKALBEŞER (Fevk-al beşer) İnsan gücünün üstünde, insanüstü FEVKALGAYE Son derecede FEVKALHAD (Fevk-al had) Huduttan ileride Sınırsız Hudutsuz FEVKALKANUN Kanun üstü Kanunun kabul etmediği Kanunun karışmadığı FEVKALKÜLL (Fevk-al kül) Hepsinin fevkinde Bütününün üstünde FEVKALME´MUL (Fevk-al me´mul) Ümidin fevkinde, Umulandan ziyade Ümid edilmedik şekilde Beklenmedik bir anda FEVKALMU´TÂD (Fevk-al mu´tâd) Her zamankinden üstün Âdetin fevkinde FEVKANÎ Üst, üst tarafta, üstteki FEVKATTAHAMMÜL (Fevk-at tahammül) Tahammülün üstünde, tahammül edilmez, dayanılmaz, dayanılması imkânsız FEVR Hemen Birdenbire Acele Sür´at * Bir adamın geldiği semt ve cihet * Suyun kaynayıp fışkırması FEVREN Birdenbire, sür´atle, çarçabuk FEVRES Buğday, hınta FEVRÎ (FEVRİYYE) Düşünmeden ve âni olarak yapılan hareket FEVT Ölüm, mevt * Kaybetme Elden çıkarma Kaçırma Bir şeyin bir daha ele geçmiyecek şekilde elden çıkması FEVT-İ FURSAT Fırsat kaçırma Fırsatı değerlendirememe Ele geçen bir imkânı kullanamama FEVVARE Fıskıye, su fışkırtan şey FEVZ Kurtuluş Zafer Necat Muvaffakiyet Selâmet FEVZ Ölmek, mevt FEVZÂ Kargaşalık Anarşi * Karışmış, muhtelit FEVZÂ-YI ÂRÂ Fikirlerin karmakarışık olması Fikre ait anarşi Fikrî anarşi FEVZAÎ Anarşist Hiç bir din ve nizam tanımayan * Kargaşalık ve anarşi ile alâkalı FEVZAİYE Fls: Anarşik Kanun ve nizam tanımayan hal ve hareket FEVZÎ Kurtuluşa, fevze âit ve müteallik FEVZİYE Yeniçeri Ocağı´nın kaldırılması üzerine II Sultan Mahmud tarafından eski odalar mevkiine verilen isimdir Yeniçeri Ocağı´nın kaldırılması esnasında, yeni odalar Kara Cehennem´in attığı yağlı paçavralarla yanmış, eski odalar da ocağın ilgasından birkaç gün sonra yıktırılmıştır Gerek yanan ve gerekse yıkılan yerlerin vaziyetlerinin tâyini hakkında Sadrazam Selim Mehmed Paşa´nın, Padişaha arzettiği telhis üzerine, Sultan Mahmud, yeni odaların bulunduğu yere Ahmediye, eski odalar mevkiine de Fevziye adının verilmesini emretti (OTDS) FEY´ Ganimet Harbde elde edilen mal * Rücu´ * Haraç * Zeval vaktinden sonraki gölge (Bak: Fey-i zeval) FEY´ (FEY´A) Her nesnenin evveli FEYA Yahu gibi mânaya gelir, hayret ifade eder FEYAC Söz, kelam FEYAFÎ (Feyfâ C) Çöller, sahralar FEYALİLACEB (Fe-yâ lil´aceb) Hayret ve taaccüb ifâdesi için söylenir FEYAYİH (Feyhâ C) Genişlikler, enginlikler, boşluklar FEYC (C: Füyuc-Feycân) Haber getiren peyk FEYCEN Sedef dedikleri ot FEYD Sallanmak FEYDUM Bir nevi mâcun FEYEZAN f Suyun çok olup taşması, çoşması * Bolluk, fazlalık, feyiz FEYFA´ (C : Feyâfi) Büyük çöl, sahra FEYFA-NEVERD f Çöl yolcusu Çöllerde yol alıp ilerliyen FEYH Sıcağın şiddetlenmesi * Koku yayılmak * Kazan kaynamak * Yara kanamak FEYHA Geniş ve büyük olan Engin FEYHA Bir nevi toprak çanak * Genişlik, vüs´at FEYHAK Geniş nesne FEYHEC İçki ölçülen bardak Şarab Hamr Bâde FEY-İ ZEVAL Güneşin garba doğru dönmesinin başlaması, Güneş tam ortada gibiyken yerde dikili olan şeylerin gölgeleri batıdan doğuya dönüp kısalmakta son bulduğu zamandır Bundan sonra öğle namazı vakti başlar FEYK Tavuğun gıdaklaması * Uzun boylu erkek * İyi olmak FEYL Hamile kadının sütü FEYLAK Büyük adam * Çok asker Kolordu * (C: Feyâlik) İpek böceği ve kozası FEYLEKUN Kandıra dedikleri hasır otu FEYLEKUS Fil kulağı dedikleri büyük yassı yapraklı ot FEYLEM Geniş, büyük nesne FEYLEMANÎ Cüssesi büyük olan FEYLESOF Felsefe ile uğraşan, felsefeci (İlm-i hikmetle meşgul olan mütefennin Dinle münasebeti olmayan gayr-ı müslim LR) (Bak: Hükemâ)(İ´lem Eyyühel-Aziz! Bir şeyden uzak olan bir kimse, yakın olan adam kadar o şeyi göremez Ne kadar zeki olursa olsun o şeyin ahvâli hakkında ihtilâfları olduğu zaman yakın olanın sözü muteberdir Binaenaleyh, avrupa feylesofları, maddiyatta şiddet-i tevaggulden dolayı iman, İslâm ve Kur´anın hakaikından pek uzak mesafelerde kalmışlardır Onların en büyüğü, yakından hakaik-ı İslâmiyeye vukufu olan âmi bir adam gibi de değildir Ben öyle gördüm; nefs-ül emir de benim gördüğümü tasdik eder Binaenaleyh şimşek, buhar gibi fenni meseleleri keşfeden feylesoflar, hakkın esrârını, Kur´an nurlarını da keşfedebilir diyemezsin Zira onun aklı gözündedir Göz, kalb ve ruhun gördüklerini göremez Çünki kalblerinde can kalmamıştır Gaflet, o kalbleri tabiat bataklığında çürütmüştür MN) FEYLULE İkindiden akşama kadar olan ve mekruh addedilen uyku (Bak: Kaylule) FEYNAN Güzel uzun saçlı kişi FEYNE Zaman Saat FEYRUZEC Piruze dedikleri kıymetli taş FEYŞE (FEYŞELE) (C: Feyâşil-Fiyeş-Fiyâş) Zeker başı FEYTEK Dülger FEYYAD Erkek baykuş * Çok yiyen adam FEYYAL Fil çobanı File bakan kimse FEYYAZ Çok feyz veren Çok bereket ve bolluk veren (Bak: Feyz) FEYYAZ-I MUTLAK Mutlak ve sonsuz feyiz ve bolluk sahibi Allah(Kader herşeye bir miktar ve o miktara göre bir kalıp vermiştir Feyyaz-ı Mutlak´tan aldığı feyze olan kabiliyeti, o kalıba göredir MN) FEYYAZ-I MÜTEÂL Çok feyz ve bereket veren Müteâl olan Allah (CC) FEYYİH Şiddetli adam FEYYİL Zayıf hüküm FEYZ Ölmek FEYZ (C : Füyuz) Bolluk, bereket * İlim, irfan Mübareklik * Şan, şöhret * İhsan, fazıl, kerem Yüksek rütbe almak * Suyun çoğalıp çay gibi taşması Çok akar su * Bir haberi fâş etmek * İçindeki düşüncesini izhar etmek(Hakaik-ı imaniye ve esasat-ı Kur´aniye, resmî bir şekilde ve ücret mukabilinde dünya muamelâtı suretine sokulmaz Belki bir mevhibe-i İlâhiye olan o esrar, hâlis bir niyet ile ve dünyadan ve huzuzat-ı nefsaniyeden tecerrüd etmek vesilesiyle o feyizler gelebilir M) FEYZ-İ SAFÂ Neşenin feyzi, safânın bolluğu FEYZ Ü RİF´AT İlerleme, bolluk ve yükseklik FEYZA FEYZ Feyiz ile dolu, bol FEYZ-AVER f Feyz getiren Feyiz veren * Bolluk veren FEYZ-BAHŞ f Feyiz ve bereket veren, feyiz bağışlayan FEYZ-DAR f Feyizli, bol, bereketli, gür FEYZ-EFZA f Feyiz artıran, bollaştıran FEYZÎ Bolluk ve berekete ait ve müteallik Feyze mensub FEYZ-NAK f Feyizli, bereketli, bol FEYZ-RESAN f Bolluk ve bereket getiren, feyiz bahşeden FEYZ-YAB f Bollaşan, feyiz bulan Feyze nâil olan FEZA Yıldızlar arasındaki geniş boşluk Gökyüzü * Yer geniş olmak * Açık sahra * Saha * Yerde akan su FEZÂ-YI FEYZ Feyiz sahası, feyzin fezası FEZÂ-YI ITLÂK Hudutsuz gökyüzü Nihayetsiz feza FEZA Rahim içinden çıkan su FEZA´ Korku Havf * Sığınma, dehalet * Uykuda şiddetli korku ile uyanmak FEZA (Efzâ) f Artıran, ziyadeleştiren, çoğaltan (mânâlarına gelip, kelime sonlarına getirilerek birleşik kelime yapılır) Meselâ: Can-feza $ : Can verici Hayret-feza $ : Çok hayret verici Ruh-feza $ : Ruh verici FEZAA Yolda ve tarlada yapılan ve höyük denilen suret FEZAÎ Gökle alâkalı Göğe âit Geniş sahaya âit Fezaya âit ve müteallik FEZAİL (Bak: Fazâil) FEZA-NEVERD f Fezâda dolaşan, boşlukta giden FEZAZE Ahlâkı kaba ve kerih olmak FEZD Kan aldırmak FEZÎZ Seyelân etmek, akmak FEZLEKE Hülâsa Netice Öz İcmâl * Hesap listesinde netice(S - Gerek Kur´an-ı Kerim olsun, gerek tefsiri olan Hadis-i Şerif olsun; her fenden, her ilimden birer fezleke almışlardır Bir kitab veya bir şahsın yalnız fezlekeleri ihata etmekle harika olması lâzım gelmez Bir şahıs, pek çok fezlekeleri ihata edebilir C - Bahsettiğimiz fezleke, sellemehüsselâm fezlekeler değildir Ancak, hüsn-ü isabetle münasib bir mevkide ve münbit bir yerde, işitilmemiş çok işaretleri tazammun etmekle istimal ve zer´ edilen fezlekelerdir Kur´an veya Hadisin aldıkları fezlekeler, bu kabil fezlekelerdir Bu kabil fezlekeler tam bir meleke ve ıttıladan sonra hâsıl olabilir ki, herbir fezleke, me´hazı olan fen veya ilmin hükmünde olur Bu ise, bir şahısda olamaz İİ) FEZR Yarmak * Ayırmak * Bozup feshetmekFEZZ : Yalnız şey Bir kimsenin yalnız kendi başına olması * Udûl * Geri dönmek * Buzağı * Hafif |
|
|
|
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#8 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FIDDA Gümüş FIDDA-İ HÂLİSE Hâlis ve saf gümüş FIKARÂT (Fıkra C) Kıssalar, fıkralar, küçük hikâyeler * Fasıllar, bölümler, kısımlar * Cümleler, parağraflar * Omurga kemiklerindeki boğumlar FIKARÂT-I ANİFE Mezkur cümleler, yukarıda geçmiş olan cümleler FIKARÂT-I KATANİYE Tıb: Bel omurları FIKARÂT-I LATİFE Hoş ve lâtif hikâyeler FIKARÂT-I MÜNTEHABE Seçkin hikâyeler FIKARÂT-I RAKABİYE Tıb: Boyun omurları FIKDAN Yokluk * Bir şeyin belirsiz olması Yitirmek FIKDAN-ÜL AHBAB Ahbab yokluğu Ahbabsızlık FIKDAN-I AKL Akıl azlığı, salaklık, ahmaklık FIKDAN-I İMKÂN İmkân azlığı, imkânsızlık FIKDAN-I NUKUD Para darlığı, parasızlık FIKIH (Fıkh) Derin ve ince anlayış Bir şeyi, hakkı ile, künhü ile bilmek İnsanlar arasındaki ilişkilerle ilgili olarak dinî hükümleri ayrıntılı delilleriyle bilmek Müslümanlar, müslüman olmaları itibariyle Allah´ın emirlerine tâbidirler, uyarlar Fıkıh ilmi, hangi şartlarda Allah´ın hangi emrinin nasıl uygulanacağını inceler * Bilmek, anlamak * Kapalı bir şeyin hakikatına nazarı infaz edebilmek * Kendisine hüküm taalluk eden hafi bir mânaya muttali´ olmak * Ist: İslâm Hukuku * İnsanın amel ciheti ile lehine ve aleyhine olan şer´i hükümleri bir meleke halinde bilmesi Diğer bir ta´rif ile: Ameliyata; yâni, ibadet, ukubat ve muamelâta âit şer´î hükümleri mufassal delilleri ile bilmek Bu ahkâmı bilmeğe "Fakahet" ve bu ahkâmı böylece bilen zata da "Fakih" denir Cem´i "fukahâ"dır Fıkıh ilmini tahsil etmeğe de "tefekkuh" denir (Ist Fık K Cilt:1, sh: 20) FIKH-I EKBER Yüksek fıkıh Dinî bilgilerin en mühim olanı İmana dair ilim * İmam-ı Azam hazretlerinin meşhur eserinin ismi FIKRA Yazıda bir bahis * Parağraf * Kanun maddelerinden her bir kısım * Kısa haber * Küçük hikâye * Omurga kemiklerinin her biri * Bend * Kıssa * Gazetelerde gündelik hâdiselerin kısaca yazılmış şekli FIKRA-HÂN f Hikâye söyliyen, fıkra anlatan FIRAK (Fırka C) Fırkalar, partiler * Alaylar, bölükler * Cennetler * Ehl-i Sünnet cemaatından ayrılan mezhebler FIRAK-I DÂLLE Dalâlete gitmiş fırkalar Dalâlette kalmış cemaatler FIRAK-I SİYASİYE Siyasî fırkalar, siyasî partiler FIRAT Ön Asya´nın en büyük nehridir Diyadin civarında çıkar, Anadolu´nun doğu taraflarına kadar gelip Mezopotamya´yı dolaştıktan sonra Irak´ta Dicle ile birleşerek Basra Körfezi´ne dökülür FIRFIRA Topaç FIRIŞKA Bütün yelkenleri camadana vurmaksızın kullanabilmeğe münasib olan rüzgâr hakkında söylenilen bir tabirdir Bu rüzgârın, saniyedeki sür´ati 5-12 metredir FIRKA Parti İnsan grubu Kısım olmak ve ayrılmak Bölük * Tümen FIRKA-İ ASKERİYE Askerî fırka, tümen FIRKA-İ NÂCİYE Kur´an-ı Kerim´e ve Sünnet-i Seniyeye sıkı sıkıya bağlı olup Ehl-i Sünnet ve Cemaat yolundan ayrılmayan müslümanlar Bunlar kıyamete kadar lütf-u İlahî ile devam eder FIRKA-İ SİYASİYE Siyasî parti FIRSAT (Bak: Fursat) FIRTINA Şiddetli rüzgârla denizin dalgalanıp karışması * Rüzgârın çok şiddetli esmesi FISAD Kan alma, hacamet FISAL (Bak: Fisâl) FISFISA (C: Fısfıs-Fesâfıs) Yaş yonca FISH Nasârâ bayramı FISK Haddini tecavüz Günah Haktan ayrılmak * Fık: Allah´ın emirlerini terk ve O´na isyan etmek ve doğru yoldan sapıp çıkmak Böyle olanlara şeriat dilinde "fâsık" denir(Fısk; haktan udul, ayrılmak; hadden tecavüz, hayat-ı ebediyeden çıkıp terketmektir Fıskın menşei; kuvve-i akliye, kuvve-i gazabiye, kuvve-i şeheviye denilen üç kuvvetin ifrat ve tefritinden neş´et eder Evet ifrat veya tefrit, delillere karşı bir isyandır Yani sahife-i âlemde yaratılan delâil, uhud-u ilâhiyye hükmündedir O delâile muhalefet eden, Cenab-ı Hak´la fıtraten yapmış olduğu ahdini bozmuş olur Ve keza ifrat ve tefrit, hayat-ı nefsiye ve ruhiyenin maraz ve hastalığını intac eden esbabdandır Buna, fıskın birinci sıfatı olan $ cümlesiyle işaret edilmiştir Ve keza, ifrat ve tefrit, hayat-ı içtimaiyeye karşı isyan ateşini yakan iki âmildir Evet, bu âmiller Hayat-ı içtimaiyeyi nizam ve intizam altına alan râbıtaları, kanunları keser atar Evet şehvet veya gazab, haddini aşarsa, ırz ve namuslar pay-mal olur, masumlar mahvolur Buna da, fıskın ikinci sıfatı olan $ cümlesiyle işaret edilmiştir Ve keza, dünya nizamının bozulmasını intac edip fesad ve ihtilâle sebebiyet veren iki ihtilâlcidirler Buna dahi fıskın üçüncü sıfatı olan $ cümlesiyle işaret edilmiştir Evet fâsık olan kimsenin kuvve-i akliye ve fikriyesi i´tidali kaybedip safsatalara düşerse, itikadâta ait râbıtaları kesmekle, hayat-ı ebediyesini yırtar atar Ve keza, kuvve-i gazabiyesi hadd-i vasatı tecavüz ederse, hayat-ı içtimaiyenin hem yüzünü, hem astarını yırtar, altüst eder Ve keza, kuvve-i şeheviyesi haddi aşarsa, heva-i nefse tâbi olur, kalbinden şefkat-i cinsiye zâil olur, kendisi berbad olacağı gibi başkalarını da berbad edecektir Bu itibarla, fâsıklar hem nev´inin zararına, hem arzın fesadına çalışmış olur İİ)(Şer´an fıskın üç mertebesi vardır: Birincisi, günahı çirkin addetmekle beraber ara sıra irtikâb etmek; İkincisi, üzerine düşerek inhimak ile yapmak; üçüncüsü, çirkinliğini inkâr ederek yapmaktır Bu üçüncü tabaka küfür mertebesidir Fâsık bu hâle gelmedikçe ehl-i sünnet mezhebinde mü´min namı kendisinden selbolunmaz Binaenaleyh fâsık vasfı içinde kâfirler bulunabileceği gibi, imanını zayi etmemiş olanlar da bulunabilir ET) FISKIYE Suyu muhtelif şekillerde yukarıya doğru fışkırtan ve ekseriya havuzların ortasında yapılan borunun üzerindeki aletin adıdır Buna, Arapçası olan fevvare denildiği gibi, Türkçe olan fışkırak da denilir FISK U FÜCUR Allah´a isyan içinde olmak, günah işlemek FISSA Yonca dedikleri ot FIŞKI Pislik Çör çöp Fazladan olan Hayvan gübresi FITAM Çocuğu veya yavruyu sütten kesme FITHIL Âdem Aleyhisselâm´ın yaratılışından evvel olan zaman FITIK (Bak: Fetk) FITNAT Cibillî ve fıtrî ve âni anlamak ve idrak etmek * Hikmet * Zekâvet, basiret, tedbir, fatânet, zeyreklik Fıtnet diye de okunur (Zıddı: Gabâvet´tir) FITNE Akıllılık İdrak ve anlayışı kuvvetli olmak (Bak: Fıtnat) FITR Oruç açmak, iftar etmek FITR (C: Eftâr) Açıldığında baş parmakla şehadet parmağının arası Karış FITRA (Fitre) Fıtrat sadakası, yaradılış atiyyesi FITRAT Yaradılış, tıynet, hilkat (Bak: Evamir-i tekviniye) FITRAT-I İLÂHİYE San´at-ı Rabbaniye ve kudret-i İlâhiyenin dâima değişen bir defteri olan ve yanlış olarak "Tabiat" namı verilen Cenab-ı Hak´ın fıtrat kanunları ve mahlukatın yaradılışı FITRAT-I SELİME Selim fıtrat Kusursuz sağlam huy * Ahlâk, din Haram ve çirkin işlerden uzak ahlâk * Noksansız yaradılış FITRATEN Yaradılıştan, fıtrî olarak FITRÎ Doğuştan, yaradılıştan, fıtrata âit ve müteallik Hayat kanunlarına uygun(Evet Hz Muhammed´in (ASM) getirdiği şeriatın hakaikı, fıtratın kanunlarındaki müvazeneyi muhafaza etmiştir İçtimaiyatın râbıtalarına lâzım gelen münasebetleri ihlâl etmemiştir Zaman uzadıkça aralarında ittisal peyda olmuştur Bundan anlaşılır ki; İslâmiyet nev´-i beşer için fıtrî bir dindir Ve içtimaiyatı tezelzülden vikaye eden yegâne bir âmildir S) FIZZA Gümüş FÎ Arabçada harf-i cerrdir Mekâna ve zamana âidiyyeti bildirir Ta´lil için, isti´lâ için ve yine harf-i cerr olan "bâ, ilâ, min, maa" harflerinin yerine kullanılır Geçen mef´ul ile gelecek fasıl arasında geçer Te´kid mânası da vardı (LR)Başka bir ifade ile kısaca (fî) : "İçinde, içine, hakkında, hususunda, üzere, dâir, mütedair, beherine ve herbirine" mânalarına gelir Kelimenin başına yazılır ve o kelimeyi "i" diye okuttuğu için ona harf-i cerr denir Farsçada "Der", "Fî" yerinde kullanılır FÎ-ZAMANİNA Devrimizde Zamanımızda FÎ (C : Fîat) Baha, fiat, kıymet FÎ-İ CÂRÎ Geçer değer, muteber fiat FÎ-İ MAKTU´ Biçilmiş kıymet, kararlaştırılmış değer FİAL (Fiil C) Fiiller, yapılan şeyler FİAL Çocuk oyunudur (Bir şeyi toprak içinde gizleyip sonra taksim edip "hangimizin hissesinde çıkar" diye ararlar) FİAM Çok kalabalık olan erkekler topluluğu Fİ AMAN-İLLAH Allahın muhafaza, siyânet ve hıfzında FİAT (Fî C) Kıymetler, değerler, bahalar FİCA Birdenbire, ansızın FİCAC İki dağ arasında geniş yol (Bak: Fecc) FİCACEN SÜBÜLÂ Turuk-u vâsia, geniş yollar FİCC Şam karpuzu * Tam olmamış olan meyve FİDA Dağıtmak * Atâ etmek Hediye veya bahşiş olarak vermek * Bedel vermek FİDAM (Feddâm) : Su kabının üzerine koydukları süzgeç * Mecusilerin ağızlarını bağlamakta kullandıkları bez FİDRE Et parçası FİDYE Herhangi bir farzından birini yerine getirmeye gücü olmayan bir kimsenin Cenâb-ı Hak´tan özür dilemek kasdı ile, verdiği para veya sadaka * Esir veya kölelikten kurtulmak için verilen para * Fık: Fakirin sabahlı akşamlı bir günlük yiyeceği FİDYE-İ NECAT Bir kimsenin esirlikten veya başına gelen bir belâdan kurtulmak için, kendisi veya kendi namına başkası tarafından mecburen verilen para vesaire hakkında kullanılan bir tabirdir Tabirin karşılığı, can kurtarma akçası demektir FİE Kalabalık, topluluk, cemaat FÎF (C: Efyâf- Füyuf) Düz yer FİGÂN f Ağlayıp sızlama, bağırıp çağırma FİGÂN-PERVER f Feryad ettiren, bağırtan FİGÂN-TİZ Yüksek feryad FİGÂR f Ceriha, yara * İncinmiş, yaralı, müteessir manalarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır Meselâ: Dil-figâr $ : Yüreği yaralı FİGEN f Yıkıcı, düşürücü, atıcı FİGENDE f Yıkık, yıkılmış, düşkün FİGÜR Fr Oyuncunun hareketi * Resim, şekil, canlı resim * Mecaz FÎH (Fî-h) Onda, onun hakkında FİHAL (Fahl C) İtibarlı, seçkin ve üstün kimseler FİHAM (Fahîm ve fahm C) İtibar ve nüfuz sahibi kişiler, ulu kimseler FİHHÎR Çok gururlanıp fahirlenen kimse FÎHİ NAZAR(UN) Şüphe edilen bir mes´ele hakkında söylenir "Ona bir bakmak, tetkik etmek lâzımdır" demektir FİHR (C: Efhâr) Destesenk dedikleri taş * Taş FİHRİS (Fihrist) Bir dükkânda veya bir kitabın içerisinde ne bulunduğunu sıra ile gösteren liste (Kataloğ) * (C: Fehâris) Her nesnenin aslı * Kanun FİİL (Fi´l) Müessirin te´siri Amel, iş *Gr: Hâdiseye veya zamana delâlet eden kelime (Sarf bilgisinde geniş izahı vardır) Türkçede; gelme, gitme, yazma, okuma, gezme gibi kelimelere de fiil denir (Fi´l diye de yazılır) Fİ´L-İ BASİT Gr: Basit fiil, tek kökten yapılan fiil Meselâ: Gitmek, gelmek, olmak gibi Fİ´L-İ HİKÂYE Gr: Geçmiş zamanda olmuş fakat konuşan kimsenin görmüş olduğu bir işi anlatan fiil Meselâ: Okumuş idi, yazmış idi, vurdu gibi Fİ´L-İ KIYASÎ Gr: Kurallı ve kaideli fiil (İş´ten: işlemek; ateşten: Ateşlemek gibi) Fİ´L-İ MA´LUM Etken fiil Öznesi yani, faili belli olan fiil Fİ´L-İ MECHUL Gr: Faili yani öznesi bilinmeyen fiil Edilgen fiil Mesela: Yazılmak, içilmek, vurulmak gibi Fİ´L-İ MEZİD Fiilin aslına harf ilâve edilen fiil Fİ´L-İ MEZMUM Kötü, fenâ iş Livâta ve zina Fİ´L-İ MUTÂVAAT Mâlum sigasında olduğu halde müteaddi bir fiilin mechulü gibi mânası olan fiildir (Sevinmek, dövünmek gibi) Fİ´L-İ MÜN´AKİS Organizmanın bir uyarmaya karşı birdenbire aldığı vaziyet, refleks Fİ´L-İ MÜREKKEB Gr: Yardımcı bir fiille birleşerek tek kelime hükmüne geçen fiil Birleşik fiil (Vurabilmek, yazabilmek, okuyabilmek gibi) Fİ´L-İ MÜSBET Gr: Müsbet fiil Kendinde nefiy edatı bulunmayan fiil Fİ´L-İ ŞART şart fiili (Bak: şart) Fİ´L-İ ŞENİ´ Irza vuku bulan tasallut hakkında kullanılan bir tabirdir Bununla birlikte, mutlaka cima´ manâsına değildir Fİ´L-İ VÜCUBÎ Yapılması gereken, lâzım olan fiil FİİLEN Gerçekten, işleyerek, hakikatte FÎKA (C Efavık-Efvak) İki defa sütü sağmak arasında biriken süt FİKAK (FEKÂK) Halas, kurtulma * Bir şeyin karşılığında verilen şey FİKR (Fikir) Akıl * Re´y, istek, düşünce FİKR-İ ÂMİYANE Bayağı fikir, alelâde düşünce FİKR-İ FÂSİD Bozuk fikir, fâsid fikir FİKR-İ İNFİRADÎ Tek başına olmak fikri, istişâresiz iş yapmak Bir şeyi sâde kendine mal etmek fikri, hodgâmlık (Bak: Himmet) FİKR-İ MUZMER Gizli kalmış ve dışarı vurulmamış fikir FİKR-İ TA´KİB Sona erdirme, peşini bırakmama FİKR-İ VATAN Vatan düşüncesi, vatan fikri FİKREN Zihnen, fikir ile, düşünerek FİKRET Düşünme, tefekkür, teemmül, fikir, Düşünülen şey FİKRET-İ BEYZA Münevver fikir Parlak fikir FİKRÎ (Fikriye) Fikir cinsinden, fikirle alâkalı Fikre âit ve müteallik FİKRİYYAT Fikir ve düşünce ile olan işler FİL (C : Efyal-Füyul) Daha ziyade Hindistan ve Asya gibi yerlerde bulunan iri vücudlu, hortumlu bir hayvan FİL SURESİ Kur´an-ı Kerim´de 105 sure olup Mekke-i Mükerreme´de nâzil olmuştur FİL VAK´ASI (Bak: Ebrehe) FİLAHET Çiftçilik, tarla işleri, rençberlik, çift sürmek FİLASL (Fi-l-asl) Aslında olduğu gibi FİLCÜMLE (Fi-l-cümle) Ezcümle, minelcümle Bir hayli Emsalinden beri FİLHAKİKA (Fi-l-hakika) Hakikatte, esasında, hakikaten, doğrusu FİLHAL (Fi-l-hâl) Şimdi, hemen * Bu halde * Hadd-i zâtında Fİ´LİYAT İş olarak yapılan şeyler, işler, fiiller FİLİZ Ağaç ve çiçek fidanı, taze sürgün * Eritilip temizlenmemiş olan altun, gümüş,demir, bakır gibi külçe, ham maden * Erimiş bakır FİLK Zahmet, meşakkat * Acib emir * Parça FİLL Yağmur yağmayıp ot bitmeyen yer, otsuz yer FİLMEDİNE(Tİ) (Fi-l-Medine(ti)) : Medine şehrinde FİLMESEL Misaldeki gibi, meselâ FİLO Birkaç savaş gemisinden mürekkep donanma parçası Donanmanın bir kısım ve bölüğü FİLOZOF (Bak: Feylesof) FİLS Put, sanem FİLUS (Bak: Fülus) FİLVAKİ´ Vâki hâle göre Vakide olduğu gibi FİLZE (C: Fülüz-Eflâz) Parça, kıt´a Fİ-MABA´D Bundan böyle, bundan sonra, bundan itibaren, bir daha FİNÂ Evin önü Civar FİNÂ-İ BELDE Beldenin civarı FİND Dağ burnu FİNHAN Leğen dedikleri kap FİNTÎSE Kurt ve kuş ağzı FİRAD (Ferd C) Fertler, kişiler FİRAK Ayrılık Ayrılmak Hicran FİRAR Kaçmak Kaçış FİRARÎ Kaçkın, kaçak FİRAS Çok fazla kırmızı nesne FİRASET Zihin uyanıklığı Bir şeyi çabukça anlayış kabiliyeti Bir kimsenin ahlâk ve istidadını yüzünden anlamak Firasetin bir nev´i, sebebini anlamadan ve ilham eseri olarak vücuda gelen seziştir Diğer nev´i ise kesbîdir Muhtelif huy ve tabiatları bilmek neticesinde hâsıl olur (LR) * Yiğitlik * Binicilik FİRAŞ Döşek Yatak Yere serilen şey Minder şilte FİRAŞ-I İSTİRAHAT Rahat döşeği FİRAŞ-I KAVÎ Fık: Evli kadının firaşı mânâsına gelir bir tabirdir (Bununla bilâdavet neseb sabit olup, nefy ile neseb nefy olunmayıp, lâkin laan ile nefy olunur) (OTDS) FİRAŞ-I MÜTEVASSIT Fık: Ümmü veledin firaşı mânâsına gelen bir tabirdir Firaş-ı mütevassıtta bilâ davet neseb sahih olmaz FİRAŞ-I SAHİH Fık: Nikâh ve mülk-i yemine müstenid bulunan istifraş Mülk-i yemin, bir kimsenin temellükünde bulunan cariye demektir Binaenaleyh bu iki şarta dayanan istifraştan, meydana gelecek çocuk, varis addolunur Ancak, cariyeyi istifraşta husule gelen çocuğun kendisinden olduğunu müstefrişin söylemesi lâzım gelirdi (OTDS) FİRAŞ-I ZAİF Fık: Cariyenin firaşı (Bununla neseb sâbit olur) (OTDS) FİRAŞİYET Karılık * Fık: Birisinin karısı oluş Zevciyet FİRAVAN f Bol, çok, ziyade, aşırı, fazla FİR´AVN Mısır´da, hususan Hazret-i Musa (A S) zamanında Allah´a isyan edip ilâhlık dâvasında bulunan, Musa Peygamber´e inanmayan hükümdar * İlâhlık iddia eden dinsiz, azgın ve şaşkın insan (Bak: Enaniyet, Mumya) FİR´AVNÎ f Firavunluk Firavun ile ilgili FİR´AVNİYYET Firavun gibi oluş, isyankârlık ile Allah´ı tanımayış İnat ile Allah´a isyan edip halkı sapık yollara, dalâlete ve dinsizliğe sevke çalışmak FİRAZ Ayrılmak FİRAZ f Yukarı, yüksek * Çıkış, yokuş * Kaldıran, yükselten, yücelten FİRAZÎ f Yukarılık, yükseklik FİRAZ Geniş, vâsi * Irmak ağzı * Sokak ağzı * Elbise FİRBAR Ululuk, azamet * Ardınca gelicilik, peşinden gelmek FİRC Sır saklamayan kişi FİRDEVS Cennet Cennette altıncı kat * Bostan FİREUNÎ Hat, minyatür, tezhib gibi güzel san´atlarda kullanılan bir kâğıt cinsi FİREZDEK (C: Ferâzık) Hamur yuvarlağı, hamur parçası FİRFÎR Menekşe FİRFİS Yaban sineği FİRİB f Aldatıcı, aldatan, kandıran manasında birleşik kelimeler yapılır Meselâ: Dil-firib $ : Gönül aldatan Nazar-firib $ : Göz aldatan FİRİBENDE f Kapılmış, aldanmış FİRİFTE f Kandırılmış, aldanmış, aldatılmış FİRİFTE-DİL f Gönlü aldanmış FİRİSTADE (C : Firistâdegân) f Elçi, gönderilmiş * Peygamber FİRİŞTE (C : Firiştegân) f Mâsum, suçsuz, günahsız * Melek * Mc: İyi huylu kimse FİRİŞTE-SIFAT f İyi huylu kimse, huy ve tabiatça melek gibi olan FİRK Koyun sürüsü * Parça FİRKAT (Fürkat) İftirak Dostlardan ve sâir sevdiği şeylerden ayrılış Firak Müfarakat FİRKATEYN Buharın icadından evvel kullanılan harp gemilerindendir Bu gemiler, güvertelerinin altında bir batarya topu hâvi olup hızlı giderlerdi Bu gemilerin üç direkleri vardı ve içlerinde mürettebatının binbeşyüzü bulanları da vardı FİRMA ing Tescil edilmiş ticarî müessese FİRNAS (FÜRÂNİS) (C: Ferânis) Boynu kalın arslan * Köylü reisi FİRS Bir nevi ot FİRSA (C: Firâs) hayız bezi FİRSAD Kırmızı dut * Böğürtlen FİRSEK (C: Ferâsik) Çekirdeğinden ayrılmayan şeftali FİRŞAT(A) Genişlik, vüs´at * İki ayağının arasını ayırıp genişletmek FİRUDEST f Birkaç hânendenin hep bir ağızdan usûlüne uygun olarak söyledikleri nağme FİRUZ Said, hurrem, saadetli, uğurlu, muzaffer, mansur FİRUZ ABADÎ (Mecdüddin Muhammed) (Hi: 729 - 817) İran´ın Şiraz Eyâletinde Firuzâbad isimli beldenin Kâzrun kasabasında doğmuştur Büyük âlimlerdendir Yedi yaşında Kur´anı hıfzetmişlerdi Çok seyahat etmiştir Bursa´ya geldiğinde Yıldırım Bayezid Han tarafından kendisine fevkalâde ikrâm olundu En meşhur eseri olan altmış ciltten müteşekkil El-Lâmi lügat kitabından hülâsa ettiği Kamus´tur Yemen´de kadı iken vefat etmiştir (R Aleyh) FİRUZ-BAHT f Şanslı, uğurlu FİRUZE Nişabur´da çıkan açık mavi renkli ve kıymetli bir taş FİRUZE-FAM Açık mavi renkli, gök renkli FİRUZENDE f Meşhur bir cins lâle FİRUZE-RİVAK Gökyüzü, sema FİRUZ-MENDÎ f Galebe, zafer FİRYE Yalan, kizb FİRZAH Göğsü geniş, etli kimse FİRZAN (C: Ferâzine) Arif * Fen sahibi kimse FİRZE Parça FİRZEL Demircilerin demir kestikleri alet Kayıt FİSAL (Fasıl C) Ayrılmış olanlar * Yavrunun sütten kesilmesi * Kısa duvar * İnsanların lehinde veya aleyhinde söz söyleyerek para toplıyan * Ana sütünden kesilmiş hayvan yavrusu (Füslan, fislan şeklinde de olur) FÎSEBİLİLLAH Allah yolunda Allah için FİSFİSE Yonca otu FİSK (Bak: Fısk) FİSKİL Yarış atlarından cemeleden sonra geleni FİSL Ahmak FİSSÎK Fıskı dâim olan FİSTAN Kadınların bellerinden aşağı giydikleri geniş ve uzun elbise Ayrıca Arnavutlarla Rumların, dizlerine kadar giydikleri kırmalı elbiseye de bu ad verilir * Direklerin güverte ıskaçalarını sudan muhafaza için üzerine kalın bırandadan çevrilen kılıf (OTDS) FİTAM Çocuğu sütten kesmek FİTAN Eyer örtüsü FİTEN (Fitne C) Fitneler FİTİL Eskiden ağırlık ölçüsü olarak kullanılan dirhemin kesirlerinden biri Dirhemin dörtte birine: denk; dengin dörtte birine: Kırat; Kıratın dörtte birine: Fitil denilir * Eski Fitilli tüfeklerin namlusundaki baruta ateş vermek için kullanılan kükürtlü ip veya kaytan parçası * Topa veya lâğıma ateş vermek için baruta ıslak batırılıp güneşte kurutulmuş bükme (OTDS) FİTNE İnsanın akıl ve kalbini doğrudan doğruya, hak ve hakikatten saptıracak şey * Muhârebe * Azdırma * Karışıklık Ara bozmak Dedikodu * Küfr Fikir ihtilâfı * Şikak Kavga * Delilik * Mihnet ve beliye * Mal ve evlâd * Potada altın ve gümüşü eritmek * İmtihan ve tecrübe etmek(Mübarek İslâmiyet ve nurani Asr-ı Saadetin başına gelen o dehşetli kanlı fitnenin hikmeti ve vech-i rahmeti nedir Çünki onlar, kahra lâyık değil idiler Elcevab: Nasılki baharda dehşetli yağmurlu bir fırtına, her tâife-i nebatatın, tohumların, ağaçların istidatlarını tahrik eder, inkişaf ettirir; herbiri kendine mahsus çiçek açar; fıtri birer vazife başına geçer Öyle de: Sahabe ve Tâbiînin başına gelen fitne dahi, çekirdekler hükmündeki muhtelif ayrı ayrı istidatları tahrik edip kamçıladı; "İslâmiyet tehlikededir, yangın var!" diye her tâifeyi korkuttu İslâmiyetin hıfzına koşturdu Her biri, kendi istidadına göre, câmia-ı İslâmiyetin kesretli ve muhtelif vazifelerinden bir vazifeyi omuzuna aldı, kemâl-i ciddiyetle çalıştı Bir kısmı hadislerin muhafazasına, bir kısmı, Şeriatın muhafazasına, bir kısmı hakaik-ı imâniyenin muhafazasına, bir kısmı Kur´anın muhafazasına çalıştı ve hâkeza herbir tâife bir hizmete girdi Vezaif-i İslâmiyette hummalı bir surette sa´yettiler Muhtelif renklerde çok çiçekler açıldı Pek geniş olan Âlem-i İslâmiyetin aktârına, o fırtına ile tohumlar atıldı; yarı yeri gülistana çevirdi Fakat, maatteessüf o güller ve gülistan içinde ehl-i bid´a fırkalarının dikenleri dahi çıktıGüya dest-i kudret, celâl ile o asrı çalkaladı, şiddetle tahrik edip çevirdi, ehl-i himmeti gayrete getirip elektriklendirdi O hareketten gelen bir kuvve-i anil-merkeziye ile pek çok münevver müçtehidleri ve nurani muhaddisleri, kudsi hâfızları, asfiyâları, aktabları âlem-i İslâmın aktarına uçurdu, hicret ettirdi Şarktan garba kadar ehl-i İslâmı heyecana getirip, Kur´an´ın hazinelerinden istifade için gözlerini açtırdı M) FİTNE-İ ÂHİRZAMAN Âhirzamandaki fitne Deccal fitnesi(Rivayette var ki: "Fitne-i âhirzaman o kadar dehşetlidir ki, kimse nefsine hâkim olmaz " Bunun için binüçyüz sene zarfında emr-i Peygamberîyle bütün ümmet o fitneden istiaze etmiş, azâb-ı kabirden sonra $ vird-i ümmet olmuş Allahu a´lem bissavab, bunun bir te´vili şudur ki: O fitneler nefisleri kendilerine çeker, meftun eder İnsanlar ihtiyarlarıyla, belki zevkle irtikâb ederler Meselâ: Rusya´da hamamlarda, kadın erkek beraber çıplak girerler ve kadın kendi güzelliklerini göstermeğe fıtraten çok meyyal olmasından seve seve o fitneye atılır, baştan çıkar ve fıtraten cemalperest erkekler dahi, nefsine mağlup olup o ateşe sarhoşane bir sürur ile düşer, yanar İşte dans ve tiyatro gibi o zamanın lehviyatları ve kebâirleri ve bid´aları, birer câzibedarlık ile pervane gibi nefisperestleri etrafına toplar, sersem eder Yoksa cebr-i mutlak ile olsa ihtiyar kalmaz, günah dahi olmaz ş) FİTNE-ÂMİZ f Fitne çıkaran, fesat karıştıran FİTNE-CİHAN f Fitne koparan, fesat karıştıran, bozgunculuk yapan FİTNE-CU f Fesat arayan FİTNE-ENGİZ f Fitne çıkaran FİTNE-KÂR f Ortalığı bozmağa çalışan Fitneci Fesâd verici Fitne çıkarmak isteyen FİTNET-ÜD DEHMA (Fitnetüddehmâ) Küfürde olmak, kara fitne Rezil olmak FİTRAK f Atın terkisi, terki kayışı, eyerin ardındaki tasma FİTRE (Bak: Sadaka-i fıtır) FİTRE İmtihan * Belâ, musibet FİTRET (Bak: Fetret) FİTYAN (Fetâ C) Delikanlılar, yiğitler, bahadırlar, gençler, mertler FİTYE (Fetâ C) Gençler Genç yiğitler FİZAR f Ağlayıp inlemek Sesli ağlamak FİZR Koyun sürüsü * Yaşlı, ihtiyar kimse FİZYOLOJİ Doku ve organların vazifelerini ve bu görevlerin nasıl yapıldığını inceleyen ilim kolu |
|
|
|
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F Harfi |
|
|
11-04-2012
|
#9 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük Lügat F HarfiF Harfi FLAMA Mızrak ve süngü ucuna takılan, gemi direğine çekilen ince bayrak FLANDRA Harp gemilerinin ve bilumum beylik gemilerin grandi direklerine çekilen ensiz ve uzun şerit sancaklar FOBİ (Fobya) Fr Bâzı hal veya şeylere karşı duyulan hastalık halindeki korku FONOĞRAF Fr Gramofonun ilk şekli Ses cihâzı Sesi alıp tekrar veren âlet FORMA Fr Cüz Kısım Parça * Şekil Biçim Askeri nişan Rütbe işareti * Bükülünce 8, 16, 32 sayfa olan kitap dizgisi FORMALİTE Fr Resmi işlerin gerektirdiği muameleler FORSA Buharlı gemilerin icadından evvel yelkenli gemilerde kürek çekmeğe mahkum harp esirleri Bunlar, kaçmamaları için birer ayakları güvertelere çakılı bulunurlardı Ayaklarından bağlı olmaları münasebetiyle bunlara payzen namı da verilirdi Bununla birlikte payzen tabiri, daha çok cürüm ve cinayet erbabından küreğe mahkum olanlar hakkında kullanılırdı Harp esirlerinin gençleri ve çocukları, saraylara ve acemi olanları kışlalarına verilir, yirmi yaşından yukarı olanları da küreğe konulmak üzere tersaneye gönderilirdi Gemilerde harp esirlerine kürek çektirmek âdeti 15 ve 16 yüzyıllarda çok revaç bulmuştu Venedik, Ceneviz, Barselona, Cezayir, Malta ve Osmanlı kaptanları, harp esirlerine, hatta mensub oldukları milletlere karşı vuku bulan muharebelerde bile zorla kürek çektirerek, bu tarik ile harbi kazanmağa çalışırlardı (OTDS) FOSİL Fr Eski jeolojik devirlerde toprağa gömülerek kalmış bitki, hayvan; bunların parçaları veya izleri FOŞTINA Eskiden Tuna nehrinden istifade edenlerden alınan su resmi FOYA İtl Gizli oyun, hile Göz boyacılığı, sahtekârlık * Elmasların yuvalarında yatağına konulan ince madeni yaprak FRENGİSTAN f Avrupa, garb âlemi, batı memleketleri FRENK Avrupalı Fransız (Ey bu vatan gençleri! Frenkleri taklide çalışmayınız! Ayâ Avrupa´nın size ettikleri hadsiz zulüm ve adavetden sonra, hangi akıl ile onların sefahet ve bâtıl efkârlarına ittiba edip emniyet ediyorsunuz Yok! Yok! Sefihane taklid edenler, ittiba değil, belki şuursuz olarak onların safına iltihak edip kendi kendinizi ve kardeşlerinizi idam ediyorsunuz Âgâh olunuz ki! siz ahlâksızcasına ittiba ettikçe, hamiyet davasında yalancılık ediyorsunuz! Çünki şu surette ittibaınız, milliyetinize karşı bir istihfaftır ve millete bir istihzâdır! L) FRENK SAKALI Eskiden frenkleri taklid suretiyle bırakılan sakal hakkında kullanılan bir tabirdi Çeneye gelen kısım uzunca bırakılıp, yukarı tarafları kısa kesilen veya traş edilen sakal demektir FRENKVÂRİ f Frenk gibi FUA Keler, kertenkele * Her nesnenin evveli * şiddetli koku Güzel koku FUAD Kalb, gönül, yürek FUADÎ Gönül ve kalble alâkalı FUAK Can çekişme * Midenin çekilip toplanması * Hıçkırık FUALA (Fâil C) Fâiller, özneler, işi yapmış olanlar FUDALA (Fazıl C) Faziletliler Fâzıllar FUHŞ Edeb ve terbiyeye uymayan hareket * Haddini aşmak Çirkin, kötü İş ve sözde taşkınlık Haram * Çok günah ve çok fena bir fiil olan zina FUHŞİYYAT (Fuhş C) Çok çirkin işler, günahlar FUHUL (Fahl C) Büyük âlimlerin ileri gelenleri Emsalinden üstün olanlar (Bak: Fahl) FUHUL-İ MÜFESSİRÎN Tefsircilerin en ileri gelenleri, müfessirlerin en önde olanları FUHUL-İ ŞUARA şâirlerin en üstünleri FUHUL-İ ULEMA İlim ve faziletçe emsallerinden üstün olan âlimler FUKAHA (Fakih C) Fakihler Fıkıh âlimleri (Bak: Fıkıh) FUKARA (Fakir C) Yoksullar, fakirler FUKARA-YI SÂBİRÎN Sabreden ve avuç açmayan fakirler FUKARA-PERVER f Fakire bakan Fukarayı koruyan FUKKA´ Ekseriya şerbet içilen kap * Yağmur suyunun üstünde olan kabarcık ve köpük FUKM (Fukum) Çene FUKU´ (C: Faki) Çok sarı olmak * Safi olmak FUKVE (C: Fukâ) Ok gezi FUL Bakla Fasulye FULAD Çelik FUM Buğday FUNDUK Fındık * Misafirhane, han Otel FURAG f Işık, ziya, parıltı FURKAN Hak ile bâtılı birbirinden ayıran İyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı farkedip ayıran * Kur´an-ı Kerim * Kur´an-ı Kerim´in 25 suresinin ismi(Furkan; ayırmak, ayırd etmek mânalarından masdardır Ekseriyetle fark ma´kulâtta, tefrik mahsusatta kullanılır Sonra furkan, fârık veya mefruk mânasına da gelir Bu suretle mühim davaları hall ü fasleden kat´i bürhanlara, mu´cizelere furkan ıtlak olunur Bu mâna ile Kur´an-ı Kerim´in bir ismi de "El-Furkan´dır ET) FURSA (C: Furus) İçmek, şirb * Nöbet FURSAT Müsait an, elverişli durum, uygun zaman, elden kaçırılmayacak faydalı hâl veya vakit Nöbet FURSAT-CÛ f Fırsat bekleyen, fırsat arıyan FURSAT-YÂB f Eline fırsat geçen, fırsat bulan FURUDE f Alçaklık, âdilik, hasislik * Kavrulmuş, yanmış * Alçak, âdi, deni, hasis FUSAHA (Fasih C) Fasih kimseler Güzel ve usule uygun konuşabilenler Güzel söz söyleme kabiliyetinde olanlar FUSSİLET (Fasıl dan) Ayırd edilmiş, izâh ve tafsil edilmiş FUSSİLET SURESİ Kur´an-ı Kerim´in 41 suresidir Mekkî´dir Secde, Sure-i Akvat ve Mesabih Suresi de denir FUSTAT (Fistat) Göçebelerin kıldan yapılan çadırı Büyük çadır * Kapıya asılan perde * Cemaat FUSUL (Fasıl C) Fasıllar Mevsimler Bölükler Kısımlar FUSUL-Ü ERBAA Dört fasıl olan, ilkbahar, yaz, sonbahar, kış mevsimleri FUS´UL Akrep Yaramaz, kötü kimse FUSUS (Fass C) Yüzük taşları (Bak: Fass) FUTA f Hamamlarda kullanılan bir kumaş cinsi * Peştemal Havlu FUTR (Fitre) Yaratmak, halk FUTUNC Yarpuz denilen ot FUTUR (Fatır C) Yarıklar Çatlaklar FUTUR Büyük ve beyaz mantar FUZALA (Bak: Fudala) FUZAZ Ayrılmış ve dağılmış nesne FUZLA (Müe ) Daha, en faziletli Çok faziletli FUZUH Gizli işlerin zahir olup açığa çıkması FUZUL (Fazl C) Fazla şey Lüzumsuz söz FUZULAT Ziyade olup işe yaramayan şeyler Fazlalıklar FUZULEN Yersiz, usulsüz, haksız olarak FUZULÎ Fazladan olup boşu boşuna söylenen söz İşe yaramayan Boşu boşuna * Boşboğaz Ahmak Vazifesinden hariç lüzumsuz şeye teşebbüs eden * Haksız olarak fiile çıkarılan iş * Fık: Şer´î izin olmadığı halde diğer bir kimsenin hakkında tasarruf eden kimse * Büyük bir şâir ismidir Türk Divan Edebiyatı´nın birçok sahalarında kuvvetli te´sir ve nüfuz sâhibi olan bu büyük şâir, Azeri-Osmanlı edebiyatı kurucularındandır Türkçe, Arabça, Farsça manzum ve mensur birçok eserler yazmıştır Leylâ ile Mecnun mesnevisi meşhurdur Milâdi 16 asırda yaşımış ve tâundan 1555´de vefat etmiştir Asıl adı Mehmed´dir FÜCCAR (Fâcir C) Günahkârlar Açıktan günah işleyenler FÜC´E Ansızın, birdenbire FÜC´ETEN Apansızın Birdenbire Ansızın Hiç beklenmedik anda FÜCLE Turp FÜCRE Suyun çıkıp aktığı yer FÜCUR Günah Zina Namusları pây-mâl etmek gibi şeytanî iştiha Dinsiz ve ahlâksızların durumu(Fücur, haktan udul etmek, hak yolunu yarıp nizamından çıkarak fısk u isyana düşmektir Bilhassa zina etmek, yalan söylemek, edebsizlik etmek mânasına isimlendirilir ET) FÜDS (C : Fedese) Örümcek FÜFS Kırman dağlarında bulunan bir taife FÜGEN f Yıkıcı, atıcı, düşürücü FÜKAHET (C : Fükâhât) Hoşa giden söz, lâtife, şaka, mizah FÜKUK Yaşamak * Kocalmak, ihtiyarlamak * Ayrılmak FÜLC (C: Füluc) Fevz ve zafer * Yarık FÜLFÜL (C: Felâfil) Karabiber FÜLFÜL-İ TAVİL Uzun biber FÜLGUR Kuzukulağı dedikleri ot FÜLK Gemi, sandal, kayık FÜLLEYK Bir şeftali cinsi FÜLS (Fels) Mangır, akça, pul FÜLS-İ AHMER Bakır sikke, kızıl mangır FÜLÛ´ Yarıklar FÜLUS (Fels C) Bakır paralar * Balık pulu FÜNDAK Hesap defteri FÜNUK İnat etmek FÜNUN (Fen C) Fenler, ilimler (Bak: Fenn) FÜNUN-U EKVÂN Kâinata dair fenler Âlemlere, vücudlara, keyfiyetlere dair olan fenler FÜNUN-U KEVNİYE Kevne (kâinattaki fizikî, kimyevî ve hayatî hâdiselere) dair fenler FÜRADE Yalnızlık FÜRAFÜR Kulağı yırtık kişi FÜRAGA Nutfe, meni FÜRAKIS Galiz ve şiddetli nesne FÜRAT Tatlı su * Fırat Nehri FÜR´AL Sırtlan eniği FÜRAYIK (C: Ferâyık) Yumuşak bedenli güzel yiğit FÜRCE Medhal, girecek yer, boşluk, açıklık, çatlaklık FÜRFUR Semiz, besili koç * Bir kuşun adı FÜRHÜD Arslan eniği * Yüzü güzel oğlan * Kaba şiş FÜRKAN (Bak: Furkan) FÜRKAT (Firâk) Ayrılık FÜRRAA Kalem silmekte kullanılan bez FÜRRE Katılık, şiddet * Evvel FÜRS şark kavimleri (Bak: Fars) FÜRSİYYAT Fars dili ve edebiyatı bilgisi FÜRTUM Pabuç burnu FÜRTUSE Hınzır burnu FÜRU´ (Feri´ C) Bir kökten ayrılmış kısımlar Dallar Budaklar * Bir sülâleden gelmiş torunlar Çocuklar * Fık: Cüz´î hüküm ve kaideler Ahkâm-ı cüz´iyye FÜRU f Aşağıda Âciz Beceriksiz Geride kalmış mânaları ifade eder, kelimenin önüne veya sonuna getirilerek ek olarak kullanılır FÜRUAT Kökten ayrılan kısımlar Füru´lar Esastan olmayıp geniş bilgide ortaya çıkan mes´eleler FÜRU-BERDE f Öne eğilmiş, aşağı eğilmiş FÜRUC Çatlaklık, yarık * Geçit, kapı * Boşluk * Ayıp, kusur FÜRUG Işık Ziya Aydınlık Nur FÜRUG-EFŞAN f Işık saçan FÜRUHT f Satım Satış FÜRUHTAR f Satıcı FÜRUK (Fark C) Farklar Ayırma vasıfları Alâmetler FÜRU-MANDE f Yorgun bitkin * Şaşkın, şaşırmış * Âciz, beceriksiz * Aşağıda, geride kalmış olan FÜRU-MANDEGÎ f Yorgunluk, bitkinlik Beceriksizlik FÜRU-MAYE Soyu alçak Kötü soylu Sütü bozuk FÜRUN Ekmekçi fırını FÜRU-NİHADE f İndirilmiş, tenzil edilmiş FÜRUSÎ f İyi binici, ata iyi binen FÜRUŞ f Satan Satıcı FÜRUŞ (Firaş C) Döşemeler Yerlere serilen örtüler * Yataklar FÜRUT (C: Efrât) Haddini tecavüz eden * İsraf * Zayi * Yüksek mevzi FÜRUZ f Parlatan Nurlandıran FÜRUZAN f Parlak, parlayıcı, parlayan FÜRZA Irmak kenarından başka yere su gitmesi için açılan gedik Deniz kenarında gemilerin durmasına mahsus yer Liman FÜRZEL Sırtlan eniği FÜRZUM Yuvarlak ağaçtan yapılıp, üstünde bir şey yontmağa mahsus dülgerler örsü FÜSA Yellenmek FÜSAFİS Keneye benzer murdar kokulu bir böcek * Tahta kurusu FÜSAT (Füstât) Kıl Büyük çadır * Kapıya asılan perde * Cemaat * Mısır´da bir mahallin adı FÜSEHA (Bak: Fusaha) FÜSEYFİSA Küçük boncuk taneleriyle veya taş ve cam parçalarıyla süslenmiş satıh FÜSHAM Göğsü geniş olan FÜSHAT Vüs´at, genişlik, açıklık FÜSHAT-KEDE f Geniş yer FÜSHAT-SERÂY f Geniş yer, geniş saray FÜSHAT-ZÂR f Geniş yer FÜSUK (Fısk dan) Yalancılık Doğruluk ve itatten ayrılmak Sıdk u taatten huruc FÜSUL (Bak: Fusul) FÜSUN f Şaşırtıcı, hayret verici ve kendine cezbedici bir güzellik * Büyü FÜSUNGER f Sihirbaz FÜSUNKÂR f Büyüleyici Cezb ve celbedici Hayranlık verici FÜSUNPERVER f Büyüleyici, hayranlık verici, cezbedici, celbedici FÜSUNSÂZ f Büyüleyici, câzibedâr FÜSÜRDE f Donmuş, sertleşmiş Müncemid FÜSÜRDE DİL (EFSÜRDE DİL) Kalbi donmuş Hissiz Kalbi katılaşmış FÜSUS Nükte, maskaralık FÜSUS f Eyvah! Yazık! FÜŞAG Sarmaşık otu FÜŞÜRDE f Direnen, inad eden, ısrar eden FÜŞÜRDE-KADEM f Ayak direyen, inad eden, ısrar eden FÜŞV Aşikâre ve zâhir olmak Görünmek FÜTADE (C : Fütâdegân) f Mübtelâ, tutkun * Biçare, zavallı * Düşkün, düşmüş FÜTAHA Hükmetmek FÜTAN f Düşen, düşerek FÜTAR Kesmez kılıç FÜTAT Parçalanmış ve dağılmış olan şey * Her nesnenin ufağı, parçası FÜTL (Eftel C) Kolları göğsünden uzak olan kimseler FÜTTAK (Fâtik C) Fırsat buldukça adam öldürenler FÜTUH (Feth C) Fetihler * (C: Fütuhât) Açılmak * Yardım * Lütf-u İlâhîye ulaşmak * Zafer Galibiyet * Açıklık Gönül ferahlıkları FÜTUHAT (Fütuh C) Fetihler, zaferler, galibiyetler FÜTUN İmtihan ve tecrübe etmek * Birbiri ardınca mihnete ve şiddete düşmek FÜTUR Yeis Ümidsizlik Usanç * Zaaf * Keder, gam * Gevşeklik FÜTÜVVET Dostlara afv ve safh ile muamele * Yiğitlik Cömertlik Lütuf ve ihsankârlık * Kerem ve seha * Soy temizliği FÜTÜVVET-MEND f Elaçıklık, cömertlik FÜUS (Fe´s C) İki yüzlü baltalar FÜVAK (C: Efâvık) Hıçkırık FÜVEYSİKA Fare FÜVFE (C: Füvek) Pamuk * Tırnakta olan beyazlık * Hurma çekirdeği içinde olan beyaz tane (Hurma ağacı ondan biter) * Çekirdek içinde olan yufka kabuk * Şey FÜVH (C: Efvâh) Hoş koku FÜVK (C: Efvâk) Ok gezi * Rum meliklerinden birinin adı FÜVLE (C: Füvel) Bakla * Sırtlan eniği FÜVM Buğday Hınta FÜVR Geyik FÜVVE Kızıl boya dedikleri damarlar FÜVVEHE Irmak ağzı * Sokak ağzı FÜYAK Su kuşlarından uzun boyunlu bir kuş FÜYUL (Fil C) Filler FÜYUZ (Feyz C) Feyizler İnâyetler Keremler * Suyun çoğalıp taşması * İnsanın içindeki gizli şeyleri saklamayıp izhar etmesi * Bir haberin fâş ve şayi´ olması FÜYUZAT Feyizler İnayetler Füyuzlar Mânevi tecelliler FÜZUD f Çoğaltan, ziyadeleştiren, artıran Muhabbet-füzud $ : Muhabbet artıran, sevgi artıran FÜZUL (Fazl C) Ganimetten artıp taksimi mümkün olmayan şey FÜZULAT (Bak: Fuzulât) FÜZUN (Efzun dan) f Çok Fazla FÜZUNÎ f Fazlalık, aşırılık, ziyadelik, çokluk FÜZUN-TER f Pek fazla, pek çok |
|
|
|
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.