Usb Nedir Ne Demektir?

USB Nedir Ne Demektir?

USB (Universal Serial Bus), bilgisayarlar ve çevre birimleri arasında yeni bir bağlantı şeklidir Gerçek bir tak ve kullan kurulumu ve bilgisayarınızı kapatmadan çevre birimi takabilme olanağı sunar USB çevre birimini çıkartıp başka bir tane takın, bilgisayarınız bu yeni aygıtı otomatik olarak algılar ve gerekli yazılımı yapılandırır

USB Nedir

UPS ; elektrik yükünün ( elektrik ile çalışan tüm cihazlar ) bağlı bulunduğu şebekede meydana gelen veya gelebilecek olası gerilim dalgalanmaları ( çöküntüler, yükselmeler, ani değişikler ), harmonikler, kısa veya uzun süreli kesintiler vb durumlarda yükü bu değişimlerden koruyan ve yükün sağlıklı ve kesintisiz çalışmasını sağlayan elektronik cihazlardır
İngilizce ve Türkçe olarak aşağıdaki şekillerde anılır

UPS : Uninterruptible Power Supply

KGK : Kesintisiz Güç Kaynağı

UPS modelleri nelerdir?

UPS'ler yapıları itibariyle; Statik UPS ve Dinamik UPS olmak üzere ikiye ayrılırlar Statik UPS'ler de çalışma şekillerine göre;

OnLine UPS, Line Interactive UPS, Off Line UPS olmak üzere üçe ayrılırlar
Tüm modeller aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır

UPS niçin kullanılır?

UPS elektrik ile çalışan hassas cihazlarımızın kesintisiz ve sağlıklı çalışmasını sağlamak için kullanılır En doğru seçim, maliyeti yüksek olmasına rağmen OnLine UPS kullanmaktır

Ancak; düşük maliyet ile çözüm düşünüldüğünde, elektriksel risk olasılığı küçük olan yerlerde ( 1 veya 2 PC bağlanacak ofis ortamları, ev içi kullanımlarda, hassas olmayan elektriksel cihazların beslenmesinde vs) Line Interactive UPS modelleri de tercih edilebilir

Statik UPS nedir?

Statik UPS tanımı içine giren farklı çalışma prensiplerinin tamamında, genel olarak üç ortak temel unsurdan söz etmek mümkündür Bunlar; şebekeden sağlanan AC enerjiyi doğrultarak akü grubuna ve eviricilere aktaran doğrultucu, akü grubundan ve doğrultucudan alınan DC enerjiyi tekrar AC enerjiye evirerek yüklere aktaran evirici ve bu işlemler için gerekli DC enerjiyi depolamak için kullanılan akü grubu'dur

Şebekeden çalışma anında AC/DC ve DC/AC dönüşümü yaparlar ve kesinti halinde çıkışı akü grubundan beslerler OnLine UPS, Line Interactive UPS ve Off Line UPS olarak üç ayrı tip Statik UPS vardır Off Line tipi UPSler genellikle küçük güçlerde üretilirler Çünkü şebekedeki elektrik kesintisi durumunda UPS'in yükü akü grubuna aktarması sırasında yüksek güçlerde sorunlar yaşanabilir OnLine UPS modellerinde böyle bir durum söz konusu değildir Çünkü yük sürekli olarak AC/DC/AC dönüşümü yapılarak beslenmektedir Şebeke kesintilerinde herhangi bir kesinti yoktur Bu yüzden OnLine UPS sistemleri yüksek güçlerde sorunsuzca kullanılabilir

Statik UPSlerde yapısal nedenlerle ortaya çıkan, şebekeye yönelik harmonik salınımlar ve giriş güç faktörüne yönelik olumsuz etkiler, yeni nesil UPSlerde azaltılmıştır Bu amaçla, özellikle büyük güçlerdeki yeni nesil UPSlerde 12 Darbeli Doğrultucular, ve Giriş Harmonik Filtreleri ön plana çıkmış, ayrıca PFC (Power Factor Correction) devrelerinin kullanımı yaygınlaşmıştır

Akü grubunun şarj yönetiminde ise akülere zarar vermemek için akım sınırlama, yüksek gerilim koruması, ortam sıcaklığı ve akülerin özel çalışma karakteristiklerinden faydalanılarak akülerin kullanım ömürleri arttırılabilir Statik UPSlerde, yükleri aküler üzerinden beslemek ve bu amaçla AC çıkış gerilimi üretmek için kullanılan evirici kısmı, dinamik UPSlerden farklı olarak, her zaman statik teknolojiye dayalıdır Özellikle OnLine UPS sistemlerinde güncelliğini koruyan PWM (Puls Width Modulation), AC sinüs çıkış elde etmek için en yaygın yöntem olarak kullanılır

IGBT kontrol tekniklerindeki son gelişmeler sayesinde, günümüzde %100 dengesiz yükler için çıkış faz kaymaları, gerilim değişim oranları asgariye indirgenmiş olan statik eviriciler kullanılmaya başlanmış ve bu tür ayrıntılarda avantajlı konumda olan dinamik eviricilerle rekabet edebilecek düzeyde, yüksek güçlü statik UPSler ortaya çıkmıştır

Statik UPSleri oluşturan bu temel kısımlara ek olarak, diğer tüm UPSler için de geçerli olan, kontrol paneli ve kontrol yazılımları da, hem UPSlerin teknolojik düzeylerini ortaya koyan, hem de kullanıcıyla doğrudan ilgili olan unsurlardır Özellikle OnLine UPSler açısından önemli diğer unsurlar ise; yükü şebekeye aktarmaya yarayan Statik ByPass Anahtarı, giriş, çıkış ve DC bara filtreleri olarak sıralanabilir

Dinamik UPS nedir?

Dinamik UPSler adından da anlaşılacağı gibi herhangi bir arıza durumunda yükü hareketli parçalarla besleyen UPS sistemleridir Ancak uygulamalarda oldukça farklılık gösterirler Dinamik UPSler genelde yüksek güç uygulamalarında kullanılırlar ve bir alternatör grubu ile birlikte çalışırlar
Özelikle, kinetik enerji depolama teknikleri açısından kendi aralarında farklılıklar gösteren Dinamik UPSler, son dönemde yarıiletken teknolojisindeki gelişmelerin etkisiyle, kısmen statik uygulamaları da içermeye başlamışlardır Bazı üreticiler, bu alanda da birbirlerinden farklı karma uygulama yöntemleri geliştirmişlerdir Örneğin enerji depolama işlemi bir akü grubu aracılığıyla statik olarak sağlanırken, yüke aktarma işleminin dinamik bir alternatörle gerçekleştirildiği uygulamalar mevcuttur
Yine farklı bir yöntem olarak; enerji depolama işleminin bir volan üzerinde dinamik olarak gerçekleştirildiği, ancak girişte ve çıkışta statik doğrultucu-evirici devrelerin kullanıldığı sistemler de, bu tür karma uygulamalara örnek gösterilebilir

OnLine UPS nedir?

UPS'ler temel olarak 3 çeşide ayrılırlar Bunlar;

1-) Eviricinin sürekli devrede olduğu beklemesiz olarak çalışan OnLine UPSler,

2-) Şebeke etkileşimli olarak çalışan Line Interactive UPSlerdir,

3-) Eviricinin sadece şebeke arızası durumunda yükü beslediği, beklemeli olarak çalışan Off Line UPS (Stand-By UPS)'ler,
OnLine UPSlerde şebekede enerji olsun ya da olmasın yük sürekli olarak evirici üzerinden beslenir Şebekede enerji olduğu sürece hem aküler şarj edilir, hem de şebeke ile aynı frekansta çalışan evirici yardımıyla yük beslenir Şebekede kesinti olması durumunda aküden aldığı enerjiyi yüke aktarır Yükün bu biçimde beslenmesi sırasında şebekeden veya aküden besleniyor olması UPS çıkış gerilim kalitesi ve sürekliliğini değiştirmemektedir Son teknoloji ürünler hep OnLine UPS mantığı ile üretilmektedir

Online UPS sistemleri, motor-jeneratör uygulamaları gibi dengesiz frekansın sorun olduğu alanlarda da kullanılabilir Ayrıca aşırı yüklenme, aşırı ısı, kısa devre gibi UPS üzerinde oluşan herhangi bir arıza durumunda yük Statik Anahtarlar üzerinden kesintisiz olarak şebekeye aktarılır En iyi çıkış OnLine UPS sistemlerinde elde edilir Çünkü şebeke arıza durumu hariç daima AC/DC/AC dönüşümü ile yüke enerji sağlar Çıkış bu yüzden Off Line ve Line Interactive UPS sistemlerinden daha iyidir

Line Interactive UPSlerde şebeke varken evirici pasiftir ve bu durumda şebeke gerilimini regüle eden kısım ve akü şarj birimi aktiftir Akü grubu ve evirici kısmı, şebeke enerjisi kesildiğinde devreye girer ve aküler üzerinden yükü besler Akülerin doldurulması şebekenin normal olduğu durumda eviricinin ters yönde işletilmesiyle sağlanır

Şebeke hatası oluştuğunda Statik Aktarım Anahtarı açılır ve güç akışı akülerden UPS çıkışına doğru akmaya başlar Çıkışa bağlı olan düşük anahtarlama geçişi özellikli regülasyon sistemi sayesinde gerilim düzenlemesi sağlanır ve gerçek düşük şebeke geriliminde (Brownout) de UPSin çalışması sağlanır Aksi halde UPS anahtarlarının aküden çalışma durumuna geçirilir Bu durum UPSin çok zayıf şebekelerde de çalışabilmesine imkan vermektedir

Line Interactive UPS'ler piyasada özellikle voltaj regülasyonlu UPS olarak bilinmektedir Bu doğrudur ancak; line interactive UPS'lerin birçoğu giriş gerilimini belirli toleranslar içerisinde kaldığı sürece olduğu gibi çıkışına yani yüke vermektedirler Bu toleranslar cihaz üreticilerinin tercihine bağlı olarak değişebilmekle birlikte genel olarak 200 VAC ile 235 VAC aralığında oynamaktadır Bu durum hassas cihazlar için oldukça önemli bir risktir

Off Line UPS (Stand-By UPS)lerde şebekede enerji bulunduğu sürece yük şebekeden beslenir, ancak evirici hazır bekletilir ve şebekede enerji kesildiği anda devreye girerek yükü beslemeye devam eder Off Line UPSler tercih edilirken şebeke kesintisi durumunda devreye girme süresi en kısa olanı tercih edilmelidir Daha çok tek kullanıcılı bilgisayar sistemleri ve çok hassas olmayan elektronik cihazlar için uygundur

UPS nerelerde kullanılır?

Şebekedeki bozucu etkiler ve kritik yükler:

Elektrik enerjisinin gittikçe yaygın kullanım alanı bulması, hayati önem taşıyan yada sürekli çalışması gereken, cihaz ve sistemlerde uygulanması, bu enerjiyi üreten kaynakların güvenilirlik sorununu gündeme getirmiştir Tüketilen elektrik enerjisinin %95'den büyük bir oranını sağlayan AC şebekede, güvenilirlik için alınan tüm önlemlere rağmen, günümüz uygulamalarında yetersizliklerle karşılaşılmakta, kritik yük olarak nitelendirilen cihaz ve sistemlerin Kesintisiz Güç Kaynakları (UPS) üzerinden beslenmesi zorunlu olmaktadır

AC şebekeleri aşağıdaki özellikleri sağladığı varsayılan gerilim kaynaklarıdır:

• Sabit efektif değer ve sabit frekansta alternatif gerilim sağlar

• Gerilim dalga şekli sinüzoidaldir

• Sağlanan enerji süreklidir• Sıralanan bu özellikler yükleme şekli ile değişmez

Ancak bu özellikleri pratikte bulmak mümkün değildir Şebekeyi oluşturan kuvvet santrallerindeki jeneratörlerden tüketicinin bağlandığı besleme klemensine kadar bütün birimler, belirtilen özellikleri sınırlı olarak sağlarlar Gerilim efektif değeri ve dalga şeklinin değişmesi, genellikle yüklenmeye bağlıdır

Kısa devre empedansının ideal olarak sıfır olmaması, çekilen akıma bağlı olarak gerilimin değişmesine neden olur Efektif değeri sabit tutmak için gerilim regülatörlerinden, dalga şeklini düzeltmek için filtre devrelerinden yararlanılabilir

Şebekenin herhangi bir noktasında oluşacak geçici arızalar da tüketiciyi etkiler Enerji nakil hattının kopması, aşırı yüklenmede kesicilerin devreyi açması, nakil hattına yıldırım düşmesi, indirici ve yükseltici trafoların devreye girip çıkması gibi durumlarda; gerilimde kısa yada uzun sürekli kesintiler görülür ve tüketici temiz enerji ile beslenemez Buna benzer durumlarda motor-jeneratör grupları gibi yedek güç kaynaklarına başvurulabilir

Ancak bunlar elektro mekanik dönüştürücüler olduğundan, kesinti süresini belli bir değerin altına indiremez Kesinti sırasında grubun otomatik olarak çalıştırılması ve sürekli rejime girmesi bile birkaç dakika alır Grubun sürekli çalıştırılması ve kesinti ile birlikte yükün jeneratöre aktarılması ise birkaç yüz milisaniye süre gerektirir Ancak bu yol da ekonomik açıdan verimli değildir

Modern teknolojinin getirdiği olanaklar yanında karşılaşılan belki de en önemli problem, elektrik gücü ile çalışan bir takım cihaz ve sistemlerin beslemede görülebilecek çok kısa süreli aksamalardan bile etkilenmeleridir Hastaneler, havaalanları, haberleşme merkezleri gibi kuruluşların kesintilere tahammülü gittikçe azalmaktadır Örneğin bir açık kalp ameliyatı veya iniş sırasında uçağa gerekli bilgilerin aktarılması anında doğabilecek kesintiler hayati önem taşımaktadır
Şebeke arızaları endüstriyel otomasyon sistemlerinde verimi büyük ölçüde etkilemektedir Süreklilik isteyen proseslerde kesinti sonucu doğan malzeme ve işgücü kayıpları önemli boyutlardadır
Gerek hayati önem taşıyan kuruluşlarda, gerekse endüstriyel uygulamalarda gittikçe yaygın kullanım alanı bulan upslerin kullanım alanları aşağıda sıralanmıştır

- Bilgisayarlar ve bilgisayar destekli otomasyon sistemleri, - Bilgisayar destekli üretim / ambalajlama tezgahları (otomotiv, metal işleme, tekstil vb)- Tıbbi elektronik cihazlar, hastaneler- Hava alanı aydınlatması- Hava trafik kontrol merkezleri- Askeri radar sistemleri- Haberleşme ve yayın kuruluşları- Asansörler- Elektronik kapılar- Barkod cihazları- Yazar kasalar- Fotoğraf baskı cihazları ( Minilab vs )- CNC Tezgahları- Elektronik teraziler- Acil durum aydınlatma sistemleri- Isıtma cihazları- Soğutma cihazları