Doğa Tarihi Müzesi Nedir?

Doğa Tarihi Müzesi Nedir?

Doğa Tarihi Müzesi, ülkesinde, komşu ülkelerde ve dünyanın her yerindeki bitki ve hayvan örnekleriyle fosilleri, kayaçları, jeolojik oluşumları uluslar arası standarda göre koruyan; bunlar üzerinde bilimsel çalışmalar yapabilmesi için onları yerli ve yabancı bilim adamları ile amatör doğa bilimcilerin yararlanmasına sunan; özellikle bitki ve hayvan türlerinin geliştirilmesi ve ekonomik kullanım amacıyla, uygulamaya yönelik araştırmalar yapan; kendi botanik bahçesinde ülkesindeki ve dünyanın diğer ülkelerindeki bitkileri canlı olarak da sergileyebilen; halka dönük konferanslar sergiler düzenleyerek onları doğa ve doğanın dolayısıyla çevrenin korunması konusunda eğiten bilimsel araştırma kuruluşlarıdır
Gelişmiş ülkeler, çoktan jeolojik miras envanterlerini çıkarmış, çok sayıda doğa tarihi müzesi, jeopark, jeosit, jeotop ve milli park oluşturarak, bunların arasında bilgi alışverişini sağlayan teknik ağlar geliştirmişlerdir Böylece hem bilimsel sonuçlar elde edilmiş hem insanların
yerbilimi tanıması, yaşadıkları dünyanın geçirdiği süreçlere ilişkin bilgi edinmesi hem de koruma bilincinin oluşturulması sağlanmış, uluslarının kültürel gelişmişliği artmıştır
Doğa tarihi müzelerinde bitki ve hayvan örnekleri, fosiller, madenler, kayaçlar (bunların kapsadığı mineraller, kristaller, süs taşları gibi jeolojik oluşumlar) uluslararası standartlara göre toplanır, arşivlenir ve korunur Bunlardan laboratuvar, sunum ve değişim koleksiyonları
oluşturulur Bu müzelerde doğanın çeşitliliği gösterilerek doğanın daha anlaşılabilir olması sağlanır, doğa tarihinin çeşitli alanlarında bilimsel araştırma ve yayınlar yapılır, yerli ve yabancı benzeri kuruluşlarla malzeme ve personel değişimi yapılarak karşılıklı bilimsel yardımlaşmada bulunulur Eldeki malzemeler yerli ve yabancı bilim insanlarıyla amatör doğabilimcilerin kullanımına sunulur Bunların yanında özellikle bitki ve hayvan türlerinin geliştirilmesi ve ekonomik kullanımı için uygulamaya yönelik araştırmalar da yapılır Ayrıca, kamuya yönelik konferanslar düzenlenir, doğa ve çevre koruması konularında halk eğitim çalışmaları yapılır Böylece yeni doğabilimcilerinin yetişmesine katkıda bulunulur Bu müzeler aynı zamanda doğa tarihine yönelik bilimsel gezi ve kazılar yapan, bu etkinliklerde üniversite öğrencilerine uygulamalı çalışmalar yaptıran, özellikle endemik ve soyu tükenmekte olan hayvan ve bitki türleri için gen bankası oluşturan, gen arşivlemesi yapan, doğal anıt niteliğindeki fosil ve jeolojik yapıların korunması konusunda girişimlerde bulunan kuruluşlardır
Avrupada bu tür müzelerin geçmişi 350 yıl önceye uzanır Her büyük kentte bir, belki birden çok doğa tarihi müzesi bulunur Doğa tarihi müzeleri bulundukları bölgenin turistik kılavuz, kitapçık ve haritalarında ziyaret edilmesi gereken yerler olarak gösterilir Örneğin, Fransada 57, İspanyada 42 büyük ölçekli doğa tarihi müzesi vardır Bu sayı yerel yönetimlerin ve üniversitelerin daha küçük ölçekli müzeleri de hesaba katıldığında yüzleri bulur ABDde Cleveland Doğa Tarihi Müzesi, New York Doğa Tarihi Müzesi, Avusturyadaki Viyana Doğa Tarihi Müzesi, Almanyada Frankfurttaki Senckenberg Doğa Müzesi, İngilterede Londra Doğa Tarihi Müzesi ve Oxford Doğa Tarihi Müzesi, Çindeki Pekin Doğa Tarihi Müzesi gibi müzeler, görkemli binalarında ellerindeki arşiv, sergi ve koleksiyon malzemeleriyle dünyanın hemen her yerinden örnekleri buluştururlar Örneğin, asırlık bir şatoda hizmet veren Senckenberg Doğa Müzesi, 2003te yapılan büyük yatırımlarla dünya tarihine ve evrimine ilişkin sergisini modernleştirmiş, Avrupanın en önemli doğa bilimi koleksiyonlarına sahip olmuştur ABDdeki Cleveland Doğa Tarihi Müzesi, geniş bir tabiat parkı içinde yer alır, antropoloji, arkeoloji, gökbilim, botanik, zooloji, jeoloji ve paleontoloji bölümlerinde toplam dört milyon örnek barındırır
Türkiyedeyse biri Ankarada MTA Genel Müdürlüğü bünyesinde, öteki de İzmirde Ege Üniversitesinde bulunan, iki doğa tarihi müzesi var MTA Genel Müdürlüğünde 1949da bir sergi salonu olarak başlayan müze oluşturma çalışmaları, 1968de Tabiat Tarihi Müzesi olarak sonuçlanmıştı Enstitünün görev yapmaya başladığı 1935ten beri Türkiyenin hemen her bölgesinden toplanan ve sayıları gittikçe artan mineral, fosil ve kaya örneklerine, çeşitli kişi, kurum ve kuruluşlardan gelen armağanların da eklenmesiyle önemli bir koleksiyon ortaya çıktı 2003te modern binasına taşınan müze, bir türlü kapılarını açamadı
Ülkemizdeki ilk ve tek akademik müze olan Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi ve Uygulama ve Araştırma Merkezi 1967de Fen Fakültesi bünyesinde kurulmuştur Bu müze, küçük olmasına karşın, var olan yüksek lisans eğitim programı ve müzeye bağlı çalışan araştırmacı kadrosuyla ülkemizi başarıyla temsil ediyor
Jeoloji eğitimine 1900de Darülfünun kapsamında başlayan İstanbul Üniversitesi, ülkemizin en köklü jeoloji geçmişi olan eğitim kurumudur 1900lü yıllardan bu yana fakültenin depo ve arşivlerinde toplanan ve sergilenen jeolojik malzeme 2005ten beri yeni Jeoloji Müzesinde ziyarete açılmıştır Yurdumuzda fosil, mineral, kristal, süs taşı, maden, maar ve mağara gibi her türden karstik oluşum; sütun yapılı bazalt oluşumları, pillov lavı, volkan konisi, lav akıntısı ve kaldera gibi volkanik oluşumlar; çöl kumulu, kanyon tipi vadi gibi jeomorfolojik oluşumları; lagün, delta, kıyı ve kumul yapısı, heyelan ve akma yapıları, kaplıcalar, peribacaları, antik maden ve taş ocakğı işletmeleri gibi doğal anıt ve jeolojik miras niteliğinde birçok örnek bulunur Bu nedenle, yabancı bilim insanlarının ilgisini çeken ülkemizde, her yıl yüzlerce araştırma yapılıyor
Ne var ki bu araştırma sonuçlarının değerlendirilmesi ve toplumun hizmetine sunulmasında var olan müzeler yetersiz kalıyor Oysa Avrupadaki önemli doğa tarihi müzelerinde, ülkemizden götürülmüş kaya ve mineral örnekleriyle, eşsiz güzellikte balık, rudist, ammonit ve memeli fosillerini görmek olası Öyle ki Münihteki Ludwig-Maximilians Üniversitesi Paleontoloji Müzesi neredeyse tümüyle Anadolunun memeli faunasıyla oluşturulmuş Ülkemizin eşsiz doğa örneklerini, gelişmiş ülkelerin müzelerinde hayranlık, kıskançlık, kızgınlık ve üzüntüyle izlemekten, doğal mirasımıza sahip çıkıp bunların halkın eğitsel, kültürel ve turistik kalkınmışlığına hizmet edebildiği, gelecek kuşaklara aktarılabildiği, toplumsal bir bilinçle sahiplenildiği, korunma altına alındığı, çok sayıda doğa tarihi müzesinde sergilendiği zaman
kurtarabileceğiz Tıpkı bir Çin atasözünde olduğu gibi, “Ne kadar geç, o kadar erken”