Amnezi(Hafiza Kaybi) Nedir? Nasil Tedavi Edilir

Amnezi nedir?

Amnezi hafıza kaybıdır Ancak unutkanlık gibi değilidir Amnezi olduğu zaman, belirli bir zaman dilimine ait hiç bir şeyi hatırlayamazsınız Fakat geçmişi tamamen de unutmazsınız

Amnezinin iki ana çeşidi

• Retrograd amnezi Bir olaydan önceki hafıza kaybı Örneğin, başınızı çarpmadan önce yaptıklarınızı hatırlayamamanız
• Anterograd amnezi Bir olaydan sonraki hafıza kaybı Örneğin, ameliyat sonrasını hatırlayamama

Çoğu insanda araba kazalarından sonra her iki tipte amnezi görülmektedir
Nasıl Oluşur?

Amnezi şu nedenlerden ortaya çıkabilir:

• Başa gelen bir darbe

• Beyinde tümör

• Kişilik bölünmesi

• Korkutucu bir olay, örneğin tecavüz, veya bir kişinin katil olduğunu görmek, veya intihar

• Diyetin yetersiz olması veya yeterli düzeyde vitamin almamak

• İlaçlar örneğin uyku hapları veya ameliyat öncesi kullanılan anesaaai

• Akıl hastalıkları örneğin dissosiyatif kimlik bozukluğu

• Zehirler örneğin karbon monoksit

• Felç

• Alkol ve madde bağımlılığı

Diğer bir amnezi çeşidi ise transient global amnezidir (TGA) TGA beyindeki kan akışının düşmesi sonucu oluşur Amnezi 1 saattn 24 saate kadar sürebilir Bu rahatsızlığa başağrısı, baş dönmesi, ve mide bulantısı eşilk edebilir, veya sadece hafıza kaybı görülebilir TGA sadece bir defa gerçekleşebilir veya defalrca kez tekrarlayabilir

Semptomları nelerdir?

Amnezide belirli olayları hatırlayamamanın yanı sıra yeni bilgiler öğrenmede de güçlük çekilir Zihniniz karışabilir

Nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz veya akıl sağlığı uzmanınız semptomlarla ilgili veya herhengi bir ilaç kullanıp kullanmadığınızı veya alkol alıp almadığınızı soracaktır Aşağıdaki testlerde yapılabilir:

• Kan testleri

• Beyin dalgaları görüntüleme (EEG, veya elektroensephalogram)

• CT tarayıcısı

• MRI

• Konsantrasyonunuzu, hatırlamanızı, anlamanızı, ve kararlar verme yeteneğinizi ölçmek için testler

Nasıl tedavi edilir?

Uygulanacak tedavi, amnezinin çeşidine ve nednine bağlı olarak değişir Eğer amnezi psikolojik bir travma sonrasında ortaya çıkmışsa, psikoterapi tedaviye yardımcı olabilir Hipnoz bazı insanlarda işe yarayabiliyor

Bazen, başına darbe almış kişilerde ilaçlar faydalı olabiliyor Kulllanılan ilaç, kan damarlarını genişletiyor ve beyne daha fazla kan gitmesini sağlıyor

Çoğu amnezi vakaları geçicidir ve birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir Ancak, bir travma veya yaralanma sonucunda meydana gelen amnezi birkaç hafta veya aylarca sürebilir Amnezi rahatsızlığı olan kişi, önce geçmişten tek bir şey ve sonra daha fazlasını hatırlar Kişi, hemen herşeyi hatırladığı halde, kaza anında olanları hatırlayamaz

Amnezi Nedir?

Amnezi veya hafıza kaybı, belleğin (hafızanın) rahatsız olması, bozukluğa uğraması durumudur Amnezinin nedenleri organik veya fonksiyonel olabilir Travma veya hastalıklar yüzünden beynin zarar görmesi veya belirli (çoğunlukla sedatif) maddelerin kullanımı organik nedenlerindendir Fonksiyonel nedenler psikolojik faktörlerdir, savunma mekanizmaları gibi Histerik travma-sonrası (post-travmatik) amnezi bunun örneklerindendir Amnezi aniden olabilir, global amnezi (transient global amnesia) gibi Bu tip amnezi orta yaş veya daha yaşlı kişilerde, özellikle erkeklerde daha yaygındır ve genellikle 24 saatten kısa sürer

Amnezi Tipleri

- Anterograd amnezi, yeni hatıraların (olayların) uzun süreli hafızaya aktarılamadığı amnezi tipidir Bunun sonucunda hastalar bu tip amnezinin başlangıcından itibaren olmuş şeyleri, olaydan birkaç dakika sonra hatırlayamayacaklardır Bu tip amnezinin zıddı, hastanın amnezi başladıktan önceki döneme dair bir şey hatırlayamadığı retrograd amnezidir Aslında bu terimler belirli bir neden veya etyolojiden ziyade semptom modellerini kategorize etmekte kullanılırlar Her iki amnezi kategorisi de aynı hastada birlikte görülebilir ve genellikle beynin epizodik/deklaratif bellek ile ilişkili kısımlarının zarar görmesi sonucu oluşur

- Travmatik amnezi, genellikle baş yaralanması sonucu olur Travmatik amnezi çoğunlukla geçicidir; amnezinin süresi yaralanmanın derecesine bağlıdır ve diğer fonksiyonların iyileşmesine dair gösterge niteliği taşıyabilir Orta seviyede bir travma, örneğin bir araba kazasında yaşanan, kazazedenin kazadan hemen önceki dakikalara dair hatırasının kaybolmasına neden olabilir

- Disosiyatif amnezi, psikolojik veya duygusal travma sonucu oluşan uzun-süreli bastırılmış belleği tanımlamakta kullanılır

- Korsakov sendromu; uzun süreli alkolizm bu tip hafıza kaybına yol açabilir B1 vitamini eksikliği sebebiyle beynin zarar görmesi sonucu oluşur ve eğer alkol alımı ile beslenme düzeni değiştirilmezse ilerleyebilir Başka nörolojik sorunlar da bu amnezi tipiyle birlikte görülebilir
Laküner amnezi, belirli bir olay hakkındaki hafıza kaybıdır

- Disosiyatif füg veya füg durumu, çoğunlukla geçici olan ve psikolojik travma sonucu oluşan bir amnezi tipidir

- İnfantil amnezi veya çocukluk amnezisi kişinin kendi çocukluğundaki olayları hatırlayamamasıdır Nedeni hakkında çeşitli teoriler mevcut olsa da, kesin sebebi bilinmemektedir

- Global amnezi, tam hafıza kaybıdır Travmatik bir laydan sonra oluşan bir savunma mekanizması olabilir

- Posthipnotik amnezi, hipnoz sırasında olan olayların unutulması veya eski hatıraların tekrar hatırlanmasının mümkün olmaması

- Psikojenik amnezi, beynin doğrudan yaralanması, fiziksel travma veya hastalık değil de psikolojik sebepler sonucu oluşan amnezidir

- Kaynak amnezisi, kişinin belirli bir hatırayı hatırlamasına rağmen bu hatırayı (bilgiyi) hangi kaynaktan bildiğini hatırlayamamasını içeren bellek bozukluğudur

Kurguda Amnezi

Kurguda amnezi yaygın bir motif olmuştur Anterograd amnezi Memento, Clean Slate ve 50 First Dates gibi filmlerde yer almıştır Eternal Sunshine of the Spotless Mind isimli filmde ise laküner amnezi geçer 24 isimli televizyon dizisinin ilk sezonundaki karakterlerden birinin travmatik amnezisi vardır Bourne Identity'de ise ana karakter retrograd amnezilidir

Kurguda genelde bir darbe sonucu kafa sarsıntısı geçiren kişilerde amnezi ortaya çıkar ve kafaya gelen ikinci bir darbe ile kişinin amnezisi iyileşir Aslında bu fazlasıyla yanlıştır, zira ikinci bir sarsıntı ölümcül sonuçlara, ikinci impakt sendromu olarak anılan bir fenomene yol açabilir

Psikanalizde Amnezi

Çocuksal amnezi ve Histeri amnezi olarak iki ayrı deyimde kullanılır Bellekteki bütün ya da bazı anıların geçici ya da sürekli kaybıdır