Sigarayı Bırakmak İsteyenlere Öneriler

Sigarayı Bırakmak İsteyenlere Öneriler

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr Ceylan Tahtakıran Bayraktar, sigarayı bırakabilmek için kararlı olunması gerektiğini, bırakma nedenlerinin bir kağıda yazılarak, sürekli göz önünde bulundurulmasını tavsiye etti

Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre, dünyada her on üç saniyede bir kişi sigara yüzünden hayatını kaybederken, ülkemizde de her yıl 120 bin kişi sigaraya bağlı sebeplerden ölüyor Erkeklerde tüm kanser türlerine bağlı ölümlerin yüzde 35'ine, kadınlarda ise yüzde 15'ine sigaranın yol açtığını kaydeden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr Ceylan Tahtakıran Bayraktar, hiç sigara içmediği halde dumana maruz kalan kadınlarda da meme kanseri riskinin artığını belirtti Sigaranın ayrıca, kronik bronşit ve amfizem gibi nefes darlığı yapan solunum sistemi hastalıklarının da en önemli sebebi olduğunu ifade eden Tahtakıran, "Sigara içenlerde kalp krizi geçirme riski 3 kat artmaktadır Sigara, kan dolaşımı ve damarlar üzerine etkileriyle beyin damarı hastalıkları ve felç olma riskini arttırmakta, bacak kangrenlerine yol açmaktadır Sigara içen kadınlarda düşük yapma, erken doğum, düşük ağırlıklı bebek doğurma, kısırlık ve doğum kontrol hapı kullananlarda kalp krizi geçirme riski artmaktadır Sigara erkeklerde

iktidarsızlığa sebep olmaktadır Sigara içenlerde ülser, reflü riski artmakta, iyileşme gecikmektedir Sigarayla ciltte kuruma, sedef hastalığı, gözde katarakt ortaya çıkması kolaylaşmaktadır" dedi

Sigarayı bırakmak için kararlı olunması gerektiğini vurgulayan Tahtakıran, "Sigarayı bırakamayacağınızı düşünmeyin, karamsarlığa izin vermeyin Bırakmak için kendinize bir gün belirleyin ve o gün bırakma konusunda kararlılığınızı koruyun Sigarayı bırakmayı isteme sebeplerinizi yazın ve her zaman görebileceğiniz yerlerde bulundurun Bırakma kararınızı arkadaşlarınız ve ailenizle paylaşın ve size destek olmalarını isteyin Evinizde, işyerinizde sigara ve sigarayı hatırlatacak eşyaları kaldırmaya, cebinizde veya çantanızda taşımamaya çalışın Bıraktığınız zaman mücadelenizi kolaylaştıracak yeni günlük etkinlikler geliştirin Yaşınıza uygun egzersiz programına başlayabilirsiniz En güzeli yürüyüş yapmaktır Yapmak istediğiniz hobi ve zevkleriniz varsa bunlara vakit ayırmaya çalışın" diye konuştu

Sigarayı bırakırken pek çok bağımlının zorlandığı nikotin yoksunluk belirtilerinin geçici olduğunu söyleyen Bayraktar, bıraktıktan sonra tekrar başlama riskinin ilk haftalarda en yüksek düzeyde olduğunu bu dönemde uzman bir hekimden destek alınabilineceğini belirtti Sigarayı bırakmanın faydalarını da anlatan Tahtakıran, şöyle konuştu;

"20 dakikada nabız, kan basıncı, vücut ısısı normale döner 24 saatte kanda karbonmonoksit gazı hızla azalır 2 hafta - 3 ay sonrasında efor kapasiteniz artar, öksürük azalır ve 3 ay içinde kaybolur Balgam miktarı 2 haftada yarı yarıya azalır Soluk alıp vermeniz kolaylaşır Koku ve tat alma duyularınız iyileşir Bağışıklık sisteminiz güçlenmeye başlar Kendinizi daha dayanıklı ve güçlü hissetmeye başlarsınız Diş ve parmaklarınızdaki sarı lekeler kaybolur Birinci yılda kalp krizi geçirme riskiniz ilk

günlerden itibaren azalmaya başlar, yılın sonunda risk yüzde 50 azalır Beyin kanaması ve bacaklardaki damar hastalığı riski yüzde 30-50 oranında azalır Solunum yetmezliğine yol açabilen akciğer hastalıklarının ortaya çıkması engellenir, ilerleyen yıllarda solunum fonksiyonları iyileşir 5 yılda ağız, gırtlak, yemek borusu, idrar torbası kanseri riski yarı yarıya azalır 10 yılda felç olma riskiniz 5-10 yıl içinde hiç sigara içmemiş olanlarla aynı düzeye iner Akciğer kanseri, ağız, gırtlak, yemek borusu, idrar torbası, böbrek, pankreas kanseri riski azalır 15 yılda koroner damar hastalığı ve kalp krizi riski, hiç içmeyenlerinkiyle aynı olur"

Sigaraya başlama yaşı giderek düşüyor

Araştırmalar, sigaraya başlama yaşının 11e kadar düştüğünü gösteriyor İçerdiği 4 binden fazla zararlı maddeye rağmen her yıl, binlerce kişi sigara içmeye başlıyor

Sigaraya başlayanların sayısında artış var ancak sigara yasaklarının etkisiyle bu alışkanlığından kurtulmak isteyenlerin sayısı da her geçen gün artıyor Sigarayı bırakmak için bir uzmandan yardım almak, süreci kolaylaştıran ektenler arasında

Sigarayı bırakma sürecinde yaşanan sıkıntıları paylaşmak, sigaraya kaşı verilen mücadelede başarı oranını artırıyor Sigaranın bırakıldığı ilk günlerde meydana gelen ağız kuruluğu, ağız yaraları, kabızlık, heyecan, konsantrasyon bozukluğu gibi sorunların aşılmasında bu desteğin büyük etkisi oluyor Acıbadem Maslak Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği Sorumlusu Prof Dr Çağlar Çuhadaroğlu, “Sigaranın daha iyi odaklanmayı sağladığı” savının yanlış olduğunu söylüyor

Prof Çuhadaroğlu, “Yapılan araştırmalara göre sigara bağımlısı fare, sigaradan yoksun olunca problemi çözemiyor Nikotin verildikten sonraki 3-5 dakika her şey yolunda gibi görünse de aslında sigara içen bir farenin zihinsel düzeyi, içmeyen bir fareyle hiçbir zaman aynı olmuyor Bu süreç net olarak ortaya çıkıyor” diye konuşuyor

NİKOTİN SAKIZLARI VE BANTLARI
Nikotin içeren sakız ve bantların 1980li yılların ortalarından itibaren kullanılmaya başlandığını kaydeden Prof Çuhadaroğlu, “Tedavinin temeli, kişinin tükettiği sigara miktarına göre belirlenen nikotinin bandının vücuda yapıştırılmasına dayanıyor Bu bantlardaki nikotin miktarı da giderek azaltılıyor Nikotin bantlarının kalbe zarar verdiğine dair söylemler var ancak bunlar doğru değil Siz günde 20 sigara içiyorsanız, bunun yerine verilen bant çok daha az nikotin içeriyor Tek başına davranışsal tedavilerle sigarayı bırakma başarısı yüzde 15-20 seviyelerinde kalırken, bu tedavilerin nikotin ile birleştirilmesinde oran yüzde 30a çıkıyor” diyor

BUPROPİYON İÇEREN İLAÇLAR
Dünya Sağlık Örgütünün sigarayı bırakmada kabul ettiği ikinci yöntem ise bupropiyon etken maddeli bir ilacın kullanımı Prof Çuhadaroğlu, bupropiyon tedavisinin tesadüfen bulunduğunu ifade ediyor Bir çalışma sırasında Vietnam gazilerine verilen bupropiyon etken maddeli antidepresanların, sigara ve alkolden alınan keyfi azalttığı belirlendi Nikotin reseptörleri (reseptörler, dış ortamdan ya da organizmanın içinden gelen değişik yapıdaki uyarıları algılayıp, sinir lifleri aracılığıyla merkezi sinir sistemine ileten anatomik yapılar), sigara içildiğinde beyinde oluşarak, mutluluk hormonları olarak bilinen dopamin ve noradrenalin salgılanmasına yol açıyor Bupropiyon ise bu hormonların beyinde kalış süresini uzatıyor Prof Dr Çağlar Çuhadaroğlu, bu mekanizmayı şöyle açıklıyor:

“Vücut bu hormonları kullanıyor, aynı yerden geri alıyor, tekrar temizliyor ve yeniden kullanıyor Geri alma yerleri de “reuptake kapıları” oluyor Bupropiyon ise bu kapıları yavaşlatıyor Geri alım yavaş olunca, beyinde daha çok bulunuyorlar ve etkileri de uzun sürüyor 1990lı yılların sonunda Türkiyede de kullanılmaya başlayan bupropiyon etken maddeli ilaçlarla sigara bırakma başarısı yüzde 30lara ulaştı”

VARENİKLİN NİKOTİN RESEPTÖRLERİNİ AZALTIYOR
Kişi sigara içince nikotin, beyindeki nikotin reseptörlerine bağlanıyor ve onların sayısının giderek artmasına yol açıyor Bu durum da bağımlılığı pekiştiriyor Vareniklin etken maddeli bir ilacın, nikotin reseptörlerini azalttığını belirten Prof Dr Çuhadaroğlu, bağımlılık durumunun da kişiye göre değiştiğinin altını çiziyor:

“Nikotin reseptörleri canlılar ve çoğalıyorlar Vareniklin ise reseptörlere bağlanıyor ve daha az dopamin salgılanmasını sağlıyor, böylece yeni nikotin reseptörü uyarısı yapmıyor Nikotin reseptörünün ömrü 15 gün Bu ilaçla nikotin reseptörlerinin çoğalmasının engellenmesi ve yaklaşık 20 gün içinde kişinin hiç sigara içilmeyen zamana dönmesi amaçlanıyor Dünyada 2006dan bu yana kullanılan ilaç, 2008 yılından itibaren Türkiyede de satışa sunuldu Yöntemleri farklı olsa da, tüm tedavilerin birkaç ortak noktası bulunuyor Bunlardan ilki tedavi süresi Hap alımı şeklindeki bu tedavilerin en az 8 hafta sürdürülmesi, gerektiğinde sürenin 12 haftaya çıkartılması öneriliyor”

YENİ UMUT: NİKOTİN AŞISI
Nikotin aşısınon, sigara bağımlığını önlemede önemli bir adım olduğunu, klinik çalışmaların sürdüğünü ve 2-3 yıl içinde satışa sunulabileceğini vurgulayan Prof Dr Çağlar Çuhadaroğlu, “Vücuda nikotin girdiğinde, aşı onu bağlıyor ve kullanımını engelliyor Nikotin kullanılmayınca, sigaranın da bir anlamı kalmıyor Aşı birer hafta arayla, 4 kez uygulanıyor ve 6 ay sonra bir doz daha yapılıyor Ancak 3 yıl sonra bırakmak için kesin bir yöntem gelecek diye sigara içmeye devam etmemek gerekiyor Sigarayı bırakmada işe yarayan güncel tedaviler de var Bunları deneyip, başarıya ulaşmak mümkün” diyor

YENİ DAVRANIŞ BİÇİMLERİ GELİŞTİRİN!
Sigarayı bırakmada en önemli kurallardan biri de yeni davranış biçimleri geliştirmek Sigara içme ihtiyacı hissedildiğinde yapılacak birkaç hareket, bu zararlı alışkanlıktan kurtulmayı kolaylaştırıyor Bunlardan bazılarını şöyle sıralamak mümkün:

-Bol bol su için

-Bulunduğunuz ortamı sık sık havalandırın

-İşinize odaklanamadığınızı düşündüğünüzde, iki dakika soluklanın ve yeniden başlayın

-Kül tablalarını ortadan kaldırın

-Sigarayı bırakmaya karar verdiğiniz an, içtiğiniz markayı değiştirin

-Kullandığınız parfümü değiştirin Çünkü sigara kokusu ile birleşen parfüm, kişisel bir özelliğiniz haline geliyor

-Arkadaşlarınızdan size destek olmalarını isteyin

-“Niye sigara içiyorsunuz? Niye bırakmak istiyorsunuz?” sorularını cevapladığınız bir liste oluşturun Sigara içmek istediğinizde o listeye göz atın

-Sigara-kahve, sigara-çay ve sigara-rakı gibi ikilileri saptayarak, bunları “sigarasız” yapmayı deneyin

-Tespih ve stres topu kullanımının yardımcı olabileceğini unutmayın

-Sigarayı bıraktığınız günü, doğum günü gibi özel bir gün olarak belirleyin Böylece kutlamak için iyi bir nedeniniz olsun

TEHLİKE 50Lİ YILLARDA FARK EDİLDİ
Geçmiş yıllarda sağlığa yararlı olduğu düşünülen sigaranın zararları, 1950lerde yapılan çalışmalarla ortaya kondu 10dan fazla kanser türüne, 40a yakın hastalığa yol açtığı kanıtlanan sigaraya karşı ilk hareket 1980lerde ABDde sivil toplum örgütleri ve sağlık sigortaları tarafından başlatıldı Prof Dr Çuhadaroğlu, o süreci şöyle özetliyor: “Pasif içiciliğin zararlı olduğu anlaşılınca, kapalı yerlerde sigara içme yasağı devreye girdi Sigaraya karşı lobinin ağırlığı ile iki mücadele yöntemi belirlendi İlki, sigaraya başlamayı engellemek; ikincisi de başlayanların bırakmasını sağlamak oldu”

Önceleri sadece davranışsal temelli bir alışkanlık olarak görüldüğü için sigarayı bırakmada psikoterapinin önem taşıdığını belirten Prof Dr Çağlar Çuhadaroğlu, “Bu alışkanlığın sosyal ve fiziksel nedenleri ortaya çıkınca farklı tedavi yöntemleri de gündeme geldi” diyor

NİKOTİN ALMAYAN KİŞİ HER ŞEYİ OLUMSUZ GÖRÜYOR
Sigaranın beyinde neden olduğu etki de önemli bir yer tutuyor Prof Dr Çuhadaroğlu, kişi sevinince, duygulanınca, mutlu olunca aktive olan mezolimbik bölgenin sigara içenlerde nikotin ile aktive olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Sigara bağımlısı, nikotin almayınca o bölge çalışmıyor ve her şey olumsuz görülüyor Bu fizyolojik baskı nikotin açlığı yaratıyor Kişi yeniden sigaraya dönüyor ve o ana kadar yapılan tüm çalışmalar boşa gidiyor Bu nedenle nikotini başka şekilde vücuda almak önem kazanıyor”