Çocuklara Kanser Hastalığı Nasıl Anlatılmalı

Çocuklara kanser hastalığı nasıl anlatılmalı

Anne ya da babası kanser olan bir çocuğa bu hastalık nasıl anlatılır? Uzmanlar, dürüst olunmasını öneriyor Dr Leyla Aklaş, “Hastalığı çocuğa çizgi filmlerle anlatın, radyoterapiyi ışın silahı gibi açıklayın” diyor



Annesinin bir anda tüm saçlarının döküldüğünü gören minik kız çocuğu neler hisseder? Babasının yüzünün sarardığına tanıklık edip sonra hiçbir şey yokmuş gibi davranabilir mi? Evdeki hastalık havasına karşın çocuklarla doğru iletişim nasıl kurulabilir? Uzmanlar artık, çocukların, bu zor dönemlerde kalıcı psikolojik yaralar almaması için destek programları veriyor Memorial Şişli Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr Leyla Alkaş, anne-baba ya da aileden bir bireyin kanser hastası olma durumunda, çocukların bu hastalık sürecinden nasıl etkileneceğine dair şu bilgileri verdi

ÜZÜLMESİN DİYE KONUYU GİZLEMEYİN
* Kanser tanısı konan kişi ve yakınları; şok, ani korku ve inkar duygularını yoğun bir şekilde yaşayabilir Hastalık nedeniyle kızgınlık, kendini ve eşini suçlama eğilimleri gösterebilir Ebeveynler bu dönemde, çocuklarını üzmekten de korkar

* Ancak, üzülmesin diye konunun gizlenmesi yerine kendisine karşı dürüst davranılan çocuk; durumu daha kolay kabullenir Okulu, bakımı, alışkanlıkları, sosyal hayatı aşırı etkilenmeyen çocuk, bu süreci daha rahat atlatır Ergenler ise bazen hiçbir şey olmamış gibi davranırken, bazen de hayata küsüp her şeyi anlamsız bulabilir

TEDAVİ SÜRECİNİ ADIM ADIM ANLATIN
* Hastalık süreci ve yaşananların konuşulmayıp ailenin telefonlarda, kapı arkalarında fısıldaştığı durumlarda, çocuklar en kötü senaryoları düşünüp daha fazla sıkıntı yaşayabilir

* Hastalığı anlatırken, kanser, tümör, ur, habis gibi kelimeler kullanmak yerine, tanımı çocuğun yaşına göre basit bir şekilde yapın Tedavi sürecini adım adım anlatın

* Radyoterapiyi anlatırken “Bu kez de doktor yüzümü bu kırmızı boya ile çizdi Tam oralardan hastalık hücrelerini yok edecek özel ışınlar yollayacakmış Çizgi filmdeki ışın silahları gibi” diyebilirsiniz

* Kemoterapi süreci için de “Bu yeni ilaç sanırım çok güçlü ama hastalıkla savaşırken beni de çok halsiz yaptı Sanırım bugün banyonu babanla yapacaksın Lütfen babana seni nasıl yıkaması gerektiğini öğret” denebilir

BİTKİ GİBİ SAÇI ÇIKACAK
Dr Leyla Aklaş, çocuklara kanser tedavisi sürecini açıklarken, şu tür bir anlatım şeklinin etkili olacağını söyledi:

MASKE TAKABİLİR
“Dedenin vücudunda bazı hücreler hastalık yapmış Bu yüzden öksürük, kusma, iştahsızlık gibi sorunlar yaşıyor Şimdi buna yönelik tedavi için hastanede kalacak, tahliller yapılacak Dedene uygulanan tedavi, hastalık yapan hücreleri yok etmek için Ama vücudundaki iyi hücreleri de zayıflatıyor Dedene mikrop bulaşmaması ve yorulmaması için dikkat etmeliyiz O yüzden yüzüne maske takabilir Saçları ve kaşları dökülebilir Ama kökü onda kaldığı için, saçları bitkiler gibi yeniden çıkacaktır

ANA KUZULARI SALDIRGANLAŞIR
* Okul öncesi ve okul çağındaki çocukların, kanserin tedavisi sürecinde verdiği tepkiler farklıdır Okula gitmeyen çocuk, evdeki endişe ve hüzün havasını hemen hissedip huzursuzlaşır Anne babasına yapışacak kadar onların yanından ayrılmama, mızıldanma veya tersine sessizleşme gibi davranışlar sergileyebilir

ANNE OLMAYINCA İLGİ AZALIR
* Hasta anneyse, onun hastaneye gitmesi, daha önce yaptığı günlük işlerini aksatması, çocuğu adeta çıldırtır Bu durumdan, çocukla birlikte evin bütün bireyleri etkilenir Çünkü; anneler evdeki düzeni sağladıklarında değil, bunu aksattıklarında fark edilir

* Annenin hastalığı durumunda, çocuğa huzur veren rutinler hakkıyla sergilenemez Annenin tedavi nedeniyle evin dışında olması, çocuğunu eskisi gibi kucağına alıp onunla ilgilenememesi ya da onu gezdirememesi, okul öncesi çocuğun anlayabileceği davranışlar değildir Çocuk bu nedenle çevresine karşı agresif ve saldırgan olabilir

KONUŞMAK İSTEMEZ
* Okul çağındaki çocuklar, genelde kanseri bilir ve ailenin saklamaya çalıştığı konulardan haberdar olduğu halde, büyüklerini üzmemek için bu konuda konuşmayabilir Bu yaştaki çocuklar, film ve dizilerdeki kanser ve lösemi konularına karşı duyarlıdır

KEMOTERAPİ SEANSLARINA ÇOCUĞUNUZU GÖTÜRMEYİN
Memorial Ataşehir Hastanesi Medikal Onkoloji Bölümünden Uz Dr Betül Öztürk, kanser hastalarının çocukları ile ilişkileri hakkında bilgi verdi

OLUMSUZ YÖNDE ETKİLER
* Kemoterapi gören anne ya da babanın, çocuğuna yaklaşmasında hiçbir sakınca yoktur Hasta olan kişinin, çocuğuna bir şey bulaşacağını ya da olacağını düşünmesi son derece yanlıştır

* Çocuklar, aile bireyleri ile birlikte kemoterapiye gitmemelidir Yan etkiler, sevdiği kişinin tedavi sırasında yaşadığı sıkıntıyı görmesi ve başka hastaların durumlarına şahit olması, çocuğun ruhsal yönden olumsuz etkilenmesine neden olur

YAŞIYLA DA BAĞLANTILI
* Tüm bunların yanı sıra çocuk, doktorun annesine zarar verebileceğini düşünebilir Tüm bu düşünce ve davranışlar, çocuğun yaşıyla da ilgili bir durumdur

* Kemoterapi seansına tanık olmak, çocukta hastane ve doktor korkusu yaratabilir Hastaneye çocukla gidilse de, tedavi başlarken çocuk anne ya da babasının yanından ayrılmalıdır

* Meme ve kolon kanseri gibi genetik geçişli kanser türlerinde, anne ya da babanın kansere yakalandığı yaş -10 olacak şekilde, çocukları da tarama programına alınmalıdır Bu durum, prostat gibi kanser türleri için de geçerlidir Yani; anne ya da baba 40 yaşında kansere yakalanmışsa, çocuk 30 yaşına girince kanser açısından tarama yaptırmalıdır

ANNE ÇOCUK, BABA İSE İŞ KAYGISI TAŞIYOR
* Kanser, ailede öncelikle hastanın psikolojisini etkiler Anne ve babadan herhangi biri bu hastalığa yakalandığında, farklı tepkiler verebilir

* Kanser hastalarının gelecek ile ilgili en önemli kaygısı, hastalıkları ve sonraki süreçte çocuklarının durumudur Kanser hastası olan bir anneyse, hastalığını öğrendiği anda “Çocuğuma ne olacak?” kaygısı taşımaya başlar

* Kadın çocuk sahibi değilse, “Bundan sonra çocuğum olabilir mi?” sorusunun da yanıtlarını aramaya başlar Kanser hastası erkeklerin en önemli kaygısı ile işleri ile ilgilidir Hastalıklarını öğrendikleri anda, “İşime ne zaman dönebilirim?” sorusunun yanıtı onlar için önemlidir

RUHSAL DENGESİ BOZULUR
* Anne ya da babasının veya çok sevdiği bir yakınının kanser olduğunu öğrenen çocukta; ruhsal ve bedensel sorunlar bir arada yaşanabilir
* Çocukta yeme bozuklukları, öfke ve suçluluk, depresyon, kabus görme, ayrılıkla ilgili kaygılar ve ölüm korkusu gibi psikolojik belirtilerin yanı sıra; döküntü tarzı bedensel hastalıklar ortaya çıkabilir

* Kanser hastası olan birçok anne, saçlarını kısaltmayı veya kestirmeyi tercih etmektedir Çocuklar bu haliyle annelerinin yanında durmayı, toplum içine onunla çıkmayı reddedebilir Eşarplar, bandanalar, bazen de peruk kullanımı herkesi rahatlatacaktır