Üriner Sistem Taş Hastalığı

Üriner Sistem Taş Hastalığı

Üriner sistem taş hastalığı özellikle 30-60 yaşları arasında görülen yaygın bir hastalıktır Sıklığı tüm popülasyonda % 4-10 oranındadır(12) Türkiyede ise taş insidansı %148dir, bölgelere göre en sık prevalans güneydoğu anadolu bölgesindedir Batı ülkelerinde ürolojik başvuruların % 16sını ve tüm hastane kabullerinin % 1-2sini oluşturmaktadır(14) Gelişmiş ülkelerde, mesane taşlarının görülme sıklığı azalırken üst üriner sistem taşlarının sıklığı artmaktadır Taş hastalığının dünyada artmasının nedeninin, protein ve karbonhidrattan zengin, liften fakir beslenme sonucu olabileceği düşünülmektedir Amerika Birleşik Devletinde(ABD)ki taşların % 70i kalsiyum oksalat taşıdır Bu taşların yarısı pür kalsiyum oksalat taşı (monohidrat ve dihidrat) iken, kalan yarısı kalsiyum fosfat ile mikst tiptedir Diğer taş cinsleri ise pür kalsiyum fosfat (% 6-10)(daha çok apatit, seyrek olarak brushit), magnezyum amonyum fosfat (% 10-15), ürik asit (% 8) ve sistin (% 1-3) taşlarıdır İndinavir, ksantin ve adenin taşları daha nadir olarak görülmektedir

Taş oluşumunun nedenleri hala netlik kazanmamıştır Taş oluşumu ile ilgili olarak çeşitli teoriler mevcuttur Bunlar; süpersaturasyon / kristalizasyon, nükleizasyon / epitaksi, matriks, inhibitör eksikliği ve kombine teorileridir

Kalsiyum oksalat taşları bulunan hastaların % 50sinde hiperkalsemi ile ilişkisiz hiperkalsiüri (idiopatik hiperkalsiüri) vardır Bu hastaların büyük kısmında bağırsaklardan fazla kalsiyum absorbsiyonu ve idrarla fazla kalsiyum atılımı mevcuttur Daha az bir kısmında ise; kemiklerden aşırı kalsiyum salınması veya primer olarak böbreklerden kalsiyum atılımı izlenmektedir Hiperkalsemi ve hiperkalsiüri; kalsiyum oksalat taşları olan hastaların % 10unda görülür Hiperparatiroidizm, sarkoidoz, vitamin D entoksikasyonu, Cushing sendromu gibi hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkar Kalsiyum oksalat taşı olan hastaların % 20sinde hiperürikozüri, % 5inde hiperokzalüri saptanırken, % 15-20sinde herhangi bir metabolik bozukluk mevcut değildir Kalsiyum oksalat monohidrat ve dihidrat olmak üzere iki tipi vardır

Magnezyum amonyum fosfat (strüvit) taşları alkali idrarı olan hastalarda oluşur Özellikle üreyi parçalayan bakteriler (Proteus Vulgaris gibi) taş oluşumuna zemin hazırlar Ayrıca yöresel olarak fosfattan fakir beslenme de sorumlu tutulmuştur

Ürik asitin idrarda çözünebilmesi için en önemli faktör idrar pHıdır İdrar Phı 5 iken ürik asit çözünebilirliği 8 mg/dl iken pH 7 olduğunda 158 mg/dlye yükselir İdiopatik, hiperürisemik (gut, glikojen depo hastalığı myeloproliferatif hastalıklar), hiperürikozürik (pürin aşırı alımı, tübüler emilim bozukluğu, ürikozürik ilaçlar) gibi nedenlere bağlı olarak ürik asit taşları oluşabilir

Sistin taşları; otozomal resesif olarak geçen, sistinürik hastalarda oluşur İdrarda sistin, lizin, ornitin, arginin atılımı artmıştır Sistin taşlarında idrar göreceli olarak asidiktir ve idrar pHı 76-8 olduğunda çözünür

Otozomal resesif olarak geçen ksantin oksidaz enzimi eksikliğinde ksantin taşları oluşur Tedavisinde idrarın alkalileştirilmesi önerilir

Taşların büyük bir kısmı radyoopaktır Sistin taşları semiopak, ksantin ve ürik asit taşları ise radyolusenttir