Herpes Simpleks (Uçuk) Nedir ? Tanısı Nasıl Konulur ? Tedavisi

Herpes Simpleks (Uçuk) Nedir ? Tanısı Nasıl Konulur ? Tedavisi

Yaygın adı ile uçuk olarak bilinen lezyon, Herpes Simpleks Virus (HSV) adı verilen virüsün yol açtığı bir enfeksiyondur

Sadece 45 milyon kişi ABD'de bu hastalğa yakalanmıştır ve her yıl 500000 yeni vaka ortaya çıkmaktadır Bu tablonun dramatik olan yanı hastaların %80'i ya herhangi bir yakınma ortaya çıkmadığı ya da belirtileri yanlış yorumladığı için hasta olduğunun farkında değildir

HSV'nin 2 tipi vardır: HSV1 ve HSV2 HSV1 genelde dudak etrafındaki uçuk şeklinde lezyonlara neden olurken, HSV2 genelde genital organlarda enfeksiyon yaratmaktadır

Virus ilk defa enfeksiyon yarattıktan sonra sinir düğümlerinde sessiz olarak yıllarca bekleyebilmekte ve uygun ortam ve zamanda yeniden enfeksiyona neden olabilmektedir Bu nedenle HSV enfeksiyonları sinsi enfeksiyonlardır

Belirtiler
Herpes bulguları kişiden kişiye değişir İlk atakta genelde virüs ile tamastan sonra 2 gün 3 hafta arası bir sürelik kuluçka devresini takiben yanma, kaşıntı, bacaklarda ağrı, kalça ve genital bölgede ağrı, vajinal akıntı, karın boşluğunda dolgunluk hissi görülebilir Bu ilk bulgulardan birkaç gün sonra enfeksiyon alanında uçuk tarzı yaralar ortaya çıkar Bu yaralar vajinada ve rahim ağzında olabilir 3-4 gün içinde bu yaralar iz bırakmadan kaybolurlar Bu aşamadan sonra virus omurilik düzeyinde sinir köklerine giderek yerleşir ve burada inaktive halde beklemeye başlar Pekçok kişide de periyodik olarak re-enfeksiyona neden olur Bu reenfeksiyonlar esnasında virusler sinirler boyunca ilerleyerek genelde ilk enfeksiyonu yarattığı alanların yakınında yeni lezyonları yaparHer enfeksiyon atağı esnasında gözle görülebilen lezyonların bulunması şart değildir Çoğu zaman fark edilmeyen ataklar olur Bu dönemlerde vajinal salgılar ile virüs yayılımı olduğundan kadın cinsel partnerine hastalığı bulaştırabilir

Genital herpes lezyonunun
tipik görüntüsü

Tanı
Gözle görülebilen lezyonların varlığında tanıyı koymak kolaydır Ancak bunun HSV olduğunu göstermek için bazı laboratuvar tetkikleri gerekebilir Bunun en iyi yolu aktif enfeksiyon sırasında lezyonlardan alınacak materyalde viral kültür yapmaktır Ancak bu oldukça masraflı bir tekniktir Materyalde virus üretilememesi hastalık olmadığı anlamına da gelmez Kesin tanının çok zor olması nedeni ile pekçok vaka hatalı olarak teşhis ve tedavi edilmektedir Kanda yapılan immünolojik testler ile de HSV varlığı saptanabilir Ancak bu testler aktif enfeksiyonu göstermez Sadece kişinin hayatının herhangi bir döneminde enfeksiyon geçirip geçirmediğini ve bağışıklık sisteminin virüse karşı antikor geliştirip geliştirmediğini belirler Antikorlar bulunsa bile bunlar kişiyi yeni enfeksiyonlardan korumaz Kan testi ayrıca oral ve genital enfeksiyonların ayrımını da sağlayamaz Son zamanlarda HSV1 ve HSV2'yi ayrıdedebilen kan testleri geliştirilmiş olmakla beraber bunların yaygın kullanımı henüz daha mevcut değildir

Tedavi
Günümüzde Herpes tedavisi için değişik ilaçlar mevcuttur ancak bu ilaçlar kesin tedavi sağlayamamaktadırlar Viral bir enfeksiyon olduğu için antibiyotikler etkisiz olmaktadır İlaçlar sedece ilk atağın şiddetini azaltmakta ve süresini kısaltmakta , daha sonraki atakların ise sıklığını düşürmektedir HSV enfeksiyonu geçiren kişiler bazı birkaç basit kurala uyarak enfeksiyonun süresini ve bulaşıcılığı azaltabilirler Bu önlemlerden en basit fakat en önemli olanı enfekte alanı temiz ve kuru tutmaktır

Uçuk olan bölgeye dokunmamak ya da dokunduktan sonra hemen elleri yıkamak son derece önemlidir

Lezyonlar tamamen iyileşene kadar cinsel ilişkiden kaçınmak da önemli bir konudur

Tekrarlayan enfeksiyonlar travma, soğuk algınlığı, adet görme ya da stress gibi vücut direncini düşüren durumlarda ortaya çıkmaktadır

Riskler
Genital Herpes enfeksiyonu bazı riskleri de beraberinde getirirAncak uzun dönem hayat kalitesini etkileyebilecek etkileri yoktur Gebelik gibi genel vücut direncinin azaldığı durumda olan kişiler aktif enfeksiyon açısından dikkatli takip edilmelidirler Eğer Herpesin ilk atağı gebelik esnasında ortaya çıkarsa bu durumda virüs bebeğe geçebilir ve bu tür gebeliklerde erken doğum riski her zaman bulunur Neonatal herpes ile doğan (anne karnında iken virüs ile temas eden ve enfekte olan) bebeklerin %50'sinde nörolojik hasarlar ve ölüm meydana gelir Bebeklerde beyin iltihabı, göz problemleri, ciddi boyutta döküntüler ortaya çıkar ancak bu bebeklerin büyük bir kısmı antiviral ilaç tedavilerinden yarar görürler Bebeklerdeki risk büyük ölçüde annenin geçirdiği atağın ilk ya da tekrarlayan atak olmasına bağlıdır Aktif enfeksiyon varlığını araştırmak için yapılan viral kültürlerin sonucu uzun bir süre aldığı için genital herpesden şüphelenilen vakalarda doğum şekli olarak sezaryen tercih edilir Eğer aktif enfeksiyon yok ise sezaryen şart değildir

Bua yazı DrAlper MUMCU

Herpes Simpleks (Uçuk) Nedir ? Tanısı Nasıl Konulur ? Tedavisi

Herpes Simpleks Virüs (HSV) derinin herhangi bir yerinde su kabarcıkları ve yaralara neden olan bir virüstür Bu yaralar genellikle ağız ve burun etrafında, cinsel bölgede ve kalçada oluşur

HSV enfeksiyonları aralıklı olarak tekrar ettiği için rahatsız edici olabilir Yaralar ağrılı ve rahatsız edicidir Kronik hastalığı olanlar ve yeni doğanlar viral enfeksiyonlar ciddidir

HSV tipleri : Tip 1 ve Tip 2

Tip1 virüsü ağız etrafında uçuğa neden olur Bir çok hasta virüsü bebeklik ve çocukluk döneminde alır
Virüs genellikle virüsü taşıyan aile bireyleri veya arkadaşlardan bulaşır Bulaşma öpme, ortak çanta, kaşık, havlu kullanımı ile olur Yaralar genellikle dudak, ağız, burun, çene veya yanaklarda virüsü taşıyan kişi ile temastan kısa süre sonra gelişir

Tip 2 virüs cinsel bölgede uçuğa neden olur Enfeksiyonu taşıyan kişi ile cinsel temastan sonra bulaşır

Herpes nedir?

Herpes 6 çeşit virüsten oluşan bir virüs ailesini tanımlamak için kullanılan bir terimdir Herpes virüs ailesinde Herpes simpleks virüs, Ebstein-Barr virüs, su çiçeği ve zona virüsü bulunur

Herpes Simpleks Tip 1

Sıklıkla ağız etrafında uçuğa neden olur İnce şeffaf sıvı içeren kabarcıklar genellikle yüzde görülür Daha az sıklıkla cinsel bölgede enfeksiyona neden olabilir Bazen yaralar üzerinde enfeksiyon oluşturabilir Hemşire, doktor, diş hekimi ve diğer sağlık çalışanları el parmaklarında nadiren herpes enfeksiyonu geçirebilir

Birincil ve tekrarlayan enfeksiyon olmak üzere iki tip enfeksiyon görülür Bir çok kişiye virüs bulaşmakla birlikte sadece %10 kişide uçuk meydana gelirVirüsü bulaştıran kişi ile temastan 2-20 gün sonra birincil enfeksiyon gelişir ve 7-10 günde iyileşir

Su kabarcıklarının sayısı bir taneden kabarcık gruplarına kadar değişir Kabarcıklar gelişmeden evvel deride kaşıntı ve hassasiyet vardır Kabarcıklar kolaylıkla patlar ve sızıntılı, kabuklu bir hal alırlar Kabuklar kalktığında altta kırmızı bir deri görülür

Birincil enfeksiyondaki yaralar tamamen iyileşir ve nadiren iz bırakır Bununla birlikte virüs vücutta kalmaya devam eder Virüs sinir hücrelerine yerleşerek orada dinlenme aşamasında kalır

Bir çok hastada uçuk tekrar eder Tekrar eden enfeksiyon, genellikle ilk enfeksiyon alanında veya yakınında gelişir Enfeksiyon birkaç haftada bir veya daha nadir tekrar eder

Tekrar eden enfeksiyonlar birincil enfeksiyona göre hafif seyreder Enfeksiyon ateşlenme, güneşe maruz kalma ve adet görme gibi faktörlerle tekrar eder Bazen enfeksiyon bir neden olmadan da tekrar edebilir

Herpes Simpleks Virus Tip 2

Herpes simpleks virus tip 2 ile oluşan enfeksiyon kalça, penis,vajina ve rahim ağzında enfeksiyonu bulunduran kimse ile cinsel temastan 2-20 gün sonra bulaşır Birincil ve tekrarlayan enfeksiyonlar ağrılı ve kaşıntılı yaralar, ateş, kas ağrısına ve idrar yaparken yanmaya neden olur HSV tip 2 cinsel bölgenin dışında da enfeksiyona neden olabilir, fakat enfeksiyon genellikle belden aşağıdaki bölgede görülür

Tip 1 de olduğu gibi enfeksiyon yeri ve tekrarlama sıklığı değişebilir Birincil enfeksiyon hastanın fark edemeyeceği kadar hafif seyredebilir Yıllar sonra HSV tekrar eder ve bu birincil enfeksiyon sanılır Birincil ataktan sonra virüs o bölge sinirlerine yerleşir ve adet dönemlerinde, ateşlenmede, stres durumunda ve çeşitli faktörlerle aktifleşerek tekrarlayan enfeksiyona neden olur Ağrı ve deride hassasiyet birincil ve tekrarlayan enfeksiyon başlamadan bir veya birkaç gün önce başlar

HSV enfeksiyonu tanısı nasıl konulur?

HSV enfeksiyonunun görünümü tipiktir ve tanıyı doğrulamak için test yapmaya gerek yoktur
Bununla beraber tanıda şüphe olursa enfeksiyon alanından laboratuar analizi için materyal alınabilir veya kanda virüse karşı gelişen antikorlar aranabilir Cinsel bölgedeki herpes sifiliz ile karışabilir Çok az sayıda olguda uçuk rahim ağzında olduğunda hasta uçuk geçirdiğini fark etmez, çünkü bu bölgedeki uçuklar ağrısız seyreder

Herpes enfeksiyonları nasıl tedavi edilir?

Herpes enfeksiyonundan koruyan bir aşı yoktur Asiklovir, famsiklovir ve valasiklovir adlı ilaçlar uçuğu etkili bir şekilde tedavi ederler Bu ilaçlar hastalığın iyileşmesini hızlandırmak veya tekrar etmesini engellemek için kullanılabilir Düşük dozda tedavi uçuk ataklarının sayısı ve sıklığını azaltmak için yeterlidir

Hastalıktan nasıl korunulabilir?

Vücudun herhangi bir yerinde yanma, kaşıntı, batma gibi bulgular var ise bu uçuğun bir belirtisi olarak kabul edilmeli ve diğer kişilerle olan temas engellenmelidir Ağız etrafında uçuk görüldüğünde öpme ve ortak eşya kullanımı yasaklanmalıdır Cinsel bölgesinde hastalık bulunanlar cinsel temastan kaçınmalıdır Kondom kullanımı hastalığın bulaşmasını engelleyebilir

Hastalık aktif olmadığı zamanda bulaştırıcı mıdır?

Hastalık aktif olmadığı dönemlerde de bulaştırıcıdır Uçuğun % 80 'i deride herhangi bir bulgu yokken bulaşır Hastaların bir çoğu, enfeksiyonun sadece hastalığın aktif olduğu dönemde bulaştığını sanmaktadır Bu duruma hastalığın bulgusu olmadan virüs yayılması denmektedir ve bu durum araştırmalarca gösterilmiştir Son zamanlarda hayatında hiç birincil veya tekrarlayan uçuk geçirmeyen hastaların kanında virüse karşı antikorlar olduğu ve de bu kişilerin virüsü yaydıkları saptanmıştır Devamlı asiklovir tedavisi alan hastalarda hastalığın bulguları görülmezken, virüs sayısı da azalmıştır Aynı durum famsiklovir, valasiklovir gibi yeni ilaçlar için de geçerlidir Bu ilaçların düzenli olarak günlük alımının virüsün sağlam kişilere bulaşmasını engellediği düşünülmektedir, fakat bu durum ispatlanmamıştır

Diğer şiddetli herpes enfeksiyonları

Göz enfeksiyonları - HSV gözü etkileyerek Herpes keratitine neden olabilir Bu enfeksiyonda gözde ağrı, batma, güneş ışığına karşı hassasiyet olur Tedavi yapılmazsa gözde kalıcı hasar yapabilir İlaçların kullanımı bu riski azaltır Gözde herpes enfeksiyonu düşünülen hasta göz hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmelidir

Gebelerde enfeksiyon - Cinsel bölgede uçuğu bulunan bir hasta doğum esnasında hastalığı bebeğine geçirebilir Doğum eğer annenin birincil enfeksiyonu sırasında gelişirse bebekte önemli bir hastalık tablosuna yol açar Cinsel bölgesinde uçuk olduğunu bilen gebeler bebeklerini korumak için doktorlarına bu durumdan bahsetmelidir

Gebe olan kadınlar özellikle gebeliğin son dönemlerinde aktif olarak cinsel bölgelerinde enfeksiyon olan eşleriyle cinsel temasta bulunmamalıdır

Yeni doğan bebekler annelerinden cinsel bölge dışında olan enfeksiyonu da alabilir Eğer anne veya çocuk bakıcısının dudaklarında veya ellerinde de aktif herpes enfeksiyonu mevcutsa, bebek herpes enfeksiyonuna yakalanabilir Aktif HSV enfeksiyonunu olan anne ve aile bireyleri, yeni doğan bebekle temastan kaçınmalıdır

Cinsel bölge ve dışında aktif herpes enfeksiyonu bulunmayan annelerin doğumunda özel bir dikkate gerek yoktur Çünkü enfeksiyon aktif olmadığından bebek için bir risk yoktur

HSV kanserli hastalar, organ nakli yapılanlar, önemli ve kronik hastalığı olanlarda bağışıklık sistemi baskılanmış olduğu için yaşamı tehdit eden enfeksiyonlara neden olabilir

Herpes tedavi edilebilir mi?

Herpes enfeksiyonlarında tam tedavi olmamakla birlikte, araştırmalar tekrarları azaltmak veya ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalara devam etmektedir Bununla beraber bu deneysel çalışmalar sinirdeki virüsü ortadan kaldıramamaktadır Bundan dolayı bu araştırmalar aktif hastalığı olmayan hastalarda virüsün yayılımını engellemeyi hedeflemektedir