Tarihte Bugün 20 Mart

Tarihte Bugün 20 Mart

20/03/1653
Osmanlı tarihinde ilk bütçeyi yapmakla tanınan Sadrazam Tarhoncu Ahmet Paşa, bundan rahatsızlık duyanların padişaha şikayeti sonucu öldürüldü

20/03/1727
Yerçekimi yasasını bularak modern fiziğin temellerini atan İngiliz bilim insanı Sir Isaac Newton

20/03/1770
Alman şair (Johann Christian) Friedrich Hölderlin

20/03/1792
Paris'te Fransa Milli Meclisi giyotinle idamı onayladıAdını, mucidi Fransız doktor Joseph Ignace Guillotin'den alan giyotin ölüme mahkum edilen kişilerin kafasını iki direk arasında yukarıdan aşağı kayan bir bıçağın darbesiyle koparmayı sağlıyordu İlk kez 25 Nisan 1972'de kullanılan giyotin, Fransa Kraliçesi Marie Antoinette'in de başını gövdesinden ayırdı

20/03/1805
İngiltere'nin ilk ülke çapındaki işçi hareketi Çartizm'in sözcülerinden şair Thomas Cooper

20/03/1828
Oyunlarındaki ahlaki çözümlemelerle 19 yüzyıl Avrupa edebiyatına yeni bir soluk getiren ünkü Norveçli yazar Henrik (Johan) Ibsen

20/03/1906
Rusya'da subaylar Sivastopol kentinde ayaklandı
20/03/1911Nükleer silahsızlanma çabaları dolayısıyla 1982 Nobel Barı Ödülü'nü İsveçli Alva Myrdal ile paylaşan Meksikalı diplomat Alfonso García Robles

20/03/1918
Türk Kadını Dersanesi açıldı Dersanede yabancı dil, Türkçe ve Musiki dersleri ile konferanslar verildi

20/03/1930
Ressam Hoca Ali Rıza 47 yaşında öldü

20/03/1933
Nazilerin ilk toplama kampı Münih yakınlarında açıldı
20/03/1945Adana-Ceyhan'da meydana gelen 60 büyüklüğündeki deprem 39 can aldı, 328 ev yıkıldı

20/03/1956
Fransa, Tunus'un bağımsızlığını tanıdı Tunus'un ilk Devlet Başkanı Habib Burgiba oldu

20/03/1959
Akis dergisi yazı işleri müdürü Yusuf Ziya Ademhan, Ankara Toplu Basın Mahkemesi'nde 12 ay hapis cezasına mahkum edildi Dergi bir ay süreyle kapatıldı

20/03/1959
Sanat okulları ve köy enstitüsü mezunlarına yedek subaylık hakkı tanıyan yasa çıktı

20/03/1967
Kıbrıs Türk Toplumu lideri Rauf Denktaş, 3 yıldır ayrı kaldığı adaya dönme kararı aldı

20/03/1970
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Türk-İş Genel Sekreteri Halil Tunç, polisin üniversitelere girmesine izin verilmemesini istedi

20/03/1971
Batman'da miting yapan üç bin köylü "Açız" diye bağırdı

20/03/1971
Gazeteci ve yazar Falih Rıfkı Atay kalp krizi sonucu Cumhuriyet döneminin en etkin gazetecilerinden olan Atay, anılarını "Atatürk'ün Bana Anlattıkları", "Çankaya" ve "Atatürk Ne İdi?" adlı kitaplarda topladı

20/03/1975
Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi "Milliyetçi Cephe" hükümetini kurdu Ana muhalefet Cumhuriyet Halk Partisi'nin lideri Bülent Ecevit "dört partiden kurulu azınlık hükümeti dünyanın hiçbir yerinde görülmemiştir" dedi

20/03/1976
Agatha Christie'nin ''Şark Ekspresi'nde Cinayet'' romanına da konu olan ünlü ''Orient Express'', 70 yolcusuyla İstanbul'a geldi

20/03/1977
Gazeteci Orhan Özkırım İstanbul'da

20/03/1981
Milli Güvenlik Konseyi vergi cezalarında yüzde 90 indirim yaptı

20/03/1981
''Otello'', ''Hamlet'' oyunlarındaki rolleriyle tanınan;Türk tiyatrosunun kurucularından, oyuncu Ertuğrul Sadi Tek öldü Sadi Tek, 1897'de İstanbul'da doğmuştu20/03/1981Arjantin'in eski başkanı İsabel Peron rüşvet suçundan 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı

20/03/1984
Türkiye'nin Barbara Cartland'ı olarak anılan romancı Kerime Nadir, İstanbul'daNadir, Kalp Yarası, Hıçkırık, Seven Ne Yapmaz, Samanyolu, Gönül Hırsızı, Kırık Hayat, Aşk Rüyası gibi romanlara imzasını attı

20/03/1984
İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi'nde Abuzer Uğurlu, Yılma Durak ve Zülfikar Yasan'ın yargılanmasına başlandı Sanıklar hakkında "Abdi İpekçiyi öldürmek ve Mehmet Ali Ağca'nın cezaevinden kaçmasını sağlamak" suçlarından idam cezası istendi

20/03/1989
Türk-İş İstanbul'da Çalışan Kadınlar 1 Ulusal Kurultayını düzenledi

20/03/1989
Haliç Camialtı ve İstinye tersanelerinin 3 bin işçisi topluca viziteye çıkarak direniş yaptı

20/03/1990
Mardin'in Cizre ilçesinde kepenk kapatma eylemi yapıldı Eylem sırasında çıkan olaylarda 4 kişi öldü Kepenk kapatma eylemi ertesi gün Nusaybin, İdil, Silopi ve Midyat'a da sıçradı

20/03/1995
Türk Silahlı Kuvvetleri 35000 askerle Kuzey Irak'a en kapsamlı sınır ötesi operasyon başlattı

20/03/1995
Tokyo'da 16 metro istasyonuna içinde zehirli sarin gazı bulunan paketlerin bırakılması sonucu 10 kişi öldü, 4 bin 695 kişi zehirlenerek hastaneye kaldırıldı

20/03/1996
İngiltere'de hükümet deli dana hastalığının insanlara da bulaştığı açıklandı Bu açıklama İngiliz hayvancılığının krize girmesine yol açtı

20/03/1998
Terör örgütünün elebaşılarından Şemdin Sakık ve kardeşi, Irak'ın kuzeyinde Barzani kuvvetlerine teslim oldu

20/03/2003
ABD'nin Irak operasyonu Bağdat'ın bombalanmasıyla başladı

20/03/2005
Mersin'de Metropol miting alanında yapılan Nevruz kutlamalarının ardından Türk Bayrağını yere atıp yakma girişiminde bulunuldu Olay yurtta infiale yol açtı

Tarihte Bugün 20 Mart

Tarihte en bilinen idam araçlarından birisidir giyotin, idam mahkumunun kafasını üst taraftan kesmek prensibiyle yapılmış bir çeşit idam aracıdır Giyotin ilk kez 1792 yılında Jacques Nicholas Pelletier adlı bir hırsızı idam etmek için kullanılmıştır…



Gelişim

Giyotin, belirtildiği gibi Fransız Devrimi ile adını duyurmuştur Kendisinden çok önce, Avrupanın uzun yıllar kullandığı giyotin benzeri araçlar bulunsa da Fransız yapımı bu makine standart bir idam biçimi olarak kullanılmaya başlanmıştır

Alet, adını mucidi Joseph-Ignace Guillotinden alır Bir doktor olan Guillotin aynı zamanda bir meclis üyesidir İdam cezalarını infaz etmek için bir makine tasarlar Amaç daha “insancıl” ve eski rejimden daha modern, daha devrimsel bir idam cezası uygulamaktır

Fransada giyotinden önce soylular genellikle kılıçla ya da baltayla idam ediliyordu Bunun yanında asılma da yaygın bir idam biçimiydi Tüm bunların yanında çok acı veren yakılma ve eziyet içeren cezalar da bulunuyordu

Bu, giyotine göre eski ve geri kalmış yöntemlerde idam bir anda gerçekleşmiyor, acı verici bir süreç oluyordu Hatta bu dönemde, ölüm acısız ve hızlı olsun diye kurbanın ailesi cellatlara para bile teklif ediyordu Tüm bu şartlar altında devrimini gerçekleştiren Fransa, ölüm cezalarını da modernleştirmeliydi, bunlarla birlikte 20 Mart 17922de giyotin resmi olarak Fransanın idam aleti haline geldi

19392da kullanımı durduruldu fakat Fransanın 19812de idam cezasını kaldırmasına dek resmi idam aleti olarak kalmayı sürdürdü Bu döneme dek idamlar ya giyotinle ya da kurbanlara tüfekle ateş edilerek infaz edilirdi

Antoine Louis (1723-1792), Chirurgicale Akademisinin bir üyesiydi ve giyotin konseptini ilk olarak gerçekleştiren insandı Geliştirdiği bu alete “lousion” ya da “loisette” deniyordu ve giyotinin atası sayılırdı Kurbanın kafasını tutan iki parçalı tahta (lunette) ve belirli bir açıya sahip bıçak, Louisin makinasında da bulunuyordu

Giyotin ilk kez Nicolas J Pelletierin idamında, 25 Nisan 1792 tarihinde kullanıldı

Mucit Guillotine hakkında yayılmış bir mit ise kendisinin, mucidi olduğu giyotinle öldürüldüğüdür; ancak, bu yanlıştır Dr Guillotine 26 Mayıs 18142te doğal sebeplerden ötürü ölmüştür Dr Guillotine, aletin ve idam şeklinin kendi soyadıyla anılmasından rahatsız olmuş ve soyadını değiştirmiştir

Fransada Giyotin

Terörün Tırmanışı

Haziran 1793 - Temmuz 1794 arası Fransada “Terörün Tırmanışı” ya da kısaca “Terör” olarak adlandırılır Monarşinin çöküşünün ardından yaşanan karışıklık, yabancı monarşist güçler tarafından saldırıya uğrama korkusu ve monarşi sonrası karşı-devrim partileri Fransayı tamamiyle bir paranoyaya sürükler Devrimin gerçekleştirdiği demokratik reformların birçoğu bu dönemde iptal edilir ve giyotinli idamlar başlar Bu dönemde Maximilien Robespierre, hükümetin en kuvvetli adamlarından biri haline gelir ve Terörün simgesi sayılır Devrim Mahkemesi, binlerce insanı giyotine sürükledi Asiller ve halk, entelektüeller, politikacılar, fahişeler… Herkes her an idam edilebilirdi “Madam Giyotin” olarak anılan bu makineyle tanışmak için “cumhuriyet karşıtı” ifadesi bile yeterliydi Giyotin, “Madam Giyotin” dışında “Ulusal Jilet” olarak da adlandırılmıştır Tahminlere göre ölü sayısı 15000 ile 40000 kişi arasındadır XVI Louis ve kraliçe Marie Antoinette 1793 yılında idam edilir Temmuz 17942te Maximilien Robespierre de giyotinle idam edilir

Bu süre boyunca giyotinli idamlar, idam yerine toplanan kalabalığın popüler bir eğlencesi haline gelir Hatta bu dönemde idam saatlerinin yazılı olduğu programlar satılmaya başlanır Her gün gelen izleyiciler en iyi izleme yerlerini öğrenirler İdamları izlemeleri için ebeveynler, çocuklarını da getirir Terörün bitimiyle bu kalabalıklar aniden dağılır Aşırı tekrarlar bu ürkütücü eğlenceyi bile sıkıcı hale getirmiştir

Giyotinin Sonu

Halka açık son idam mahkumu, 6 cinayet işlemiş Eugene Weidmanndı 17 Haziran 19392da şu an Adalet Sarayı olan, fakat o zaman hapishane olarak kullanılan bir binada kafası kesildi Fransadaki son idam mahkumu Hamida Djandoubidir ve 10 Eylül 19772de cezası infaz edilmiştir Fransada idam cezası 1981 yılında kaldırıldı

Fransa Dışında Giyotin

Fransa dışında, 17922den çok önce giyotin benzeri aletler bulunuyordu, ancak özellikle Avrupadaki ülkeler, bu “modern” idam makinesini kullanmayı seçmiştir

Dikkate değer bir örnek; Almanyanın kullandığı “Fallbeil” (Düşen Balta) denen alettir Bu alet çeşitli Alman eyaletlerinde 17 yüzyıldan beri kullanılmaktadır hatta Napolyon Bonapart zamanında geleneksel idam aleti olur

Giyotin ve tüfekle ateş ederek öldürme Almanyadaki legal idam yollarıdır Almanyada 1871-1918 arasında, Weimar Cumhuriyetinde ise 1919-1933 yılları arasında kullanılmıştır

Alman Federal Cumhuriyetinde 11 Mayıs 19492da 24 yaşındaki Berthold Wehmeyer adlı mahkum idam edilir ve bu giyotinli son idam olur Batı Almanya idam cezasını 1949 yılında kaldırır Doğu Almanya idam cezasını 1987 yılında, Avusturya ise 1968 yılında kaldırmıştır İsveçte ise giyotinli son idam 1910 yılında gerçekleşir

Giyotin, Amerika Birleşik Devletlerinde hiçbir zaman kullanılmaz 19 yüzyılda elektrikli sandalye kullanılmadan önce tartışıldıysa da devreye girmemiştir 1996 yılında Georgia eyaletinin meclis üyesi Doug Teper, elektrikli sandalye yerine giyotin kullanımını önerir ve suçlunun organlarının hastalara bağışlanabileceğini söyler Ancak bu öneri kabul edilmez

Giyotinin ilk kullanımından itibaren Dr Guillotinin umduğu gibi hızlı bir ölüm yolu olup olmadığı tartışma konusu olmuştur Geçmişteki idam yöntemlerinde acı çekmeyle ilgili minik kuşkular olmuştur Ama giyotinin icadıyla, “insancıl” bir ölüm yolu olması dolayısıyla, bu konu ciddi bir biçimde tartışmaya açılmıştır Giyotinin bıçağının kafayı vücuttan çok hızlı ayırması yüzünden kurbanın acı çekme süresini uzatması da olasıydı Bıçağın yeterince çabuk kesmesi, beyne görece ufak bir etki yapması ve küçük bir ihtimal de olsa aniden bilinçsizlik haline geçilmesi de ihtimaller dahilindeydi

İdamları izleyenler, hareket eden gözler ya da oynayan ağızlar hakkında sayısız hikayeler anlatırdı Hatta Charlotte Cordayin kopmuş kafasının ensesine atılan bir tokatta bir kızgınlık ifadesi oluştuğu bile söylenmişti

Canlı kafalar yüzünden bilimadamları bir çok deney yaptı Ancak parmak şıklatmalara ve isimlerin telaffuzuna rağmen herhangi bir tepkiyle karşılaşmadılar Büyük ihtimalle damarların büzülmesi, gibi bir sebepten dolayı kafaların surat ifadelerinin değiştiği söylendi

Başka neler olmuş:

1653: Osmanlı tarihinde ilk bütçeyi yapmakla tanınan Sadrazam Tarhoncu Ahmet Paşa, bundan rahatsızlık duyanların padişaha şikayeti sonucu öldürüldü

1727: Bilim adamı Isaac Newton öldü

1918: Türk Kadını Dershanesi açıldı Dershanede yabancı dil, Türkçe ve müzik dersleri ile konferanslar verildi

1930: Ressam Hoca Ali Rıza 47 yaşında öldü

1933: Nazilerin ilk toplama kampı, Münih yakınlarında açıldı

1945: Adana-Ceyhanda meydana gelen 60 büyüklüğündeki deprem 39 can aldı, 328 ev yıkıldı

1956: Fransa, Tunusun bağımsızlığını tanıdı Tunusun ilk Devlet Başkanı Habib Burgiba oldu

1967: Kıbrıs Türk Toplumu Lideri Rauf Denktaş, üç yıldır ayrı kaldığı adaya dönme kararı aldı

1971: Atatürkün yakın arkadaşı, Anadolu Ajansının şirketleştiği 1 Mart 1925te kurucuları arasında yer alan ünlü gazeteci Falih Rıfkı Atay 77 yaşında İstanbulda öldü

1976: Agatha Christienin "Şark Ekspresinde Cinayet" romanına da konu olan ünlü "Orient Express", 70 yolcusuyla İstanbula geldi

1981: "Otello", "Hamlet" oyunlarındaki rolleriyle tanınan; Türk tiyatrosunun kurucularından, oyuncu Ertuğrul Sadi Tek öldü Sadi Tek, 1897de İstanbulda doğmuştu

1981: Arjantinin eski başkanı Isabel Peron, rüşvet suçundan 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı

1996: İngilterede hükümet, "deli dana" hastalığının insanlara da bulaştığını açıkladı

1998: Terör örgütünün elebaşılarından Şemdin Sakık ve kardeşi, Irakın kuzeyinde Barzani kuvvetlerine teslim oldu

2003: ABDnin Irak operasyonu Bağdatın bombalanmasıyla başladı

2005: Mersinde Metropol miting alanında yapılan Nevruz kutlamalarının ardından Türk bayrağını yere atıp yakma girişiminde bulunuldu Olay yurtta infiale yol açtı

2007: Irakta, Saddam döneminin devlet başkanı yardımcısı Taha Yasin Ramazan, 2003te başlayan Irak savaşının yıl dönümünde asılarak idam edildi