Tarihte Bugün 20 Ağustos

Tarihte Bugün 20 Ağustos

Sovyet devrimi liderlerinden Leon Troçki, 1940 yılında Stalin'in bir ajanı tarafından öldürüldü

Leon Davidoviç Troçki (Rusça ismiyle Leyba Davidoviç Bronştayn), 7 kasım 1879'da bugünkü Ukrayna'nın Yanovka kentinde doğdu 20 Ağustos 1940'ta Meksika'nın Coyoacan kentinde öldürüldü

Yanovka'da küçük toprak sahibi bir Yahudi ailesinin çocuğu olarak doğdu 1902 yılından itibaren Troçki adını kullanmaya başladı

1917 Ekim Devrimi'nin önde gelen isimlerindendi Sovyetler Birliği'nin kurulmasında, ihtilal sonrası iç isyanların ve ayaklanmaların bastırılmasında birinci derecede rol oynadı

Kızılordu'nun kurucusu olarak kabul edilir ve Lenin'den sonra SSCB'nin en güçlü ikinci adamı olmuştur Lenin'in ölümünden sonra Stalin ile giriştiği iktidar mücadelesini kaybetmiş ve ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır

Ailesi Yahudi olmasına rağmen evde konuşulan dil Rusça ve Ukraynacaydı Dokuz yaşındayken Odessa'da bulunan teyzesinin yanına giderek burada eğitim gördü Daha sonra eğitimine devam etmek gayesiyle Nikolayev'e gitti

Matematik ve hukuk alanında yüksek öğrenim yaptı Öğrenciliği sırasında sosyal demokrat çevrelerle temasa geçti ve devrimci gruplara dahil oldu Marksizm görüşünü benimsedi

Bu fikirlerin etkisiyle, Güney Rusya İşçi Birliği adlı gizli bir örgütün kurucuları arasında yer aldı 1898'de örgüt üyeliği nedeniyle Çarlık polisi tarafından yakalanarak hapsedildi ve 2 yıl tutuklu kaldı

Hapis hayatından sonra Sibirya'ya sürgüne yollandı Troçki takma adını bu sıralarda kullanmaya başladı Yaklaşık 2 yıl da sürgün kaldıktan sonra firar ederek önce Viyana'ya, sonra Londra'ya gitti, burada Lenin'le buluştu

Bir yıl sonra Londra'da toplanan Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin kongresine katıldı Bu kongrede, parti içinde Bolşevikler ve Menşevikler olmak üzere iki hizip oluştu

Bolşevik Lenin'e karşı Troçki Menşevik kanatta yer aldı Ancak, 1 yıl sonra Menşeviklerin görüşlerine katılmadığını belirterek Lenin'in yanına geçti

1897'de mücadeleye Narodnik (halkçılık hareketi) düşüncelerini savunarak atıldı Sürgünde okuduğu Marksist klasiklerin etkisiyle kendini sosyal demokrat olarak ilan etti 1917'de ülkeye döndüğünde Bolşevik Parti'ye yakın bir tutum aldı

Rusya'ya döndükten sonra Petrograd Sovyeti Başkanlığına seçildi Bu sıfatıyla Rus ihtilalinin alt yapısının hazırlanmasında, ayaklanmaların örgütlenmesinde ve yönetiminde aktif ve önemli bir rol üstlendi

İhtilalin gerçekleşmesinde ve Rus Çarlığı'nın yıkılmasında büyük pay sahibi olanlardan biri oldu Devrim sonrasında Lenin'in önemli adamlarından biriydi Önce Dışişleri, daha sonra Savaş Bakanlığına getirildi

En önemli faaliyeti ise Kızılordu'ydu Başkumandan sıfatıyla Kızılordu'nun kurulması görevi kendisine verildikten sonra bunu gerçekleştirdi İhtilal sonrası meydana gelen karışıklıklar ve iç ayaklanmalar boyunca orduyu idare etti

Komünist Enternasyonal'in kurulmasında da önemli rol oynadı İlk beş kongrenin programları ve bildirileri onun tarafından hazırlandı

Sorunların çözümünde sergilediği farklı tutum ve fikirleri yüzünden parti çoğunluğuyla ters düştü Sendikaların devletleştirilmesini ve devlete bağımlı bir şekilde faaliyet göstermelerini savundu

Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın yenilgisini onaylayan Brest-Litovsk Antlaşması'nı Rusya adına Troçki imzaladı Bu antlaşma ile Rusya, 1878'de ele geçirdiği Kars, Ardahan ve Batum'u Osmanlı'ya geri veriyordu

Lenin'in 1924'te ölümünden sonra Stalin ile iktidar mücadelesine girişti Bu mücadelede giderek güç kaybetti ve teker teker elinde bulunan yetkilerini kaybetti Savaş Komiserliği görevinden alındı

Siyasi Büro ve sonra Komünist Enternasyonal Yürütme Kurulu Merkez Komitesi'nden alındı Taraftarlarının St Petersburg'da sokak gösterileri yapmalarından sonra parti üyeliğinden atıldı Böylece 2 yılda tüm yetkileri elinden alındı

1927'de yapılan 15'inci Komünist Kongre'de parti üyeliğinden atıldı ve sürgün hayatı Kazakistan'da Alma Ata yakınlarındaki Semyonov-Tiyanşansky bölgesinde başladı Sürgün hayatı sırasında 26 yaşındaki Nina'yı kaybetti

18 ocak 1929'da Sovyet Ceza Kanunu'nun 58/10 maddesine göre karşı devrimcilik ve yasadışı Sovyet partisi kurmak suçlamasıyla SSCB'den kovuldu 1929-33 yılları arasında İstanbul Büyükada'da sürgün yaşadı

Kaldığı yer çok sıkı güvenlik önlemleriyle korundu Düzenli olarak balığa çıkardı, yemek seçmez, sigara içmez yanında da içilmesine izin vermezdi Sakin bir hayat sürdü, bu sırada bazı hatıra ve düşüncelerini kaleme aldı ve yayımladı

Bu anlamda İstanbul yılları onun için verimli geçtiği gibi onun için olaylar da oldu 20 şubat 1932'de Stalin tarafından Sovyet vatandaşlığından atıldığında İstanbul'daydı

İstanbul'da, 'Sürekli Devrim', 'İspanya Devrimi', 'Stalin Grubunun Hatası', 'Rus Devrimi Tarihi', 'Rus Devrimi Savunmada', 'Çin Devriminin Sorunları' isimli kitaplarını yazdı

17 temmuz 1933'te aldığı vizeyle Fransa'ya giden Troçki burada 2 yıl kaldı ve sınırdışı edildi Sonra Norveç'e gittiyse de burada da 2 yıl kaldıktan sonra terk etmek zorunda kaldı 9 ocak 1937'de Meksika'ya sığındı

1940 yılında GPU ajanı olan Ramon Mercader adlı Stalinist bir İspanyalı, gazeteci kılığında, röportaj yapmak bahanesiyle kaldığı evine gitti Fırsatı bulduğu bir sırada, başına kazmayla vurarak Troçki'yi ağır yaraladı

Troçki saldırganla boğuştuğu sırada odaya giren korumaları Mercader'e saldırdı Troçki korumalarına, "onu öldürmeyin, anlatacak bir hikayesi var" diye seslendi Aldığı yaranın etkisiyle ertesi gün öldü

Günün diğer önemli olayları

1462: Cebelitarık, İspanyollar tarafından zapt edildi
1516: Gaziantep, Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusunca feth edildi
1625: Fransız oyun yazarı Thomas Corneille doğdu
1921: Uluslararası Atletizm Federasyonu kuruldu Önceki tüm en iyi dereceler dünya rekoru olarak tescil edildi
1922: Türkiye Sosyalist İşçi Fırkası kuruldu
1922: Hakimiyeti Milliye gazetesinde yanıltıcı bir haber yer aldı: "Mustafa Kemal Paşa, 21 ağustos pazartesi, saat 1600'da, Çankaya'daki köşklerinde, şehrimiz siyasi ileri gelenlerine bir çay ziyafeti vereceklerdir"
1936: 9 Eylül Panayırı, İzmir Enternasyonal Fuarı adını aldı
1968: Çekoslovakya, SSCB ve Varşova Paktı ülkelerince işgal edildi Aleksandr Dubçek ve diğer liberalleşme yanlısı komünist liderler tutuklandı Sovyet tankları, Prag sokaklarında halkın direnişiyle karşılaştı
1979: Ankara Bahçelievler'de Türkiye İşçi Partisi üyesi yedi gencin öldürülmelerinden sanık sekiz ülkücünün yargılanmasına başlandı
1979: Şair Ömer Faruk Toprak, 59 yaşında hayata veda etti
1982: Hakkındaki 2 ay 27 günlük kesinleşmiş cezası ertelenmeyen Bülent Ecevit, Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'ne kondu
1987: Yüksek Seçim Kurulu radyo ve televizyonda siyasi partiler adına konuşacak kişilerin parti üyesi olmasına karar verdi Bu karar sonucu Süleyman Demirel, Bülent Ecevit ve diğer yasaklı liderler radyo ve televizyonda konuşamadı
1988: Irak-İran Savaşı sona erdi
1990: Türk hafif müziği sanatçısı Ayla Dikmen yaşamını yitirdi
1991: Cumhuriyet gazetesi sahibi ve başyazarı Nadir Nadi yaşama gözlerini yumdu
1991: Estonya tam bağımsızlık ilan etti
1998: Maliye Bakanlığı, kapatılan Refah Partisi'nin malvarlığı incelemeleri sırasında, 12 trilyon lira nakit açığı buldu
2006: Tiyatro ve sinema sanatçısı Tuncer Necmioğlu, İstanbul'da vefat etti

Tarihte Bugün 20 Ağustos

Olaylar

636 -Yarmuk Savaşı: Halid bin Velid komutasındaki Arap güçleri, Suriye ve Filistin'in kontrolünü Bizans İmparatorluğu'ndan aldılar
917 - Ankiyalus muharebesi: Bulgar Çarı I Simeon, Trakya'yı Bizanslılardan aldı
1648 - Lens Savaşı: Otuz Yıl Savaşları'nın sonu
1828 - Paris'te Gioacchino Rossini'nin Kont Ory operasının ilk temsili
1833 - ABD'de köleler Nat Turner'in liderliğinde ayaklandı
1866 - ABD başkanı Andrew Johnson, Amerikan İç Savaşı'nın bittiğini resmen ilan etti
1914 - I Dünya Savaşı: Alman birlikleri Brüksel'i işgal etti
1940 - Sürgündeki Rus devrimci Leon Troçki, Mexico City'de saldırıya uğradı ve ertesi gün öldü
1941 - Yahudiler için Drancy kampının oluşturulması
1952 - Napoli'de yapılan Avrupa Güzellik yarışmasında Türkiye güzeli Günseli Başar birinci oldu
1953 - SSCB, hidrojen bombası denediğini resmen açıkladı
1955 - Fas'ta Berberi birlikleri 77 Fransızı öldürdü
1960 - Senegal, Mali Federasyonu'ndan ayrıldı ve bağımsızlığını ilan etti
1968 - Sovyetler 200000 asker ve 5000 tankla Prag'a girdi
1975 - NASA, Viking 1 adlı uzay aracını Mars'a doğru yola çıkardı
1977 - NASA Voyager 2'yi fırlattı
1986 - Oklahoma'da Patrick Sherrill adlı bir postacı, 14 iş arkadaşını öldürdü ve intihar etti
1988 - Sekiz yıl süren Irak-İran Savaşı ateşkesle sona erdi
1991 - Estonya, SSCB'den ayrıldı
1993 - Oslo'da gizli pazarlıklardan sonra, İsrailliler ve Filistinliler arasında antlaşma imzalandı
1998 - ABD, Afganistan'daki bir El-Kaide kampına ve Hartum'daki bir kimya tesisine Cruise füzesi ile saldırı düzenledi Saldırıların, 7 Ağustos'ta Kenya ve Zambiya'daki ABD elçiliklerinin bombalanmasına misilleme olduğu belirtildi 2008 - İspanyol havayollarına ait MD-82 tipi bir yolcu uçağı Madrid Barajas Uluslararası Havalimanı'ndan Kanarya Adaları'na gitmek üzere havalanırken pist dışına çıkarak yandı: 153 kişi öldü,[1] 19 kişi kurtuldu[2]

Doğumlar

1776 - Bernardo O'Higgins, Güney Amerikalı devrimci (ö 1842)
1779 - Jöns Jakob Berzelius, İsveçli kimyacı (ö 1848)
1833 - Benjamin Harrison, ABD' nin 23 başkanı (ö 1901)
1856 - Jakub Bart Cisinski, Alman yazar (ö 1909)
1860 - Raymond Poincaré, Fransız devlet adamı (ö 1934)
1885 - Dino Campana, İtalyan şair (ö 1932)
1986 - Fırat Yılmaz, Müzisyen (Türkiye)
1890 - Howard Phillips Lovecraft, ABD'li yazar (ö 1937)
1901 - Salvatore Quasimodo, İtalyan yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö 1968)
1913 - Roger Wolcott Sperry, ABD'li nöropsikolog, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö 1994)
1941 - Slobodan Milošević, Sırbistan devlet başkanı (ö 2006)
1942 - Isaac Hayes, ABD'li şarkıcı, oyuncu (ö 2008)
1944 - Rajiv Gandhi, Hindistan başbakanı (ö 1991)
1948 - Robert Plant, İngiliz müzisyen (Led Zeppelin)
1949 - Nikolas Asimos, Yunan besteci (ö 1988)
1962 - James Marsters, ABD'li oyuncu
1965 - İlker İnanoğlu, Türk oyuncu
1966 - Darrell Lance Abbott, Pantera grubunun kurucusu, gitarist (ö 2004) 1974 - Amy Adams, ABD'li oyuncu
1994 - Burhan Kibaroğlu, (ö 2009) xD

Ölümler

1384 - Geert Groote, Hollandalı vaiz (d 1340)
1639 - Martin Opitz von Boberfeld, Alman şair (d 1597)
1904 - René Waldeck-Rousseau, Fransız politikacı (d 1846)
1915 - Paul Ehrlich, Alman bilim insanı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d 1854)
1917 - Adolf von Baeyer, Alman kimyacı Nobel Kimya Ödülü sahibi (d 1835)
1951 - İzzettin Çalışlar, Türk siyasetçi ve asker (d 1882)
1961 - Percy Williams Bridgman, ABD'li fizikçi Nobel Fizik Ödülü sahibi (d 1882)
1990 - Ayla Dikmen, Türk Hafif Müziği sanatçısı
1991 - Nadir Nadi Abalıoğlu, Cumhuriyet gazetesi başyazarı