Böbrek Taşları İçin Diyet 'Taş' Diyeti

Böbrek taşları için diyet 'Taş' diyeti

Böbrek taşlarının 5 yıl içinde nüks etme oranı yüzde 35 Ancak bilinçli beslenmenin böbrek taşlarının yeniden oluşmasını önlemede etkili olduğu belirtiliyor Bunun için uzmanların önerdiği formül ise 'Taş' diyeti



Yaygın sağlık problemlerinden biri olan böbrek taşlarının 5 yıl içinde nüks etme oranı yüzde 35 gibi yüksek bir oran Yani, her üç hastadan biri, yıllar içinde, böbrek taşlarıyla tekrar savaşmak zorunda kalabiliyor

Ülkemizde yüzde 15-20 gibi yüksek bir oranda görülen böbrek taşları, şiddetli ağrılarla seyrederek yaşam kalitesini düşürebilen ve böbreklerde fonksiyon kaybına yol açabilen ciddi bir hastalık Çalışmalara göre, beslenme alışkanlıklarına dikkat eden hastaların yüzde 50sinde böbrek taşı oluşumu önlenebiliyor Fakat bunun için sıkı bir diyet uygulanmasına da gerek yok Acıbadem Bağdat Caddesi Polikliniğinden Üroloji Uzmanı Dr Murat Tuğrul Eren, böbrek taşı oluşumunu önlemek için önerilen 'Taş' diyetini anlattı

NASIL BESLENMELİ?
"Bilinçli beslenerek böbrek taşının yeniden oluşumunu önleyebilir veya geciktirebilirsiniz" diyen Dr Eren, böbrek taşlarının oluşumu, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında merak edilen noktalara açıklık getirdi ve hastalıktan korunmak için önerilerini şöyle sıraladı:

Herhangi bir besin grubunda aşırıya kaçmayın: Tüm besin gruplarının katkıda bulunduğu ama herhangi birinin tüketiminde aşırıya kaçılmadığı sağduyulu bir diyet uygulayın Çünkü her ne kadar taş oluşumunun diyetle bağlantıları büyük oranda bilimsel olarak aydınlatıldıysa da hala bilinmeyen faktörler olabilir ve sizin aşırı tükettiğiniz gıda taş oluşumunu tetikleyebilir

Her gün en az 2 litre su için: Bol su tüketimi, idrar miktarını artırarak idrarda daha fazla fazla maddenin kristalleşmeden çözülebilmesini sağlıyor Ayrıca idrar yolundaki kristallerin veya taşların vücuttan atılmalarına yardım ediyor Bu nedenle her gün en az 2 litre su tüketmeye özen gösterin Sıvı alımını 24 saatlik süreye eşit olarak dağıtın ve egzersiz gibi efor gerektiren durumlardan sonra ekstra su tüketin Aklınızda bulunsun, idrar kokusuz ve açık sarı ise bu vücuda yeterince su alındığı anlamına geliyor Bunun aksine idrarın kokulu ve koyu sarı olması, yeterli su tüketilmediğine işaret ediyor

Tuz tüketimine dikkat edin: Tuz, böbrek taşının en sık görülen bileşimi olan kalsiyum ve oksalatın böbrekten daha fazla atılmasına yol açıyor Bunun sonucunda da mineraller idrarda birikerek taş oluşumuna neden oluyor Bu yüzden tuz tüketiminden mümkün olduğunca kaçının

Hayvansal proteini 150 gramla sınırlayın: Bu grup protein de tıpkı tuz gibi kalsiyum ve oksalatın böbrekten daha fazla atılmasına neden olarak böbrek taşının oluşumuna zemin hazırlıyor Olumsuz etkileri nedeniyle et, süt ve yumurta gibi hayvansal proteinin tüketimini günde 150 gramla sınırlayın Eğer bir öğünde fazla protein tüketmişseniz, bir sonraki öğünde sebze ağırlıklı beslenin

Oksalat içeren besinlerden uzak durun: Oksalat aslında hemen her besinde bulunuyor Sağlığınız için oksalat içeren domates gibi önemli sebzeleri sofrada bulundurmanız şart Ancak çerez (özellikle kabuklu yemişler), çay, kahve, sigara, ıspanak, kakao, çilek gibi sağlığınız için çok elzem olmayan oksalat yönünden zengin besinlerin tüketiminden kaçınabilirsiniz Ayrıca içeriğinde oksalat bulunan buğday nedeniyle çavdar ve kepek ekmeğini de sınırlı miktarda yemeye çalışın

Liften zengin sebze meyveye ağırlık verin: Kabızlık böbrek taşının oluşumunu tetikleyen bir etken Çünkü bu süreçte kalsiyum ve oksalat maddeleri bağırsaklarda daha fazla emiliyor, bunun sonucunda da böbrekten atılan miktarları artıyor Kabızlığı önlemek için bol bol liften zengin meyve ve sebze yiyin

Salatanıza bol limon sıkın: Limon taş oluşumunu önleyen sitrattan zengin bir besin Uzmanlar taş oluşumunu önlemek için her gün taze sıkılmış yarım limon suyu almanızı öneriyorlar

Greyfurdu beslenme listenizden çıkarın: Yapılan araştırmalar sonucunda greyfurdun taş oluşumuna yol açtığı ortaya konmuş

Doktorunuz önermediği sürece kalsiyum alımını kısıtlamayın: Yapılan çalışmalar kalsiyum tüketiminin böbrek taşı oluşumunda önemli bir rol oynamadığını ortaya koydu Üstelik kalsiyum güçlü kemiklere sahip olmamız için çok önemli bir iyon Dolayısıyla doktorunuz önermediği sürece kalsiyum tüketimini kısıtlamanıza gerek yok Günlük kalsiyum gereksinimi 800 mg olarak belirleyen uzmanlar, yetişkinlerin günlük 1000 mg kalsiyum almalarını öneriyorlar

NASIL BİR YAŞAM SÜRMELİ?
Bol bol hareket edin: Böbrek taşının oluşumunu önlemek için beslenmenize dikkat etmenizin yanı sıra, hareketli bir yaşam sürmeyi de alışkanlık haline getirmeliniz Çünkü bol hareket vücuttaki her türlü mekanizmayı dengeli hale getiriyor Bunun aksine sedanter bir yaşam ise böbrek taşına yol açan maddeler de dahil olmak üzere vücuttaki birtakım maddelerini daha fazla salgılanmasına yol açıyor Bunun için özel bir egzersiz yapmanıza gerek yok, isterseniz her gün yürüyüşe çıkabilir veya istediğiniz bir spor türünü uygulayabilirsiniz Hiçbir şey yapamıyorsanız, asansör yerine merdiven tercih edin, arabanızı gitmek istediğiniz mekandan daha uzağa park edin ve masa başında çalışırken düzenli aralıklarla kalkarak hareket edin

Stresten uzak durun: Yapılan çalışmalar stresin de böbrek taşının oluşumunda rol üstlendiğini ortaya koymuş Her ne kadar bunu başarmak kolay olmasa da, mümkün olduğunca stresli ortamlardan uzak durun ve sakinleşmek için çeşitli yöntemlerden faydalanın

BÖBREK TAŞLARI NASIL OLUŞUYOR?
Böbrekler, yaşamsal faaliyetlerimiz için ihtiyaç duyulan biyokimyasal işlemlerin sonunda oluşan atık maddelerin vücuttan atılmasını sağlayan bir organ Bunun yanı sıra vücut için gerekli olan bazı maddelerin seviyesini ayarlamak gibi bir işlev de üstleniyor Bu atık maddeler idrar yoluyla vücuttan atılıyor İdrarda kristal ve taş oluşumunu önleyecek bazı kimyasal maddeler de bulunuyor Fakat bazı kişilerde bu önleyici mekanizma tam olarak işlev göremiyor Böbrek taşları da, fazla miktarda olduklarında idrarda çözülemeyen maddelerin kristalleşmesi sonucu oluşuyor Kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat, idrarda en sık taş oluşturan mineral tuzlardan

NEDEN ORTAYA ÇIKIYOR?
Böbrek taşlarının oluşum nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı risk faktörlerinin etkili olduğu düşünülüyor Bunlar; genetik etkenler, böbrek hastalıkları, böbrekte yapısal bozukluklar, bazı ilaçlar, bazı bağırsak hastalıkları, hipertiroidi gibi tiroit hastalıkları, beslenme alışkanlıkları, yetersiz sıvı alımı, stresli veya sedanter bir yaşam, sıcak iklimde yaşamak olarak sıralanabilir

EN TİPİK BELİRTİ AĞRI
Böbrek taşları değişik şekil, renk ve boyutta oluyor Örneğin deniz kumu zerresi kadar küçük olabildiği gibi 7 santime, hatta çok daha büyük bir boyuta bile ulaşabiliyor Böbrek taşlarının bulunduğu konum ve boyutu da belirtilerin oluşmasında önemli bir rol oynuyor Böbrek taşlarının en tipik belirtisi ise ağrı Bu ağrı taşın yerine göre bel bölgesinde olabildiği gibi böbrek ile idrar torbası arasında bulunan böbrek yolundaki konumuna göre karın ve kasık bölgesine de yayılabiliyor Bazen erkeklerde yumurtalıklara, kadınlarda ise vajinal dudaklara kadar ilerleyebiliyor Ağrı ile birlikte bazen bulantı, kusma hatta ateş bile görülebiliyor Ağrının şiddeti ise hastadan hastaya değişebiliyor Bazılarında çok hafif seyrederken, bazılarında ise hastayı kıvrandıracak ve acil müdahale gerektirecek kadar şiddetli olabiliyor

Böbrek taşları bazen böbrek fonksiyonunu bozuncaya veya kalıcı hasarlar oluşturuncaya dek belirtisiz büyüyebiliyor Bu nedenle, özellikle ailesinde böbrek taşı hikayesi olan kişilerin yılda bir kez ürolojik muayeneden geçmeleri öneriliyor

TANIDA KULLANILAN YÖNTEMLER
Böbrek taşının tanısı için; üriner sistem grafisi adı verilen röntgen, ultrason ve bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanılıyor En basit yöntem olan üriner sistem grafisinde bazı taşlar görülmeyebiliyor Ultrasonda ise taşlar böbrek yolundaki bazı yerlerde gözden kaçabiliyor En etkili yöntem olan tomografide ise tüm vücut iki milimetre aralıklarla taranıyor ve kesin tanı kolaylıkla konulabiliyor

BASİT YÖNTEMLERLE KENDİLİĞİNDEN DÜŞEBİLİYOR
Her böbrek taşının mutlaka tedavi edilmesi gerekmiyor Bulunduğu konuma ve boyutuna bağlı olarak bazı taşların sadece izlenmesi yeterli Böbrek taşının tedavisinde sorunun en az girişimle giderilmesi hedefleniyor Bunun için de önce taşın kendiliğinden düşmesine yönelik tedavi uygulanıyor Hastaya bol bol su içmesi, hareket etmesi (merdiven inip çıkmak, basketbol oynamak, dans etmek gibi) öneriliyor Böbrek yolundaki kanalların genişlemesi ve bu sayede taşın kolayca düşmesi için düzenli olarak taşın bulunduğu bölgeye sıcak uygulaması ( sıcak havlu konulması veya sıcak su dolu küvete ya da saunaya girilmesi gibi ) tavsiye ediliyor Ayrıca ağrıyı önlemek için ağrı kesiciler, iltihap varsa iltihap giderici ilaçlar veriliyor Bu tedavilerle hasta ortalama olarak 1 ay boyunca takip altına alınıyor Böbrek taşlarının çoğu önerilen tedavilerle kendiliğinden düşüyor Eğer düşmezse, bu kez girişimsel yöntemlere başvuruluyor

CERRAHİ MÜDAHALEYE NE ZAMAN GEREK DUYULUYOR?
Eğer uygulanan tedaviden sonuç alınamazsa, hastanın şiddetli ağrıları varsa, taş bulunduğu yer ve boyutu nedeniyle riskli bir durum oluşturuyorsa hastaneye yatmak gerekebiliyor

ESWL (Taş kırma yöntemi): Böbrek yolunda bulunan taşlar için halk dilinde “taş kırma” olarak bilinen ESWL yöntemine başvuruluyor Bu yöntemde yüksek enerjili şok dalgalarıyla taşların küçük parçalara ayrılması sağlanıyor

Kapalı ameliyat veya endoskopik yöntem: Taşların boyutu büyükse ve bulunduğu yer itibariyle taş kırma yöntemini uygulamak mümkün değilse, kapalı ameliyat veya endoskopik yöntemden faydalanılıyor Taşlar böbrek içinde ise günümüzde en sık uygulanan endoskopik yöntemde hastanın sırt bölgesinden yaklaşık bir santimlik kesi yapılarak kameralı aletler yardımıyla böbrek içine girilip taşlar çıkarılıyor Taş böbrek yolunda veya idrar torbasındaysa idrar yolundan kapalı yöntemle girilerek yine kameralı aletler yardımıyla taşa ulaşılıp taş içeride kırılarak dışarı alınıyor