Türkiye Ruh Hekimlerinin Yasal Konulari

TÜRKİYEDE RUH HEKİMLİĞİNİN YASAL KONULARI

Kamu Düzenini Bozma ve Suç İşleme Olasılığı :

Ruh hastalarınınsuç işleme olasılığının, “normal” bilinen toplum kesiminkinden daha yüksek olduğu kanıtlanmamıştırAncak ruh hastalarında suçluluk oranı yüksek olmasa bile, ruhsal bozukluk sırasında suç işlenmesi özellik taşırHastanın işlediği suçun yasal ve insancıl yönlerden iyi değerlendirilmesi ve hastayı başka tür suçlulardan ayırt etmek gerekirYasaya göre ağır bir ruhsal bozukluk geçirmekte iken ya da ağır bir ruhsal bozukluk nedeniyle suç işleyen kişi ceza yerine tedavi görmelidirBirçok Batı ülkesinde, bir ruh hastası, hekim raporu ve mahkeme kararı ile bir süre zorunlu olarak hastaneye yatırılabilmektedir

Daha önce de belirttiğimiz gibi, ruh hastaları arasındaki suç işleme oranının “normal” olarak bilinen kişiler arasındaki suç işleme oranından belirgin derecede yüksek olduğu gösterilememiştirÖzellikle cinayete ve suça neden olan özgül bir ruhsal bozukluk yokturAncak şizofreni, paranoid psikoz, mani nöbeti, epileptik psikoz, geri zekalılık ve bunama gibi ruhsal bozukluklarda seyrek de olsa ağır ya da hafif suç eylemleri görülebilir

Yasal açıdan akıl hastalığı nedeniyle bir kişinin işlediği suçtan sorumlu olup olmadığının değerlendirilmesi önem taşırYasa, bu değerlendirmeyi psikiyatriye ve adli tıbba bırakmıştırSuçu işleyen kişinin, suç işlediği sırda ağır bir psikoz içinde olduğu, yani bilişsel yetilerinin, duygusal tepkileri ve hareketlerinin ileri derecede bozulmuş olduğu saptanırsa, yasal açıdan bu kişi işlediği suçtan sorumlu olmayacak ve tam iyleşme olduğunu bildiren bir rapor düzenleninceye kadar hastaneden çıkmayacaktır

Türk Ceza Kanununun bu konu ile ilgili maddeleri Madde 46, 47 ve 48dir TCKnın 46 Maddesinde sözü edilen kişinin “Fiili işlediği zaman şuurunun veya harekatının serbestisini tamamen kaldıracak surette akıl hastalığı” durumunda davranış bilinçli denetimin etkisinden çıkmış; kişinin istençli ve mantıksal “harekatı” kalmamış; eylemleri denetimsiz dürtüsel nitelik kazanmıştırBöyle bir bozulma, bunamalarda, ağır şizofrenik ve paranoid bozukluklarda, manik taşkınlık nöbetinde, epileptik psikozlarda, ağır geri zekalılıkta ve toksik maddelerin etkisi altında ortaya çıkabilirBöyle bir hastada TCKnın 46 Maddesine göre kadar verilir
Yasanın bu maddesi hastanın işlediği suçun anlam ve sonuçlarını kavrama ve yargılama yetisini yitirmiş olduğunu kabul etmekte ve hastaya ceza sorumluluğu tanımamaktadır

Böyle bir hasta TCKnun 12 maddesi uyarınca iyileşinceye dek idam edilemez

47 madde ise kişinin bilinç ve davrnışlarını tam olarak değil, önemli ölçüde bozan ruhsal bozukluk durumları ile ilgilidirBunlarda ceza sorumluluğu vardır, fakat cezalar yasanın tanımladığı biçimde hafifletilmiştir

TCKnun 48 Maddesi geçici ruhsal bozukluklarla ilgilidirÖrneğin, manik epizod, epileptik psikoz nöbeti gibiBu durumlarda yapılan değerlendirmeye göre, 46 veya 47 Madde hükümleri uygulanır

Medeni Yasa ile İlgili Sorunlar :

Bir kimse bilişsel yetileri ileri derecede bozulursa kendi kendini yönetecek ve çevreye uyum sağlayacak durumda olamazBöyle bir kimse hekimin raporu ve mahkeme kararı ile “hacir” altına alınır, yani medeni hakları kısıtlanır ve bu hakları hasta adına kullanacak (imza atma, vekaletname verme gibi) bir vasi mahkemece tayin edilirMedeni Kanunun adli psikiyatriyi ilgilendiren maddeleri 10, 11, 12, 13 ve 14 Maddeleridir

Medeni Yasanın 89 Maddesi “akıl hastalarının” evlenemeyeceğini belirlerİleri derecede kronikleşmiş, uyumu bozulmuş ruh hastalarında aileye hastanın evlendirilmemesi için tavsiyeler yapılmalıdırBir rapor gerektiğinde, kuşkusuz, hekim hastaya evlenebilir raporu veremez

En az üç yıldan beri süregelen tedavi ile düzelme göstermemiş ve iyilişmeyeceği kesinlikle anlaşılmış bir ruh hastalığı saptandığında, böyle bir durum boşanma nedeni olabilir

1 Kolb, LC, Brodie, HKH (1982) Modern Clinical Psychiatry
2 Redlich, FC, Friedman, DX (1986) The Theory and Practice of Psychiatry

3 Andreasen, NC ve Black, DW (1991) Introductory Textbook of Psychiatry Washington DC
4 Goodwin, DW ve Guze, SB (1979) Psychiatric Diagnosis New York
5 Jablensky, A (1993) The Epidemiology of Schizophrenia
6 Leach, A, Cherer, S (1992) The Epidemiology of Schizophrenia