Takıntı Hastalığı Obsesif Kompulsif Bozukluk Hakkında Soru Ve Cevaplar

Takıntı hastalığı obsesif kompulsif bozukluk hakkında soru ve cevaplar

Pek çok kadın, evini temizlerken her şeyi boy sırasına sokuyor, ocağı kapattığından, fişi çektiğinden emin olamadığı için defalarca geri dönüyor Prof Dr Sedat Özkan, "Her gün bir saatten fazla zamanı takıntılarınıza harcıyorsanız tedavi olmalısınız" diyor



Halk dilinde takıntı hastalığı olarak bilinen obsesif kompulsif bozukluğun (OKB); insanlık tarihi kadar eski bir ruhsal sorun olduğunu belirten Prof Dr Sedat Özkan, "Bu insanların kişilik özelliklerinde; aşırı titizlik, mükemmeliyetçilik, aşırı düzenlilik, cimrilik ve kararsızlık öne çıkar" dedi İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof Özkan, giderek artan psikolojik hastalıklardan 'obsesif kompulsif bozukluk' hakkında sorularımızı yanıtladı

LADY MACHBETH
Obsesif kompulsif bozukluk, yeni bir hastalık mı?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB); insanlık tarihi kadar eski İlkel toplumlardaki büyüsel törenler, belirli özellikleriyle obsesif ritüellerdir Shakespeare 'Machbeth'te OKB'yi çok güzel bir şekilde tanımlamış Kralın ölümünün ardından sürekli ellerini yıkayan Lady Machbeth; "Akdeniz'in bütün suları gelse, bu kirli eller temizlenemez" der Ruhsal kişilik duygusu ile bedensel pislik duygusu yer değiştirmiştir Burada takıntı; bilinçdışı suçluluk duygusu ile belirginleşir OKB'si olan insanlardaki kişilik özellikleri; aşırı titizlik, mükemmeliyetçilik, düzenlilik, cimrilik ve kararsızlıktır

Nasıl insanlarda takıntı daha kolay ortaya çıkar?
Aşırı kuralcı, disiplinli ve baskıcı aile yapısı, bu hastalığı tetikler Bu hastalığın en önemli özelliği, kişilerin takıntılı düşüncelerinin ve davranışlarının farkında olmasıdır Bu düşünceler, ahlak anlayışlarına terstir ama kurtulamazlar

Kişinin hasta mı yoksa titiz mi olduğunun ayrımı nasıl yapılabilir?
OKB tanısı konan bir hastanın, günde en az bir saati takıntılı uğraşlarla geçmektedir İş yaşamı, sosyal aktiviteleri de hastalıktan etkilenmektedir OKB, uzun süre tedavi gerektiren, tekrarlamalarla seyreden bir hastalıktır

HER 50 KİŞİDEN BİRİ
Takıntı bulaşıcı mı?
Son yıllarda yapılan araştırmalar; OKB'nin toplumda yüzde 2 dolayında olduğunu ortaya çıkardı Yani, her 50 kişiden birinde OKB bulunmaktadır Ancak birçok kişi, belirtilerin hafif olması nedeniyle hastalığını saklar Rahatsızlığını belli etmek istemez ve hekime başvurmaktan kaçınır OKB, stresli bir yaşam tarzından kaynaklanabileceği gibi, birinci derece yakınlarında rahatsızlık olanlarda da görülür

OBSESYON NEDİR?
Obsesyonlar; kişinin isteği dışında aklına gelen, onu tedirgin eden ve zihninden atmayı kontrol edemediği düşünce, düşlem, duygu ya da dürtülerdir Kişi bunların mantıksız olduğunu bilmesine rağmen zihninden atamaz Bu takıntılar, tüm karşı koymalara rağmen zorlayıcı, huzursuzluk verici, inatçı ve tekrarlayıcıdır

FİZİKSEL BELİRTİLER
Terleme
Ağızda kuruma
Sık idrar yapma
Bulantı
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Titreme
Çarpıntı
Göğüs ağrısı
Sık nefes alma
Nefes alma güçlüğü

RUHSAL BELİRTİLER
Bunaltı / endişe
Sinirlilik
Kolay irkilme
Gerçek olmama hissi
Delirme korkusu
Kontrolünü kaybetme korkusu
Ölüm korkusu

"MİKROP BULAŞIRSA NE YAPARIM?" DİYORLAR
Obsesif kompulsif bozukluk hastalarında en sık gözlenen takıntılar şöyle sıralanıyor

KİRLENME TAKINTISI
Temas ettikleri nesne ya da canlıdan mikrop, sperm, idrar ya da dışkı gibi vücut atıklarının buluşacağını sanırlar Tuvalette giysilerine idrar sıçramış olabileceğini, bulaşık ya da çamaşır makinesindeki kirlilerin iyi yıkanmamış olabileceğini düşünürler

KONTROL TAKINTISI
"Anahtarı yanıma aldım mı?", "Ocağı kapattım mı?", "Fişi çektim mi?" gibi endişeler yaşayan bu kişiler; emin olamadığı eylemi tekrar tekrar kontrol etmek zorunda hisseder Kontrol etmediği zaman giderek yoğunlaşan anksiyete duygusu yaşar

SİMETRİ TAKINTISI
Belirli ortam, nesne ya da durumların; simetrik bir şekilde olması gerektiğini düşünürler Bu takıntı; kişinin masanın üzerindeki eşyaları, belirli bir düzene koyamadığı takdirde çalışmaya başlayamama ve sürekli o düzeni korumaya çalışmaktan işi yapamama şeklinde ortaya çıkar

DİNİ TAKINTILAR
Dindar bir kişinin, ibadet sırasında aklına günah olduğunu düşündüğü şeylerin gelmesi şeklinde görülür

CİNSEL TAKINTILAR
Kişinin aklına sıklıkla, ayıp ya da günah olarak değerlendirdiği cinsel eylem ya da düşüncelerin gelmesidir

SAÇMA BULSA DA ENGELLEYEMEZ
Bu psikolojik sorun aniden mi ortaya çıkar, yoksa yavaş yavaş mı takıntılı olmaya başlarız?
OKB; birdenbire başlayabileceği gibi sıkıntılı bir olaydan sonra da ortaya çıkabilir Bu hastalar genelde titiz, düzenli ve mükemmeliyetçi kişilerdir Konuşmaları aşırı düzgün ve kibardır Düşüncelerine inatçılık hakimdir Kişi bunu saçma bulsa da bir türlü engelleyemez Ama mantığına, görüşlerine, ahlak anlayışına ve inançlarına ters bulduğu bu düşüncelerden kurtulmaya çabalar Fakat çabaladıkça, takıntılı düşünceleri artar Bu kez de aklına gelen düşüncelerin içeriğine göre kendisini günahkar ve suçlu gibi görmeye başlar Bu aşamadan sonra hastalar için hayat çekilmez hale gelir

SALDIRGANLIK TAKINTISI
Kişinin; kendisine, yakınlarına ya da başkalarına zarar verecek bir eylemde bulunabileceği endişesiyle ortaya çıkar Hasta genellikle, çocuğunu ya da eşini öldürebileceği düşüncesini taşır Düşüncelerini eyleme çevirebileceğinden o kadar korkar ki; evdeki kesici aletleri ortadan kaldırabilir Böyle biri aslında bu eylemi hiçbir zaman yapmaz

SÖYLEYEMİYORLAR
Hastaların bir bölümü, saçma düşünce ve davranışların bir hastalık olduğunu uzun zaman düşünmez Bazıları da bu düşüncelerini yakınlarına, ailesine ya da bir doktora söylemeye çekinir Aklına gelen düşüncelerden utanır ya da kendisine 'deli' denmesinden korkar Bu yüzden çoğu obsesif kompulsif bozukluk hastası; tedaviye geç başvurur ve zaman yitirir Hastalığın ilaçla ve psikoterapiyle tedavisi mümkündür

STRESLİ YAŞANTI SORUNU TETİKLER
Takıntı hastalığının yaşla ilgisi var mı?
Hastalığın ilk belirtileri, küçük yaşlardan itibaren çıkabilmekle birlikte ortalama başlangıç yaşı 20'dir Genellikle, ergenliğin sonuna doğru ya da erken erişkinlik döneminde başladığı söylenebilir OKB hastalarının, üçte biri ilk belirtileri çocukluk döneminde yaşamaya başlar Stresli yaşam da hastalığın başlamasını kolaylaştırmaktadır

KAYBOLABİLİR
Belli başlı belirtileri nelerdir?
Çocuklarda bazı obsesyonlar iki yaşından başlayarak görülebilir Bu belirtiler, sonra kendiliğinden kaybolabilir Yatak örtüsünün belli şekilde katlanması, ışığın açık bırakılması, yürürken çizgilere basılmaması ve mikrop kapma korkusu OKB'yi düşündürtecek belirtiler olabilir