Kamboçya Tanitimi

KAMBOÇYA

DEVLETİN ADI: Kamboçya Halk Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ: Phnom Pehn
YÜZÖLÇÜMÜ: 181035 km2
NÜFUSU: 8974000
RESMİ DİLİ: Kheme Dili ve Fransızca
DİNİ: Budizm
PARA BİRİMİ: Kamboçya Riyali
Çin Hindi Yarımadasının güneybatı kısmında yer alan bir devlet Güney kıyısında Siyam Körfezi, kuzeyinde ve doğusunda Vietnam, batısında Tayland bulunur

Târihi

On dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar çeşitli adlar altında krallık olarak yaşayan Kamboçya, Ortaçağda bir süre Moğolların, Tayların ve Vietnamlıların hâkimiyetinde kaldıktan sonra 1863te Fransız hâkimiyetine girdi 1954 yılında Kral Norodom Sihanukun önderliğinde bağımsızlığına kavuşmuştur 1968de bütün yetkileri eline alan Sihanuk 1970de bir darbe ile yönetimden uzaklaştırılmıştır Yerine geçen Mareşal Lon Nol, Kamboçya Krallığına Kahmer Cumhûriyeti adını vermiş ve ABD ile anlaşma yaparak, yakın ilişkilere girmişti Kamboçyanın komşuları ile araları bozulunca Kuzey Vietnamlılar ve Vietkonglularla savaşmak üzere ülkeye Amerikan Birlikleri gelmiştir Bu birlikler 1975 yılında çekilmişlerdir

Bunu tâkib eden iç savaşta, Çine sığınan Sihanuk, Pol Pot yönetimindeki Kızıl Kmerleri 1975te destekleyerek ülkeyi komünist rejim getirdi ve aynı yıl kabul edilen anayasa ile Demokratik Kamboçya Devleti kurulmuş oldu Komünist rejim, iki milyona yakın insanı kırsal kesime sürdü ve çok sayıda insanın ölümüne sebeb oldu Vietnam birlikleri 1979da Kamboçyayı işgal ederek Sovyet yanlısı Heng Samrini hükûmetin başına geçirdilerYeniden başlayan iç savaş yüzünden binlerce Kamboçyalı yeniden Taylanda sığındı İç savaşa kapsamlı bir çözüm getiren anlaşma 23 Ekim 1991de Pariste imzâlandı 1992de Yüksek Ulusal Konseyi basına özgürlük tanıma ve siyâsî partilerin kurulmasına izin verdiTarafların antlaşma koşullarına uyup uymadıklarını denetlemek ve seçimler için hazırlıkları yürütmek için Birleşmiş Milletler Geçici Kamboçya İdâresi (UNTAC) kuruldu Kızıl Khmerlerin UNTACla işbirliği yapmaya yanaşmaması taraflar arasında çatışmalara sebeb oldu Bugün Kamboçya, Birleşmiş Milletler Teşkilâtının üyesidir

Fizikî Yapı

Kamboçya genelde düz bir ülkedir Ülkenin ortasında Tonle Sap Ovası ve gölü, kuzeyinde Phanom Dong Rak Dağlarını içine alan sıradağlar, güneybatısında Cardamon Dağları, doğusunda ise Mandalkiri Yaylası bulunur Mekong Irmağının bir kolu Tonle Sap Gölüne dökülür Mekong Irmağı ülkenin doğu kesimini boydan boya geçer Yazın bu ırmak ve kolları taşar Tonle Sap Gölünde su seviyesi yükselerek büyük bir alan sular altında kalır Gölün yüzölçümü 3100 km2den 10400 km2ye çıkar

İklim

Ülke iklimi Muson rüzgarlarının ve yağmurlarının etkisi altındadır Kasım ayından mayısa kadar olan sürede iklim genelde kuraktır Yıllık yağış ortalaması Cardumum Dağlarında 6350 mm, Büyük Yaylada ise 1550 milimetredir Sıcaklık ortalaması 20-36°C arasında değişir

Tabiî Kaynakları

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Yıllık yağışların yüksek olduğu dağlar ve platolar, yaprak dökmeyen tropikal ormanlarla kaplıdır Alçak kesimlerde ve kurak alanlarda ise yaprak döken ormanlar ve savanlar bulunur Kıyı kesiminde ise Mangrov Ormanları yer alır

Ülkenin büyük kısmı ormanlarla ve savanlarla kaplı olması sebebiyle, fil, kaplan, leopar, ayı ve timsah gibi birçok yabanî hayvanlar bulunur

Mâdenler: Ülkede demir, fosfat, manganez, altın ve kömür yatakları varsa da, teknik ve ekonomik güçlüklerden dolayı bu kaynaklardan yeterince faydalanılmaz

Nüfus ve Sosyal Hayat

8974000 olan ülke nüfûsunun % 85ini Kmerler meydana getirir Bunun yanı sıra azınlık olarak Çinli ve Vietnamlılar vardır Ülkede az sayıda Avrupalı, Hindli, Taylandlı ve çeşitli kabilelere mensup kişiler vardır

% 90ı köylerde yaşayan nüfûsun kalabalık olduğu yerler Mekong ve Tonle Sap havzalarıdır Ülkenin başlıca önemli şehirleri arasında başşehir Phnom Pehn ve Battambang yer alır

Halkın büyük kesimi Budizmin kolu olan Theravada inancına bağlıdır Halkın kullandığı ve resmî dil Kmer dilidir

Eğitim: 1975 yılına kadar kapalı kalan okullar, aynı yıl Mayıs ayından îtibâren marksist bir eğitime başlamıştır Halkın yaklaşık % 50si okuma yazma bilmemektedir Ülkede 10 üniversite ve 6000 civârında ilk ve orta dereceli okul vardır

Siyâsî Hayat

Komünist bir rejimle idâre edilen ülkede, halk tarafından beş yıl için seçilen 250 üyeli Halk Temsilciler Meclisi bulunur İç ve dış politikayı belirlemek, üç kişilik devlet presidyumunu, Bakanlar Kurulunu seçmek, halk mahkemesini tayin etmek görevi de aynı meclisindir

Ekonomi

Ekonomi daha çok tarıma dayalıdır 1970-1975 ve 1979-1982 yılları arasında sürekli askerî mücâdeleler olduğu için ekonomi duraklamıştır 1975 Nisanından îtibâren zirâî bir programın uygulanmasına başlanmıştır Ekonominin bütün sektörleri devletleştirilmiştir ve devlet tarafından kontrol edilmektedir

Tarım: Ülke ekonomisi tarıma dayanır Yetiştirilen tarım ürünleri arasında başta pirinç ve kauçuk gelmektedir 1970 yılına kadar pirinç ihracatcısı olan Kamboçya, günümüzde pirinç ithal etmektedir Tarıma elverişli olan topraklar, ekilen topraklardan daha fazladır Fakat modern tarım aletleri kullanılmadığı için, ekilen alanlar azdır

Ekilen arâzinin % 80i pirinç üretimine ayrılmıştır Pirinçten sonra en fazla üretilen ürün kauçuktur Bunlardan başka şeker kamışı, patates, yerfıstığı, mısır, tütün ve manyok yetiştirilir

Ormancılık: Ülke toprakları gür ormanlarla kaplı olmasına rağmen, orman sanâyi gelişmemiştir Yıllık ortalama 260000 metreküp kereste üretilir Tomrukların nakliyesi ırmaklar vâsıtasıyla yapılır

Balıkçılık: Ülke halkının beslenmesinde balığın önemli yeri vardır Daha çok tatlı su balığı avlanır Ülkenin balık ezmesi ve balık sosları dünyâca meşhurdur Yakalanan balığın ancak % 10u dışarıya satılır

Sanâyi: Ülkenin sanayisi besin, tekstil ve kereste sanâyiine dayanır Ayrıca çam işleyen, traktör ve kamyon montaj fabrikaları, çimento, lâstik ve şeker fabrikaları da vardır

En büyük sanâyi merkezi Phnom Penh, Kampong Som ve Kampong Chamdır

Ticâret: Kamboçya dışarıya kauçuk, balık, kereste, mısır, pamuk ve hayvânî ürünler satar

Dışardan ise makina, mâden, tekstil ürünleri ve diğer işlenmiş ürünler satın alır Kambçoyanın ticâret yaptığı başlıca ülkeler Hong-Kong, Fransa, Çin, Singapur ve Vietnamdır

Ulaşım: Kara ulaşımı 13500 kmlik karayolları ve 655 kmlik demiryollarıyla sağlanır Karayollarının ancak % 20si asfalttır Ulaşımın büyük kesimi Mekong Irmağının ulaşıma açık kesiminde yapılır Chnang en büyük nehir limanıdır Kampong Som ise okyanusa açılacak gemiler tarafından kullanılan önemli bir limandır Milletlerarası havaalanı vardır