Burundi Tanitimi

BURUNDİ

DEVLETİN ADI: Burundi Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ: Bujumburu
NÜFUSU: 5441000
YÜZÖLÇÜMÜ: 27834 km2
RESMİ DİLİ: Fransızca, Kırundı
DİNİ: Hıristiyan
PARA BİRİMİ: Burundi Frankı
Afrikanın merkez doğusunda yer alan bağımsız bir cumhûriyet Bağımsızlıktan önce Urindi diye tanınırdı Güneyinde ve doğusunda Tanzanya ve Tonganyika Gölü, batısında Kongo, kuzeyinde Rwanda bulunmaktadır Yüzölçümü 27834 km2dir Doğudan batıya genişliği 265 km, kuzeyden güneye ise 345 kilometredir

Târihi

Burundinin ilk devirleri ile ilgili elde pek fazla bilgi yoktur On dördüncü asra doğru bâzı Etoponyalılar, Burundiye gelerek yerleştiler ve şu anda halkın büyük çoğunluğunu teşkil eden Bahutililere hâkimiyet kurdular Ancak bu hâkimiyet kısa sürdü Bundan sonra Almanların 1885 târihinde burayı işgâl edinceye kadarki târihi ile ilgili bir mâlumat yoktur Bu târihte Almanların idâresi altına girdi

Birinci Dünyâ Savaşından sonra Cemiyet-i Akvâmın Birleşmiş Milletler gözetimi altında Belçikalıların idâresine verildi İkinci Dünyâ Savaşından sonra Birleşmiş Milletlerin gözetimi altında yine Belçikanın mandasında, ancak iç işlerinde serbest bir krallık oldu 1959da siyâsî partiler kuruldu 18 Eylül 1961 yılında Birleşmiş Milletlerin gözetimi altında seçimler yapıldı Millî Birlik ve İlerici Partisi 64 sandalyenin 54ünü kazandı Ancak bir aydan az bir zaman sonra Millî Birlik Partisinin lideri Prens Luis Rwagasone öldürüldü Burundinin 1 Temmuz 1962de bağımsızlığını kazanmasından sonra iktidardaki Millî Birlik Partisi muhâlefet partisinin ileri gelenlerinden bâzılarını suikast olayından sorumlu tutarak îdâm ettirdiler Bu esnâda Kızıl Çinin burada elçilik açmasıyla komünist faâliyetler de arttı Bir taraftan muhâlefet liderlerinin öldürülmesi, diğer taraftan komünistlerin fâaliyetleri ülkeyi iç harbe sürükledi Tutsi ve Hutsi adıyla bilinen iki grup arasında devâm eden iç savaşlar sonucu 1966da ordu yönetime el koydu Seçimler yapılarak bir cumhûriyet ilân edildi Ancak karışıklıklar durmadı Nihâyet 1 Kasım 1976da ordu yönetime yeniden el koydu Anayasa askıya alındı 30 üyeli Askerî İhtilâl Konseyi kuruldu 1977de Jean-baptiste Bagazanın devlet başkanı seçilmesi üzerine konsey dağıldı 1981de yeni bir anayasa yürürlüğe konuldu

1984te yapılan seçimlere tek aday olarak katılan Baptiste Bagaza, devlet başkanlığına tekrar seçildi 1987 Eylülünde devlet başkanlığına Pierre Buyoya getirildi

Fizikî Yapı

Burundi, Nil ve Kongo nehirlerinin birleştiği yerde kurulmuştur Sonsuz gibi görülen dağ silsileleri onu karakterize eder Ülkenin pürüzlü topoğrafyası modern taşımacılığı ve yerleşim bölgelerini olumsuz yönde etkiler Burundi arazisinin büyük bir bölümü 1500 metrenin üzerindedir Sâdece Kuzizi Vâdisi ve Tonganyika Gölünün doğu sâhilleri dar alüvyonlu bir vâdide 900 metrenin üzerinde yer alırlar Bu bölgenin doğusu ve arâzi birdenbire Kongo ve Nil sularının birleştiği kesitin kuzey doğusu boyunca 2100-2700 metre yükselir Daha sonra Viktorya Gölüne doğru yükseklik düşer Ancak hiçbir zaman 1000 metrenin altına inmez

İklim ve Bitki Örtüsü

Ekvatorun yakınında yer alan Burundinin biri yağışlı biri de kurak olmak üzere iki tür mevsimi vardır Yıllık yağışı 7900-14900 mm arasında değişir Uzun süren kuraklıklar mahsülün ziyânına sebeb olmaktadır Sıcaklık Tonganyika Gölü kenarında ortalama 23 °C Kongo-Nilin ayırma noktasında ortalama 17 °Cdir

Burundinin başlıca bitki örtüsü savan otlaklarıdır Ülkenin çoğu ormanlarla kaplıdır Ancak yıllardır bu orman bozulmaktadır Bu durum karşısında yeniden ormanların geliştirilmesi için programlar yapılmaktadır Vahşi hayvanlardan filler, timsahlar, leoparlar vb bulunur Bâzı hayvanların nesli tükenmekte, ancak yeniden yetiştirilmeye çalışılmaktadır

Nüfus ve Sosyal Hayat

Burundi, Afrikanın nüfus yoğunluğu en kalabalık olan ülkelerinden biridir Halkın çoğu kırsal bölgelerde ve şehir merkezinden uzak çiftliklerde yaşar Bujumburu en büyük şehir olup başşehridir Kırundu lisanını konuşurlar Dil yönünden birlik arz etmesine rağmen halkın çoğu fizikî tip, kültür değerleri ve sosyal ekonomik bakımından farklılık arz ederler Batwa bölgesi en eski yerleşim alanlarından biriydi Şu anda ise nüfusun ancak % 1ini ihtivâ etmektedir Buhutu bölgesi ise nüfusun % 86sını barındırır Tutsi bölgesi ve Watutsi veya Batutsi olarak da bilinir ve nüfusun % 12sini ihtiva eder Afrikanın başlıca göç edilen merkezlerinden biridir Yerli halkın yanında Rwandadan buraya göç edip yerleşen 80000 Tutsili vardır Büyük sayıda göçmen Kongodan gelerek Bujumburuya yerleşmiştir

Misyonerlerin iddialarına göre halkın onda dokuzu Roma Katolik mezhebindendir Ancak Hıristiyanlığı millî gelenekleri ile bağdaştırarak tek tanrılı bir inanca sâhiptirler Okulların çoğu, Bujumburu Üniversitesi de dâhil Hıristiyanların kontrolü altındadır Halkın % 40ı ilk tahsil yapabilmekte, çok az kısmı ortaokula gidebilmektedir İlkokullarda Fransızca ikinci dil olarak okutulmaktadır Ortaokullar ise Fransızca eğitimi yapmaktadır

Ekonomi

Burundi daha ziyâde bir tarım ülkesidir Bütün arazinin % 41i ekilebilir arâzidir Çiftliklerin çoğu hubûbat ihtiyacını karşılayabilmektedir Başlıca gıdâ maddeleri muz, baklagiller, darı, süpürge darısı, yerfıstığı , tatlı patates ve kabak türü bitkilerdir Başlıca para getiren ürün kahvedir ve Arap kahvesinden farklıdır

Yetiştirilen sığırlar tarımda kullanılır Millî gelirin çok az bir kısmını teşkil eder Burundinin başlıca ihraç ürünleri kahve, tütün, kalay, cevher, pamuk, pirekapan ve deridir Başlıca ithâlâtı yakıt, araç, tekstil ürünleri, makina ve gıdâ ürünleridir Ticâretini Belçika ve ABD ile yapar

Mâdenler: Burundide kalay, az miktarda altın çıkarılır Çıkarılan diğer mâdenler yerli tüketim ile sınırlıdır Sanâyi merkezleri başşehir Bujumburuda toplanmıştır Dokumacılık ve mutfak eşyâ yıpımı ileridir Petrol istihsali önemsizdir