Yerküre'de Ve Yerküre Dışında Yaşam

YerkÜre'de Ve YerkÜre DiŞinda YaŞam

Güneş sisteminde, Dünya'dan başka bir gezegende teknolojik bir uygarlık
bulunabilmesi olasılığı hemen hemen sıfırdır Ancak Güneş sistemi, tüm evren
demek değildir O zaman daha ötelere bakmak gerekir
Açık uzayda, yoğuşmuş enerji alanları ya da canlı toz ve gaz bulutları şeklinde bir yaşam var olabileceğini düşünebiliriz Böyle bir kanıt olmamakla birlikte yaşamın yalnızca yıldızlardan daha düşük sıcaklıklardaki katı gezegenler de bulunabileceğini kabul etmek zorundayız

Deneyler sonucu; gökcisimlerinin boyutları küçüldükçe sayılarının arttığı
görülmüştür Buradan yola çıkarak tutuşamayacak kadar büyük kütleye sahip olan yıldızlardan çok fazla olduğunu savlayabilir miyiz? Bunlar doğal olarak parlamadıklarından saptanamadan kalmıştır Ama eğer var ise, Jüpiter'den küçücük astroidlere dek boy boy altyıldız bulunduğunu düşünmek mantıklıdır Büyük yıldızların çevresinde, Jüpiter'in ve Güneş sistemimizdeki diğer dev gezegenlerin olduğu gibi, küçük yıldızlar bulunduğunu da düşünebiliriz

Altyıldızlarda yaşam oluşmuş olabilir mi?

Yaşam için vazgeçilmez koşulların birincisi serbest sıvı (tercihan su), ikincisi de organik bileşiklerdir Üçüncü bir gereksinme enerjidir Çünkü enerji, başlangıçta var olan su, amonyak ve aaaan gibi küçük moleküllerden organik bileşikleri oluşturmak için gereklidir

Bu altyıldızlarda enerji nereden gelebilir?

Bir gök cisminin oluşurken yoğuşması sırasında içsel hareketler yerçekimsel alanda elde edilen kinetik enerjiyi temsil eder Çarpışma ve birleşmelerle hareket durunca, kinetik enerji ısıya dönüşür Bu nedenle tüm büyük gök
cisimlerinin merkezleri sıcaktır (Dünya'nın ~50000C)

Kütle büyüdükçe, yerçekimsel alanı şiddetlendikçe, kinetik enerji de, ısı da, iç sıcaklık da artar (Jüpiter:540000C)

Yerimsi bir gök cismi, uzayda ister bağımsız, isterse bir yıldızın çevresinde
dönüyor olsun, Ganymede ya da Callisto gibi bir dünya olmak eğiliminde
olacaktır İç ısıya sahip olacak ama dış tabakaların koruyucu etkisiyle fazla ısı kaybına neden olmayacak Sonuç olarak Yer soğumaktadır ve bugünkü iç ısısını 4,6 milyar yıldır korumaktadır

Dünya'dan daha küçük altyıldızlar daha az iç ısıya iye ve büyük olasılıkla daha çok buzlu olacaklardır Birbirinden ayrı enerji kaynakları daha az bulunacak ve iç okyanusları daha küçük olacaktır

Yıldızdan çok uzakta bulunan soğuk olmasına karşın pek az ya da hiç uçucu
madde tutamayacak kadar küçük olan bir gökcismi ise kayadan, aaaalden ya
da her ikisinin karışımından oluşan asteroid benzeri bir yapıya iye olacaklardır

Dünya'dan daha büyük olan ve dolayısıyla daha büyük ve şiddetli iç ısı kaynaklarına iye olan altyıldızlar Jüpiter benzeri bir bir gökcismi olacaktır Böyle bir yıldız kesinlikle büyük oranda uçucu maddelerden (H ve He) ibaret olacak ve yüksek iç ısı gezegeni tümüyle sıvı duruma getirecektir ki, bırakın teknolojik uygarlığı, zeki bir yaşam en çok yunusların türünden bir yaşam olacaktır

Teknolojik bir uygarlık için hem okyanusları, hem de karaları olan katı bir
gezegene gereksinim vardır Böyle bir gezegenin yakınında yaşam için gerekli
enerjiyi temin edecek bir yıldızın bulunması gerekmektedir

İnce kenarlı mercek biçimindeki galaksimizin yarıçapı 50000 IY(*) Güneş ise merkezden 27000 IY uzaktaydı (Robert Julius, 1886-1956) 1998 Mart ayında gerçekleştirilen ince hesaplar sonucunda bu uzaklığın 23000 IY olduğu saptandı

Galaksinin kütlesi kesinlikle Güneş'in 100 milyar katından fazladır ve bazı
tahminlere göre 200 milyardır Orta bir sayı elde etmek için Galaksi kütlesinin
Güneş'in kütlesinin 160 milyar katı olduğunu söyleyebiliriz

Galaksinin kütlesi;

1yıldızlar,
2aydınlık olmayan gezegensel gökcisimleri,
3toz ve gaz bulutlarından oluşur

2 ve 3 nolu gökcisimlerinin kütleleri çok düşüktür Galaksideki yıldızların
kütlesi, toplam kütlenin %94'ünü oluşturduklarını söyleyebiliriz (Örneğin:
Güneş'in kütlesi, Güneş sisteminin %99,86'sıdır) Galaksideki yıldızların
kütlesini, Güneş kütlesinin 150 milyar katına eşit olduğunu varsayabiliriz Güneş ortalama bir yıldızdır (BkzYıldızların Sınıflandırılması) Ancak gökcisimleri küçüldükçe olası sayıları da artacağından ortalama yıldız kütlesi, Güneş'in kütlesinin yarısı kadarsa, Galaksimizde 300 milyar yıldız bulunmaktadır Her gördüğümüz yıldıza karşılık gözle göremediğimiz 50 milyon yıldız vardır

Lokal Grup adı verilen "galaktik küme"de (Samanyolu, Andromeda, Macellan Bulutları) ~1,5 trilyon yıldız bulunabilir (3 milyon IY'da) 1milyar IY ötelere kadar bu sayı 1 milyarı bulur Son incelemelere göre evrenin yaklaşık 15 milyar yıllık olduğu belirlenmiştir Bundan dolayı, gözlemlenebilir evrende 200 milyar galaksi bulunabilir

Orta boyutta bir galaksi olan Samanyolu'ndan 100 kat daha fazla kütleye iye
galaksiler bulunduğu gibi, yüzbinde biri kadar olan galaksiler de vardır Ortalama bir galakside 1010 yıldız olduğunu varsayabilriz Demek ki gözlemlenebilir evren içinde 2x1021 yıldız var demektir Buna göre milyarda bir teknolojik uygarlığın var olma olasılığı böyle bir evrende 2 trilyon farklı uygarlığın var olacağı anlamına gelmektedir

Daha önce sözünü ettiğimiz sayıyla başlarsak:

I - Galaksimizdeki yıldızların sayısı:
320000000000

Tek başına yıldız, yaşamın varlığını garanti edemez Bunun için yıldız yakınında bir gezegen bulunmalıdır Yıldız tarafından enerji verilen ve ısıtılan bu gezegende yaşam var olabilir

Onun için gezegen sistemini dikkate almalıyız Güneş sistemimizin nasıl
oluştuğunu saptayabilirsek, diğer gezegen sistemlerinin nasıl oluştukları
konusunda bir takım sonuçlar çıkarabiliriz Nebula hipoaaaine göre, her yıldızın bir gezegen sistemi olacaktır

Açısal momentum, ayrık bir gökcisminin ya da bir sistemin dönme eğiliminin bir ölçüsüdür Açısal momentum iki şeye bağlıdır: Maddesel noktanın bir eksen ya da bir cisim çerçevesinde dönüş hızına ve dönüş merkezine olan uzaklığına Bu sabite, açısal momentumun sakınımı yasası denir Bu yasaya göre, uzaklık küçüldükçe, dönme hızı artar ya da uzaklık büyüdükçe, hız küçülür

Güneş, sistemin açısal momentumunun %2'sine iyedir Geri kalanı sistemdeki
diğer cisimlerde bulunmaktadır %60'ı Jüpiter, %25' Satürn'e aittirEğer
sistemdeki tüm gökcisimlerinin açısal momentumları Güneş'e eklenirse açısal
momentumun sakınımı yasasına göre- Güneş, ekseni çevresindeki dönüşünü
yarım günde tamamlayacaktı!

Salınım yapan her yıldızın gezegenleri olduğunu ileri sürmek ne derece
doğrudur? Sirius'un salınımı, Güneş'e benzer bir yıldızdan kaynaklanır 61 Cygni, Barnard, Ross 614 ve Lalande 21185 'te salınımlar gözlendi Gezegen sistemlerini tüm yıldızların %93'ünü ağır dönen yıldızlarla sınırlayacak olursak:

II - Galaksimizdeki gezegen sistemlerinin sayısı: 297000000000

Büyük bir yıldızda ekosfer (yaşam koşullarını sağlayacak uzaklıktaki kabuk) çok daha uzak olacaktır Gezegenimiz dev yıldızın çevresinde, -Isaac ASIMOV'un örneğine göre- 366 milyar Km uzakta olduğunu düşünürsek (Pluton'un Güneş'ten uzaklığının 62 katı) yıldız çevresindeki dolanımı 14500 yıl olacaktır Dairesel görünmeyecek kadar olan bu uzaklıktan bile Güneş'in dünyamıza verdiği kadar ısı ve ışık verecektir Güneş'ten sönük görünmesine rağmen morötesi ve x-ışınlarının akışı yaşam için öldürücü olacaktır Ayrıca, gezegenin konumu atmosferinin kalınlığını ayarlayarak çözümlenemeyecek bir sorun

Bir yıldız, tüm varlığı süresince yaşam için elverişli değildir Önce, nükleer
ateşlemelerin merkezinde başlayacağı noktaya dek yoğuşmalıdır, ancak ondan sonra yayınlamaya başlar Sonuç olarak, yoğuşma dengeli bir safhaya ulaşır ve radyasyon, belli bir en üst sınıra vardıktan sonra orada kalır Buna yıldızın normal hali denir Gördüğümüz yıldızların %98'i bu haldedirBir yıldız da ancak normal haldeyken yaşama hizmet edebilir Güneş, normal hal süresinin henüz yarısını bile tamamlamamıştır

Güneş'ten 70 kat büyük olan dev bir yıldız korkunç yerçekimine dayanabilmek için aşırı oranda hidrojen tüketecektir ve normal halde kalabilme süresi en çok 500000 yıl sürecektir Bu süre, insan ömrü için çok uzun olmakla birlikte yaşamın uygarlık düzeyine çıkabilmesi için bir gezegenin 5 milyar yıllık bir zamana gereksinimi vardır Dolayısıyla Güneş'in 1,4 katından daha büyük kütleli bir yıldızın yaşamın gelişmesine hizmet edemeyeceği sonucuna varılabiilir

Öte yandan Güneş'in 1/16'sı kadar olan cüce bir yıldız, (Jüpiter kütlesinin 65 katı ya da 150000 Km çapında olacaktır) Dünyamızın, bu yıldızın merkezinden 300000 Km uzakta onun çevresinde döndüğünü varsayarsak, gezegenimizin bir yılı 1,1 saat kadar olacaktır Alınan enerji biraz faklı olacak ancak bu yıldız, Dünya'dan Güneş'in 3000 katı büyüklükte görünecektir! Hiç morötesi ışık veremeyecek olan bu cüce yıldız, pek az görünür ışık verecek ve enerjisinin çoğu kızılötesi ışık durumunda olacaktır Güneş'in Dünya üzerindeki etkisinin, Ay'ın Dünya üzerindeki gelgit etkisinin %46'sı kadardır Ancak bu cüce yıldızın kütlesinin, Güneş'in kütlesinin 1/16'sı kadar olmasına karşın, bunun yer üzerindeki gelgit etkisinin 150000 katı olacaktır Bu etkiyle cüce yıldızın ekosferindeki gezegenimiz sonunda dönüşünü durduracak ve bir yüzü tamamen yıldıza bakacaktır Böylece gezegenin her iki yanında sıvı su kalmayacaktır

Alacakaranlık kuşağında bile, yıldıza bakan yüzeyindeki sıcaklık dolayısıyla
atmosfer kaybolacak, yaşanmaz duruma gelecektir Sonuç olarak M2 tayf
sınıfından küçük yıldızları (cüce yıldız) devre dışı bırakabiliriz

O halde F2 (Güneş'in 1,4 katı) ve M2 (Güneş'in 0,33 katı) tayf sınıfları arasındaki yıldızların yaşam süresi zekanın oluşmasına fırsat verecek denli yeterlidir Bu aralık içindeki yıldızlar "Güneşimsi Yıldızlar"dır ve galaksimizdeki oranı %25 kadardır