Kuşçubaşı Eşref

Kuşçubaşı Eşref Bey Kuvay-ı Milliye Kumandanlarındandır Bulgar ordularının İstanbul önlerine Veliefendi'ye geldiği günlerde 300 kişilik kuvvetiyle çete savaşları yaparak onları mağlup etmiş çok kısa bir zaman içinde Edirne'yi de Bulgarlardan kurtarmıştır
Daha sonra 31 ağustos 1913 tarihinde Gümülcine'yi ve bir gün sonra da İskeçe'yi düşman işgalinden kurtarmıştır Kendisine dönemin hükümet yetkililerince Batı Trakya'yı terketmeleri söylenince de, büyük bir kararlılıkla ve sevinçle cevaben "Garbi Trakya Hükümeti Müstakilesini" ilan etmiştir Ancak bu devletin ömrü İstanbul Hükümetinin hataları nedeniyle sadece 53 gün sürebilmiştir
Devletin bayrağı ay yıldızlı yeşil, beyaz ve siyah renklerden oluşuyordu ve ayyıldız Türklüğü, yeşil İslamiyeti, siyah matemi, beyaz ise girişilen mücadeleden yüz akıyla çıkılmış olmayı temsil ediyordu

Kuşçubaşı Eşref Bey, İstanbul önlerine kadar gelen Bulgar ordusuna karşı harekete geçmeden önce,hararetli bir tartışmadan sonra Enver Paşa'ya şunları söylemiştir

-Biz Trablusgarp'ta mücadeleye başladığımız zaman vaziyet daha mı çok ümitliydi? Emin olunuz Bulgarlar ağır bir baskınımıza tahammül edecek durumda değildirler Siz bana imkan verin, ben seçkin kıtalarımla yine akınlar yapayım Düşmanın ardına sarkayım Debeyelim O bizi nasıl 24 günde yarım milyonu aşan ordumuzla gafil avlayıp buralara kadar sürdü ise, biz de onun içinde bulunduğu buhrandan ve müttefikleriyle boğuşmasından faydalanarak aynı taktikle hareket edelim Edirne'yi kurtarmak ümidi ciddi olarak bir belirirse, bütün memleket ayağa kalkar, mucizeler birbirini kovalar Eğer ben muvaffak olamazsam, gayri mesul bir adamım Çeteler Umumi Kumandanıyım Hükümet ilzam etmem Beni KOVAR, HAPSEDER HATTA ASARSINIZ ZATEN BÖYLE ACİZ YAŞAMAK YERİNE

Enver Bey bu sözler karşısında , Eşref Beye gerekli desteği vererek Hurşit Paşa´yı ikna eder ve yola çıkılır Ancak İstanbul hükümeti bu hareketi durdurmaya çalıştıysa da başarılı olamaz Eşref Bey kuvvetleri Edirne önlerine gelir Bulgar komutanından teslim olması istenir fakat gelen cevap “hayır”dır Enver Bey ve Eşref Beyler durumu müzakere ederler ve şöyle bir karara varırlar: “25 kişilik bir ekip kurulacak, bomba ve dinamit çantaları ile düşman tabyasına sızılacak ve tabyaların tamamının tahrip edilmesi sağlanacaktır,”
Enver Bey bu teklifi pek hoş karşılamasa da başka bir ihtimalin söz konusu olmadığını görür ve plan uygulamaya konur Hazırlanan 25 kişilik grupla Bosna köyüne olaysız varılır Köyde kimse yoktur, köy terk edilmiştir Arda Nehrini geçmek için sal yapmak gerekecektir, ancak sal yapacak malzeme bile bulunamaz Daha sonra düşman tabyalarının altından geçerek şehre yaklaşırlar Şehirde panik hakimdir ve Eşref Bey harekat emrini verir Yanına Bulgarca bilen kişiler alır ve Ayşe Kadın Kışlasına girilir Kışla komutanına, şehrin çevrildiğini ancak hayatlarının güvende olduğunu bildirir Bulgar ordusunda korku ve panik vardır Kaçış hazırlığı içinde olduğu görülür ve sonuçta kışla tamamen ele geçirilir
Elde edilen bu zafer, Türk insanının zaferidir, ancak Osmanlı devletinin politik hesapları zaferin elde tutulmasını güçleştirmektedir Rus Baş Vekili ve Romanya kralının dile getirdiği şu durum zaferin elde tutulmasının ne kadar güç bir durum olduğunu açıkça ortaya koymaktadır Her ikisi de “Edirnenin geri verilmesini, aksi halde saldırılara devam edilebileceğini” bildirirler
Bunun üzerine Osmanlı kabinesi toplanır ve büyük elçiliklere fikir sorulur Sonunda şöyle bir ikilem meydana gelir;
Edirne mi? Yoksa savaş tazminatı mı ?
Savaş tazminatı; Balkan savaşından kaynaklanan bir durumdur ve hükümetin bu paraya ihtiyacı vardır Savaş tazminatını alabilmek için 10 ncu Kolordu Kurmay Başkanı Enver Beyin bu görevinden azledilmesi ve böylece yapılacak bir taşkınlığa engel olunabilmesi tasarlanmıştır
Ancak Talat Paşa ile Sadrazam Sait Halim Paşanın engellemesi ile karşılaşılır Bu arada Eşref Bey ve Enver Bey başbaşa konuşup Edirneyi kurtarma kararı alırlar Yalnız Enver Beyin rahatsızlığı, Eşref Beyin yola tek başına devam etmesini gerektirir Eşref Bey de “varıyla yoğuyla bu yola baş koyduğunu, geri dönüşün mümkün olmadığını” söyler
Edirnenin yanı sıra artık yeni hedef Habibçe idi Kuşçubaşı, Selim Sami ve Cihangiroğlu Bulgara aman vermemek ve Habibçeyi almak için karar alırlar Ani bir baskınla burası ele geçirilir İlk mahalli idare burada kurulur Bu aynı zamanda Batı Trakya Cumhuriyeti nin temel taşını oluşturur Enver Bey buraya Süleyman Askeri ve Dr Tevfik Rüştüyü bırakıp, böylece ilk mahalli idarenin şekillenmesini sağlar Sonra Yeniceye baskın yapılmış ve burası da Türk egemenliğine girmiştir Bunun üzerine Bulgarlar, Harmancık ovasının stratejik noktalarını güçlendirme yoluna giderler Bulgarlar mevzi almış beklerken, Türk gerilla güçleri Bulgar kuvvetlerini arkadan çembere alır ve amansız bir mücadele başlar, yedek güçlerin yardımıyla Bulgar mevzileri dağıtılır, ve zafer elde edilir Böylece Habibçe, Yenice ve Harmancık Ovası savaşları zaferle sonuçlanır Savaşların kazanılmasında o yöre halkının rolü büyük olur
İstanbul hükümeti, Edirneyi sahiplenme ve savunma noktasında birçok zaafiyet gösterir Bunu gören Kuşçubaşı Eşref Beyle, Süleyman Askeri Bey duruma çözüm ararlar ve halkın ileri gelenlerinin bir kısmının yönetim, bir kısmının da din işleri ile ilgilenmesini sağlarlar Her şey normal seyrinde yürürken Hurşit Paşadan gelen bir emir, Muzaffer Binbaşıyı kahretmiştir Çünkü Hurşit Paşa akınların durdurulmasını ve geri dönülmesini istemektedir
Eşref Bey ve arkadaşları emri okuyunca adeta çileden çıkarlar Ancak Eşref Bey, yine de temkinli davranıyor ve Hurşit Paşanın emrine uyulması gerektiğini savunuyordu Nitekim öyle de oldu Eşref Bey, arkadaşlarını ikna etti ve geri döndüler Daha sonra bütün bu olayların söylentiden ibaret olduğu anlaşılır ama geç kalınmıştır Boşaltılan yerlerdeki Türklere Bulgarların büyük bir zulüm ve işkenceler yaptıkları görülür Enver Bey ve arkadaşları tekrar geri dönme ve akınlara devam etme kararı alırlar İlk hedef Papaz Köy olacaktır Bulgar çeteleri buralarda büyük bir kıyım başlatmışlardı Halk mağaralara sığınarak kurtulmaya çalışıyordu Özellikle Domuzciyef çetesinin yaptığı zulümler dehşet vericiydi Bu çetenin durdurulması için harekat başlatıldı Amansız bir baskınla çetenin bütün elemanları yakalandı ve çete lideri yargılandı Mahkeme başkanı Kanber Ağa idam kararı verdi ve infaz gerçekleştirildi
Diğer yandan Selim Sami kuvvetlerinin yeni hedefi Kırcaali idi Burada da baskılar devam ediyor, halk camilere doldurulup yakılmak isteniyordu Selim Sami, ani bir baskınla kasabaya girdi ve ele geçirdi Alay komutanını yargıladıktan sonra şehir meydanında idam etti
Selim Sami gittiği her yerde gençleri eğitiyor ve milis güçler oluşturuyordu Zaten buralardaki halk müslüman ve Türk olduğu için hiçbir zorlukla karşılaşılmıyor, gerekli çalışmalar rahatlıkla sürdürülebiliyordu
Eşref Bey , Edirneye kadar gelmiş, Enver ve Talat Beylerle görüşmüştü Görüşmede , Balkanlardaki gelinen son durum konuşulmuş, yapılacak yardımın niteliği konusunda Eşref Beye fikir sorulmuştu Eşref Bey, komuta kadrosuna ihtiyaç olduğunu söyledi
Selim Sami artık geri dönüşün mümkün olmadığını, bu yolda sonuna dek mücadeleye devam edileceğini, bunun orada yaşayan halka karşı bir borç olduğunu söyledi Bu arada Hükümet kendilerini dönmek için sıkıştırıyordu Selim Sami akınlara devam edilmesi gerektiğini savunuyor, hükümete kendilerinin şehit olduğunun bildirilmesini, böylelikle daha fazla askeri güç alarak harekata devam edilebileceğini söyledi Eşref Bey bu fikri uygun buldu ve hükümete bildirdi Selim Saminin ölümü İstanbulda büyük yankı yarattı
Öte yandan Eşref Beyin karargahında yeni katılan komutanlara görevler veriliyordu Bu kadro artık bir ordunun savaş beynini oluşturuyordu Yeni kadronun ilk hedefi Gümülcine idi İş yine Selim Samiye düşmüştü Selim Sami gerekli hazırlıkları yaptı ve akıl almaz gerilla taktikleri uygulayarak şehre girdiler Nitekim Gümülcine ve Dimetokanın ele geçirilmesi, Batı Trakyanın temizlenmesi demekti Kurtarılan topraklar üzerinde bağımsız bir Türk devleti kurulma kararı alındı ve gerekli hazırlıklara başlandı
Selim Sami, Batı Trakya Cumhuriyetinin kurulmasının kaçınılmaz olduğunu anlayanların arttığını görünce , heyecanlanıyor ve eğer imkan verilirse Adriyatik Denizine dek gidebileceğini söylüyordu Selim Saminin bu idealistliği karşısında İstanbulda tam bir rehavet hakimdi Yine aynı durum girilen şehirlerdeki ileri gelenler arasında da mevcuttu
Balkanlar ve Osmanlı sürekli müzakere halindeydi Balkanlarda tam bir iç kargaşa yaşanıyordu Bulgarlar ve Greklerde hükümet değişiklikleri oluyor, Grekler yeni kurulacak Batı Trakya Cumhuriyetini heyecanla bekliyorlardı Çünkü böylelikle Bulgarlarla aralarında bir tampon devlet olacak, sınırlarına daha kolay sahip çıkabileceklerdi Hatta bu amaç uğruna Dedeağaçı savaşsız bir şekilde teslim ettiler Öte yandan İstanbul hükümeti ağır bir baskı altındaydı Nitekim İstanbulda Bulgarlarla bir anlaşma yapılmış, sınırlar kesin olarak çizilmişti
İstanbul Hükümetini bu anlaşmaya zorlayan nedenlerden biri de paraya olan ihtiyaçtı Ayrıca Enver, Talat ve Cemal Paşa gibi İttihatçıların güçlü isimleri kurulmakta olan yeni Batı Trakya Türk Devletini garip karşılamakta, hatta ilerisi için tehlikeli görmektedirler
Arkadaşlarını ikna etmek için Batı Trakyaya gitmek isteyen Cemal Paşa dan pasaport istenmesi çok anlamlı bulunmuştu Çünkü Cemal Paşa, Batı Trakya Devletini fesh etmek istiyor, Eşref Bey de bu sorumluluğu kendisinin alamayacağını bildirip, ona bunu yapmasını teklif ediyordu Cemal Paşa Batı Trakya Devletinin defin kağıdını imzalar
Fakat yazara göre ; tarihin tekerrür etmesinin nedeni insanları aklın yönetmemesidir Küçük duygular insanları , küçük adamlar milletleri tesir altına alırsa; milletlerin hayatında tarih, insanların hayatında hata tekrarlanıp durur
İkinci olay “Kutsal Topraklarda” geçmektedir
Fahrettin Paşaya 10 Mayıs 1916 günü , Cemal Paşadan bir telgraf gelir Telgrafta Mekke Emirinin oğullarının durumu ve bunlara karşı alınabilecek önlemler anlatılmaktaydı Emir Hüseyin ve oğulları, İngilizlerle birtakım oyunlar peşindedirler Fahrettin Paşadan bu planları öğrenmesi ve acilen bildirmesi isteniyordu
Fahrettin Paşa, teftiş bahanesiyle Medineye gider ve durumun önemini yakınen görür Gerçekten de Emir ve oğulları, İngilizlerle birlik olmuşlar, Osmanlı üzerinde oyunlar planlamaktadırlar
Cemal Paşa , Fahrettin Paşa ile şifreli olarak haberleşiyor, oradaki durum hakkında bilgi alıyordu Birgün Şerif Hüseyin, Osmanlı Devletindeki ve Arabistandaki sudan bazı sebepleri göstererek başkaldırır Cemal Paşa durumun ciddiyetini anlayınca takviye kuvvetler gönderir Şerif Hüseyin ihtilal beyannamesinde birçok asılsız iftira ve karalama öne sürer Aslında bu iddiaların hiçbirinin dayanağı yoktur
Cemal Paşanın üzerinde durduğu nokta, Hicaz Demiryolu idi Bu aynı zamanda Filistin cephesinin de ulaşım hattıydı Dolayısıyla önemi çok büyüktü Bu hattın korunması için askerlerimiz çok fedakarca, hatta ölümü bile göze alarak çalışıyorlardı
İsyancılar hemen harekete geçmiş, çöldeki Osmanlı karakollarına baskın yapıyorlar, demiryollarını dinamitliyorlar, askerleri pusuya düşürerek öldürüyorlardı
Arapların demiryolunu dinamitlemesi sonradan olan bir işti ve onlara bunu İngiliz casusu Lawrensın getirdiği müfreze öğretmişti
Osmanlı ordusu, Medineyi savunuyordu ama, Mekke ve Taife yetişemiyordu Bundan dolayı isyanın ilk günlerinde bu yerler isyancıların eline geçti
Çölde savaş, sadece düşmanla yapılmıyordu Açlık, iskorpit, çekirge, humma vs gibi birçok düşmanla mücadele etmek zorunda kalınıyordu Fahrettin Paşa; askerin hem hocası, hem de doktoru idi Onların hastalıklarına çareler arıyor, bulduklarını emir şeklinde duyuruyordu Bütün bunların yanı sıra gıda yetersizliği de önemli bir sorundur Hatta çekirge yenmesi için Fahrettin Paşa tarafından emir yayınlanır Fakat başka bir sorun da çöl sıcaklığıydı Güneş kumları cehenneme çeviriyor ve askerler güneş çarpmasından hayatlarını kaybediyorlardı
Şerif Hüseyinin isyanı ile birlikte Osmanlı yönetimi de bu kişiyi görevinden azletmiştir ve yerine Şerif Haydar Paşayı tayin etmiştir Devlet Şerif Haydar Paşadan çok şey bekliyordu Amaç oradaki düzenin tekrar sağlanmasıydı
Ancak yeni Emir, Fahrettin Paşa ile anlaşamıyordu Çünkü kendiside bir Araptı Dolayısıyla Arapların kırılmasını istemiyordu Enver Paşa, Cemal Paşa nın Haydar Paşa konusundaki fikrini sorması ve olumsuz yanıt alması üzerine, yerine Miralay İsmet Beyi önermektedir Enver Bey, çeşitli nedenlerden dolayı onun yerine Mustafa Kemal Paşayı görevlendirmek ister M Kemal Paşa, Cemal Paşa ile görüşür Daha sonra bir takım kararlar alınır Mustafa Kemal, emrindeki bölgenin genişletilmesini isterken, diğer yandan Ordu Komutanı yetkisi verilmesini istiyordu
Medinenin boşaltılması isteniyordu Aslında bu önce M Kemalden istenmiş ancak o kabul etmemiştir O bölgede bulunan Fahrettin Paşanın bu işi yapması istenir Fahrettin Paşa, ikilem içinde kalır Bir yanda bir emir, öte yanda kutsal bir beldenin terkedilmesi ve halkının ıssız çöllere dökülmesi
Fahrettin Paşa, boşaltma emrini kabul ettiğini ancak küçük bir birliğin orada kalmasının faydalı olacağını düşündüğünü bildirir Fakat Cemal Paşa, buna bir anlam veremez Ama Enver Paşaya bu notu ulaştırır O da Sadrazam Talat Paşaya durumu iletir Fahrettin Paşanın dileği kabul olur ve Medinede kalır Ancak bir yıllık erzak depolamak için işi ağırdan alır Bu da Cemal Paşanın dikkatinden kaçmaz ve kendisini bir telgraf ile uyarır
Fahrettin Paşa, Medinede bulunan “Kutsal Emanetler” i dikkatle toplayıp, paketler ve 19 Mart 1917 günü Medineden kalkan trenle İstanbula gönderir “Kutsal Emanetler” denen bu eşya ve hediyeler arasında çok değerli mücevherler ve Peygamberimize ait eşyalar da vardır
Fahrettin Paşanın taktikleri ile Hicaz Seferi kuvvetlerinin büyük bir bölümü elinde kalmış fakat erzakı tükenmek üzeredir Elinden geldiği kadar tren yolunu açık tutmaya çalışmaktadır Daha sonraları beraberindeki birliklerden Arap olanlar çöllerde firar eder, buna sonraları Türk askerleri de eklenir Bunun yanısıra açlık, hastalık vb etkenlere karşıda mücadele veriliyordu
Şehrin dışında Lawrensin örgütlediği güçler egemen olmuş, içeride ise; Fahrettin Paşa egemen olmaya çalışıyordu Binbir zorluğa katlanarak,Fahrettin Paşa; Medineyi kuşatanlara karşı bir set gibi duruyordu Hal böyleyken aldığı bir telgraf, Paşayı adeta yıkar Telgrafta, Filistin cephesinin yarıldığını, Şamın düştüğünü öğrenir Artık dayanacak tek bir desteği kalmamıştır Durumu askerlerine üç gün sonra bildirir Artık askerler gruplar halinde kaçmaya başlar Subaylar arasında da hoşnutsuzluk mevcuttur
İşte böyle zor bir Cuma günü minbere çıkıp “Ya Rasulallah! Ben seni bırakmam” diye haykırıp, ağlamıştır Bu olayın üç gün sonrasında anlaşma şartnamesiyle gelen bir Osmanlı Yüzbaşısına; “Halife teslim ol demeden teslim olmam” der, diye cevap verir
Ancak ilerleyen günlerde askerler arasında çözülme başlamıştır Fahrettin Paşa hala direnmektedir Artık çevresinde kimse kalmadığını görünce 5 Ocak 1918 günü yerini Miralay Necip Beye bıraktı Sonra Haremi Şerife gidip veda namazı kıldırdı Ardından istirahata çekilmek istediğini söyledi ve bir süre odasına kapandı Paşanın odadan çıkmadığını görenler endişelendi Çünkü, Paşanın bir defasında böyle duruma gelinirse intihar edebileceğini söylediğini herkes biliyordu Çeşitli hilelerle Paşanın kılıç ve silahını almaya çalıştılar ve sonunda başardılar Çünkü artık takati kalmamıştı Ve nihayet bir gün yatağından alınarak, İngilizlere teslim edilir