Yaveri Atatürkü Anlatıyor-Kitap Özeti

Yaveri Atatürkü Anlatıyor kitap özeti

Yazar:Salih BOZOK
Salih BOZOKun hayattaki tek oğlu Muzaffer BOZOK tarafından yazılan ve Can DÜNDAR tarafından yayıma hazırlanan bu kitap, Atatürkün yaveri olan Salih BOZOKun kurtuluş hareketini yansıtan ve o dönemi farklı bir açıdan anlatan anılarından oluşmaktadır
Salih BOZOK, Atatürk ile birlikte yaptığı seyahatlerde defterlerine bazı notlar almış ve Mustafa Kemalin kendisine gönderdiği çok değerli mektupları da eksiksiz saklamıştır Atatürkün isteği üzerine, bu belgeleri kendileri öldükten sonra yayımlanması için çocuklarına miras bırakmıştır 1910′lu yılların başlarından Salih Bozokun ölümüne kadar olan dönemi en ilginç yanlarıyla ortaya koyan bu değerli miras, Bilecik mebusu BOZOKun ölümünün 60 yıl dönümünde oğlu Muzaffer BOZOK tarafından elyazısı mektuplar, orijinal telgraflar ve dönemin fotoğraflarıyla okuyucuya sunulmuştur
Kitapta aktarılan ilk hatıralar, halkın hükümete inancının tükendiği, hükümetin de halka saygısının kalmadığı İkinci Meşrutiyet sonrası 1910′lu yıllardan ve bu yıllarda Selanikte görev yapan Erkanıharp Kolağası Mustafa Kemal aleyhinde düzenlenen süikast girişiminden bahsetmektedir
Milletin tek ümidinin ordu olduğu o dönemde, Mustafa Kemal ordunun İttihat ve Terakki Cemiyetinden ayrılması gerektiğine inanıyordu İnandığı fikirlerini mümkün olan her ortamda yüksek sesle söylemekten kaçınmıyordu Bu nedenle, Mustafa Kemalin varlığı cemiyet için tehlike olarak görüldüğünden ona bir süikast düzenlendi Ancak süikast başrısızlıkla sonuçlandı
Daha sonraları, Musatafa Kemalin Selanikteki faaliyetlerini ve buradaki askeri birlikler üzerindeki etkisini bilenler, onu İstanbula çağırarak Genelkurmay (Erkanıharbiyey-i Umumiye) 12′nci Şubeye atarlar Kitapta, Mustafa Kemalin İstanbuldan Selanike yazdığı mektuplara, BOZOKun cevaplarına ve yorumlarına yer verilmektedir Atatürkün yazdığı mektuplarda, vatanı kurtarma davasında kendisini durdurmaya çalıştıklarını, fakat bunu başaramayacaklarını açıkça belirtmesi dikkat çekmektedir Ayrıca, kendisi de dahil olmak üzere, herkesin çok çalışması gerektiğini öğütlemektedir
MKemalin İskenderiye üzerinden Trablusgarba geçişi, yolda ve burada yaşadıkları Salih BOZOK, Mehmet Nuri, Ahmet Fuat ve MKemal arasındaki yazışmalar ile anlatılmaktadır Rumeli karışıp İtalyanlar Çanakkaleyi bombaladıktan sonra kabine değişir Çok geçmeden Balkan savaşı çıkar, Derneden İstanbula dönen MKemal ve Mehmet Nuri, burada Selanikten dönen BOZOK ile buluşurlar Atatürkün Selanikin düşmana verilmesinden duyduğu üzüntü tarif edilemeyecek kadar büyüktür
Kitabın bundan sonraki bölümlerinde, Sofyaya askeri ateşe olarak atanan Mustafa Kemalin Almanların 1 Dünya savaşında yenileceğini öngördüğü mektupları, bir an için emekliye ayrılıp köşesine dönmeyi düşündüğünü, fakat bunu başaramadığını anlatan ifadeleri bulunmaktadır Savaşın ilerleyen safhalarında, Atatürk Sofyadan gelerek 19 Tümene atanmıştır Çanakkaleye vardıktan sonra BOZOKa gönderdiği mektuplarda bu inzivaya çekilme isteğini açıkça belirtmektedir
Çanakkale Savaşında başarılı olduktan sonra MKemal, ordu komutanı olarak Diyarbakıra gönderilir Mirliva rütbesindeki Mustafa Kemal buradan Yüzbaşı Salih BOZOKa gönderdiği mektupta kendisini yaveri olarak yanına almak istediğini yazar ve BOZOKun fikrini sorar BOZOK, cevaben yazdığı mektupta bu görevin kendisini ne kadar çok şereflendireceğini bildirir
Diyarbakırda buluşmalarından sonra, MKemale 7 Ordu Komutanlığı teklif edilir BOZOK buna sevindiğini belirtmiş fakat MKemal durumu hemen anlamıştır Yıldırım ordular grubu komutanı Falkenhaynın komutası altına verilecektir Yine de, sırf Falkenhaynın faaliyetlerine engel olmak için bu görevi kabul eder
Mektuplar ve alınan notlar olayları kesin bir akıcılıkla ard arda anlatmasa da, tarih atlamalarına rağmen, belgeler bir bütünlük arz etmektedir Buradan sonra kitap BOZOKun anıları, Mustafa Kemalin Enver Paşa ile çekişmesi, MKemalin istifası, MKemale düzenlenen bir süikast girişimi, Atatürkün milli mücadele hazırlıkları ve bu hazırlıklar sırasında yaşanan ilginç olaylar ile devam eder
Bunların yanında kitapta, Büyük Taarruzdan on beş gün önce Gazi MKemal Paşanın taaruza hazırlık emrini vermek ve komutanlarla bizzat görüşmek üzere Akşehirde bulunan Garp Cephesine gidişi, ve zaferden sonra esir Trikopise söyledikleri bulunmaktadır Özellikle MKemal ile Trikopis diyaloğu ilgi çekicidir: Trikopis, Yunan ordularının yenilgisinin esas nedeni olarak Yunan başkomutanının orduyu cepheden uzak, İzmirden yönetmiş olmasını göstermiş ve esir düşmekten utandığını belirtmiştir Atatürk ise Napolyonu örnek göstererek, büyük komutanların esir düşseler bile tarihte yazılı kalacaklarını belirtmiştir
İlerleyen tarihlerde, Atatürk çok sevdiği annesini kaybeder Cenaze için Eskişehirden İzmire gider İzmirde BOZOKa Latife hanım ile evlilik kararını açıklar Evliliğin kendisi de evlilik hazırlıkları kadar sessiz sedasız olur Bu birlikteliğin başından sonuna kadar meydana gelen mutluluklar, gerginlikler, Latife Hanımın sevgi dolu cümleleri, MKemalin sıkıntıları, evliliğin sarsıntıya uğradığı anlar ve Latife Hanımın Salih BOZOKtan yardım istekleri BOZOKun notlarında ve karşılıklı gönderilen mektuplarda verilmektedir Çok güzel başlayan bu ilişki aynı samimiyetle devam etmez Atatürk Erzurumdayken Latife Hanım ile aralarında baş gösteren anlaşmazlıklar nihayet boşanmayla sonuçlanır
Atatürk-İnönü tartışması ve küslüğü anlatıldıktan sonra kitabın son bölümünde Atatürkün hastalığı, son günleri ve BOZOKun bu konularda acı duyguları yer almaktadır BOZOK-İnönü arasındaki mektuplaşmalarda, BOZOK, Atatürkün hastalığının ilerlediğini istemeden de olsa bildirir Karnında, sürekli su çekilmesine rağmen su birikmeye devam etmekte, Atatürk bir türlü iyileşememektedir Doktorların tüm çabalarına rağmen büyük önder Atatürk 10 KASIM 1938′de hayata gözlerini yumar
Kötü haberi alan BOZOK koşarak merdivenlerden aşağıya iner Artık kendisine göre yaşama sebebi kalmamıştır Büyük Ataya duyduğu sevgi, saygı ve minnettarlık o kadar büyüktür ki, ona bir an önce yeniden kavuşabilmek için tabancasını çıkarır, daha önce işaretlemiş olduğu kalbinin üzerine dayar ve tetiğe basar Şans eseri kurşun kalbini bulmamış, fakat bütün ciğerini delip geçerek sırtında saplanıp kalmıştır Hastaneye kaldırılır ve ameliyatla kurtarılır Bu şekilde bir süre daha yaşayan Atatürkün sadık yaveri Salih BOZOK, 25 Nisan 1941′de çok sevdiği Atasına kavuşur…
Atatürkün hayatındaki dönüm noktalarını kendisine en yakın kişilerden biri olan yaverinin ifadelerinden ve bilfiil mektuplardan öğrenmek, inkılâp tarihimizi ve bir büyük liderin tecrübelerini anlamak açısından oldukça önemlidir Bu günlere gelirken atlatılan badireleri ve Atatürke karşıt çevreler tarafıdan sürekli saldırılan özel hayatı hakkındaki gerçekleri, nesnel ve farklı bir bakış açısından değerlendirebilmek için, bu anı ve tarihsel döküman niteliğindeki kitaptan, çıkarılması gerekenler önemli dersler bulunmaktadır