Su Savaşları

Su savaşları kitabının özeti:
Kitap Orta Doğuda suyun stratejik bir madde olduğunu ve gelecekte mutlaka paylaşımı irtibarıyla savaşa neden olacağını belirtmektedir Aşağıda belirtilen başlıklar halinde çeşitli bölgelerde su kaynakları, kaynakların paylaşımı ve kullanımına ilişkin projeleri ve bu projelerin uygulamaları esnasında meydana gelen kriz, sürtüşme ve savaşları konu almaktadır
1 SU :
ORTA DOĞUNUN EN ÖNEMLİ KAYNAĞI :
% 80nini kıraç arazilerin oluşturduğu bölgede yaşayan milletlerin geçim kaynaklarının tarım olduğu Orta Doğuda, su hayati öneme haiz stratejik bir maddedir Bu bölgedeki ülkelerin büyük bir bölümü su fakiridir Su ihtiyaçlarının giderilmesi kaynağı kendisinden başka ülkelerde bulunan akarsulara bağlıdır Bu bağımlılık su kaynaklarını elinde bulunduran ülkeye avantaj sağlamaktadır Suyun paylaşımı ülkeler arasında gerginliğe ve neticede savaşa dönüşebilmektedir,
Bilim adamları 2000 yılı itibarıyla pek çok ülkenin kişi başına kullanılan su miktarı değerlendirildiğinde 1975de kullandıkları suyun yarıya ineceğini hesaplamaktadırlar
Bölgede 1967de ki Arap-İsrail savaşı 1970de Ürdündeki iç savaş, 1978 Lübnanın işgali ve Türkiyede 1983ten bu yana devam eden terörist faaliyetlerde, Sudandaki Kuzey-Güney çatışmalarında su paylaşımının büyük rolü vardır
2 ÜRDÜN HAVZASI :
Havzada en önemli su kaynağı Golan tepelerinden çıkan Şeri-a Nehri ve Onun kollarıdır Şeri-a Nehri sularının kullanımında Ürdün, İsrail, Suriye arasında zaman zaman problemler yaşanmaktadır İsrailin Batı şeriada yerleşim alanları kurmasının temel nedenlerinden bir taneside Şeria Nehrinin sularından daha çok yararlanma isteğidir
3 Güney Doğu Anadolu Projesi (GAP) :
Bu projenin ilk ayağı olan Atatürk Barajı 25 Temmuz 1992 günü elektrik üretimine başlamıştır Türkiyenin tüm elektriğinin 1/5ini üretmekte ve 20000 km²lik alanı sulanabilir arazi haline dönüştürmektedir Bu projeyle bölgenin sosyo-ekonomik durumunun değiştirilerek bölge halkına daha çok refah götürülmesi amaçlanmaktadır Ancak projenin gündeme gelmesi ile birlikte Türkiyenin Güney Doğusunda, özellikle Suriye tarafından desteklenen, silahlandırılan ve zaman zamanda İran ile Iraktan yardım gören PKKnın kullanılmasıyla terörist faaliyetler başlamıştır Bu Türkiyenin Fırat ve Dicle nehir sularının dizginlenmesi projesine, Suriyenin cevabıdır
4 Nil-Mısırın Başlıca Güvenlik Konusu : NİL :
Mısır için, başlıca hayat kaynağı olan Nil Nehrinin güvenliği birinci derecede güvenlik sorunudur Nile yönelik her tehdit Mısır Yüksek Komutanlığının parlemento onayını beklemeden askeri karşılık vermesine izin verir
Mısır bu konuda öylesine hassastırki 1977lerde ilk defa başkan Enver Sedatın İsrail ziyareti esnasında gündeme gelen Nil Nehri sularının İsraile taşınması projesi başkan Sedatı vatan haini suçlaması ile karşı karşıya bırakmış, kendisine ihtilal girişiminde bulunulmuş ve nihayet radikal islamcı örgütler tarafından öldürülmesinde bu projenin rol oynadığı değerlendirilmiştir
5 Nil : Mısır ve Etiyopya :
Etiyopya Nil Nehirinin kaynaklarının bulunduğu ve Yukarı Nil Havzasını kontrol eden bir ülkedir Yakın zamana kadar Etiyopyanın Nil sularını dizginleyecek olanağı ve arzusu olmadığından hiç bir önemi yoktu Şimdilerde millet olarak bütünlüklerini sağlamış olmaları nedeniyle israil ile iş birliği kurarak gerektiği taktirde Sudan ve Mısıra zarar vermeyi elinde tutmaktadır
6 Nil: Mısır ve Sudan :
Mısır ve Sudan Nil Havzasında birbirlerine muhtaç iki Arap ülkesidir Bu nedenle özellikle Mısırlı liderler sudan ile ilişkileri daima üst seviyede tutmuşlar ve uluslararası her platformda Sudanı desteklemişlerdir Örneğin; 1980 yılında Çada müdahale eden ve baskıncıları Güney Sudana girmeye özendiren Libya lideri Kaddafiyi şöyle uyarmışlardı Sudana karşı bir operasyon durumunda hemen Sudanın yanında olacağız
7 Büyük Yapay Nehirler: Libya ve Irak :
Libya bölgedeki su kaynakları en kıt ülkelerden biridir Bu zafiyeti başlangıçda Mısırla birleşerek Nil sularından yararlanmak suretiyle gidermeyi planlamıştır Bunun gerçekleşmemesi üzerine önce Mısırla savaşmış akabinde Çada girmiştir Çaddan sonra baskıncıları Güney Sudana karşı kışkırtmak suretiyle Nil Nehirinin güvenliğini güneyden tehdit etmek istemiş ve ancak bunu başaramamıştır Bu konudaki başarısızlığını örtmek ve Akdeniz kıyısında toplanan nüfus yoğunluğunun su ihtiyacını gidermek maksadıyla Sahra Çölünde ki yeraltı suyunu çok büyük maliyetlere katlanarak 667 kmlik bir boru hattıyla Akdeniz kıyısına ulaştırmıştır
Irak ise Fırat ve Dicle Nehirleri arasında Iraklılar tarafından “Saddam Nehri” olarak nitelenen 565 km uzunluğundaki üçüncü bir su yolunu hizmete açmıştır Bu su yolu Bağdattan başlayarak Basrada son bulmaktadır Yapay nehirin yarattığı imkanlarla kireçlenmiş toprağın temizlenmesi ve 5 ile 10 yılda 150 milyon hektarlık toprak kazanılması amaçlanmıştır
8 Arap Yarım Adası :
Arap yarımadası ülkelerinde akarsu yoktur Su ihtiyacı yeraltı sularından, büyük ölçüde de deniz suyundan arıtma yoluyla elde edilmektedir Su arıtma tesislerinin yatırım maliyetleri yüksek olmanın yanı sıra, dış tehditlere karşıda son derece hassastır Bu nedenle su ihtiyacının ithal edilmesi yoluyla karşılanması bir dönem düşünülmüştür Projenin Arap Ülkelerini, su ihraç eden ülkelere bağımlı kılacağı gerekçesiyle gündemden kalkmıştır (Bu kapsamda düşünülen; Türkiyeden güneye uzanan barış suyu projesi Türkiyenin Osmanlıyı canlandırma emelleri peşinde olduğu düşüncesi ile pek sıcak karşılanmamıştır)
9 ESKİ ÇÖL YASALARI VE ULUSLARARASI HUKUK :
Eski çöl yasası susuz kalmış bir insanın bir başkasının kuyusundan kabla, suya dalmadan, kirletmeden kullanımını ön görür
Günümüzde uluslararası suların paylaşımı konusunda, uluslararası nehirlerin kullanılmasında helsinki ilkeleri (unkhi), sınırları aşan nehirler veya su yolları konusunda uluslararası bir yasa oluşturmak için başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir
UNKHİ:
a Aynı havzaya dökülen her nehir veya göl ayrı sistemler olarak değil, tek bir entegre birim olarak ele alınmalıdır
b Ayrı anlaşmalar ile belirlenmedikçe sistemdeki her devletin havzaya dökülen sistemin sularından mantıklı eşitlikde kullanım hakkı vardır
c Havzayı paylaşan devletler havzadaki diğer devletlerin yasal haklarına saygı göstermelidir esasını dayanmaktadır
10 Tehlikeli Gelecek :
Orta Doğuda şiddet potansiyeli her zaman vardır Savaşlar toprak, özerklik, insan hakları yada sınırları koruma nedenlerine bağlı görünürse de geleceğin bütün çatışmalarını etkileyecek tek şey bölgenin su durumudur “Su Savaşları” yoldadır