Yeryüzünün Kırık Ve Kıvrımları

Yeryüzünün Kırık Ve Kıvrımları

Yeryüzünün pek çok kesiminde kayaçlar, yerkabuğunu sıkıştıran kuvvetlerin etkisiyle bükülmüş ve kıvrılmıştır Bu bükülme ve kıvrılmalar sonucunda oluşan kıvrımlar kemer biçiminde (antiklinal) ya da tekne biçiminde (senklinal) olabilir İki yanında, ters doğrultularda hareket etmiş (yer değiştirmiş) katmanların bulunduğu kayaç çatlak ya da yarıklarına ise kırık ya da fay denir Kırıkları yer-kabugundaki basınç ya da gerilim doğurur Belirli kırık türleri vardır: Normal kırıklarda, kayaç katmanlarının hareketi çoğunlukla düşey ve kırık eğimine bağlı olarak aşağıya doğrudur

Ters kırıklarda hareket çoğunlukla düşey, ama kırık eğimi ya da düzlemine bağlı olarak yukarıya doğrudur İtme kırıklarında kırık düzlemleri hemen hemen yataydır Bu kırıklarda çoğunlukla hareket de yataydır Kırık düzleminin neredeyse düşey ve bu düzlemin iki yanında kalan kayaç katmanları hareketinin ters doğrultuda, yatay olduğu kırıklar da vardır Bunlar doğrultu atımlı ya da yanal atımlı kırıklardır Kıvrılmaya ve kırılmaya uğrayarak biçimleri bozulan kayaçlara genellikle sıradağlarda rastlanır Kırıklar tümüyle yeni olduğu zaman, yükselen blok bir dağ, çöken blok ise bir vadi oluşturacağından, doğrudan dağoluşum-larına yol açabilirler

Bu tür Dağları doğuran hareketler genellikle milyonlarca yıllık bir süreye yayılır ve yükselen blok oluşurken bir yandan da aşınır ABD'nin batısındaki birçok dağ (Sierra Nevada ve Grand Teton) aslında kırılmalar sonucu ortaya çıkmıştır {bak Sierra Nevada) Kıvrılmalar da dağoluşumlarına neden olabilir Kemer biçimindeki kıvrımlar tepeleri, tekne biçimindeki kıvrılmalar ise vadileri oluşturur Fransa ve İsviçre'de Jura Dağları' nın bazı kesimleri böyle oluşmuştur Ama kıvrılma yoluyla dağoluşumu pek yaygın değildir Genellikle aşınma kemer biçimindeki kıvrılmaların tepelerini yok eder Kıvrılmaya uğramış kayaçların bulunduğu bölgelerdeki dağlar, genellikle bölge tümüyle şiddetli bir aşınma etkisi altındayken, dirençli kayaç katmanlarının daha yavaş aşınması sonucu oluşur Appalaş Dağları bu türdendir