Musa Ve Yahudilik

Musa ve Yahudilik

GİRİŞ :
Yüzölçümü bakımından küçücük bir ülke olan Filistin, insanların hayatlarına ilkçağın dev imparatorluklarından fazla etki yapmış, Dünyaya tek Tanrıcılığı armağan etmiştir Tek tanrılı dinlerden Yahudi dini, uzun bir evrimin sonucudur Bu evrim sırasında çok tanrıcılıktan (Politeizm), kendi halklarına özel bir Tanrısı olduğuna (Henoteizm), oradan da bütün Dünya için tek bir Tanrı fikrine (Monotizm) geçmişlerdir
SAMİLER :
Samilerin ana yurtlarının nerede olduğu henüz açıklanamamakla birlikte Arabistandan geldikleri ve oradan çevredeki ülkelere yayıldıkları tahmin edilmektedir Samiler kuvvetli bir monoteistlik (tektanrıcılık) eğitiminin bulunduğu bir haktır Üç büyük monoteist dinin, Yahudilik, Hıristiyanlık ve Müslümanlığın Samilerin topraklarında doğmuş ve gelişmiş olması bunu gösteri
Filistin : Kutsal Ülke adı verilen Filistin ve önemli bölgesi Kudüs günümüzde de üç büyük dinin üyelerinden büyük saygı gören bir bölgedir Kudüs şehrinin Mescidi Aksa bölgesine de Müslümanlık, Hıristiyanlık ve Yahudiliğin odak noktası gözüyle bakabiliriz
ESKİ AHİT :
Eski Ahit ya da Kutsal Kitap adı verilen ve İbrani edebiyatının yegane örneklerinden olan kitap İsrailin kutsal tarihidir Diğer kavimlerde olduğu gibi İsrail oğullarında da gelenekler yazıya dökülmeden önce yüzyıllar boyunca ağızdan ağza aktarılmıştır Bunlardan ezrberleme kolaylığı yüzünden en az değişikliğe uğrayarak kalanlar manzum olanlarıydı Manzum olmayanlar ise en çok değişikliğe uğramış olanlardır
İSRAİL OĞULLARI :
Tevratta yazılı olan hikayeye göre Yakupun Laban adında bir kabile reisinin iki kızından ve bazı cariyelerden on iki oğlu olur İşte bütün İsrail oğullarının dedeleri bu on iki oğul dolayısıyla Yakuptur
MUSA :
Tevrattaki ifadeye göre Firavun İsrail oğullarına her yeni doğan erkek çocuğu ırmağa atarak boğmalarını emreder Fakat annesi Musayı sazdan bir sepete koyup ırmağa bırakır Sonra Firavunun kızı onu büyütür ve Mose (Musa) adını koyar
Musa İsrail oğullarının başındayken Firavunla pek çok olayı geçmiştir Musa Firavunun huzurunda ilk mucizesini gösterdiğinde yere attığı değneği yılan olur Mısırlı büyücülerin yine değneklerinden yaptıkları yılanları yutar
On Emir : Tevratta İsrail oğullarının Tanrının mucizeleriyle Mısır diyarından çıkışlarının üçüncü ayında On Emir geldiği yazılıdır;
Seni Mısır diyarından, esirlik evinden çıkaran Tanrı benim
Karşımda başka ilahların olmayacaktır
Kendin için oyma put vsyapmayacaksın
Tanrın Rabbin ismini boş yere ağza almayacaksın
Şabbat gününü takdis etmek için onu hatırında tut
Babana ve anana hürmet et
Katletmeyeceksin
Zina etmeyeceksin
Çalmayacaksın
Komşuna karşı yalan şahadet etmeyeceksin
Komşunun evine tamah etmeyeceksin
MUSA ŞERİATI :
Musa şeriatı denen kanunlar, Tevratta tam üç kere tekrarlanır ve her seferinde az ya da çok değişiklikler gösterirler Bunlardan birincisi Çıkış kitabında, ikincisi Levililerde, üçüncüsü de Tesniyededir Genel olarak bu kanunlara bakarsak, her üç kanunun da en geniş yeri, çeşitli kurbanlar, bunların nasıl sunulacakları, hangi durumda kurban sunmak gerektiği vbalmaktadır
YERLEŞME :
Vaat edilmiş ülke için savaşlar ve yerleşme :Mısırın bozuk yönetiminden dolayı İsrail oğullarının işi kolaylaşıyordu İsrail oğullarının vaat edilmiş ülkeye yerleşmesine yardım eden bir olay da MÖ13Yüzyılın sonunda, yeni bir göç dalgasının Ege denizi kıyılarından harekete geçerek, denizden ve karadan Küçük Asyayı istila edişidir Bu istila Mısıra yönelmişti onun için İsrailin henüz bundan korkusu yoktu, çünkü daha Şerianın doğu taarfında bulunuyorlardı Ama, iç savaşlarla zayıf düşmüş olan Kenaniler bu saldırganlara karşı koymak zorundaydılar İşte bu durum İsrail için çok uygundu
İSRAİL OĞULLARININ TARİH ÇAĞI :
Davut : Artık İsrail büyük önderlerden birine kavuşmuştur Davut, yaklaşık MÖ1026-962 yılları arasında yaşamıştı İsrail, Davutun elinde Yirmi otuz yıl içinde önemli bir devlet haline geldi
Büyük Kral Süleyman : Süleyman Devri barış ve zenginlik devri olmuştu Eski Ahitte o zamana kadar savaş hikayelerinden vazgeçilmezken, Süleymanla birlikte ihtişam anlatılır durur
İSRAİL DEVLETİNİN PARÇALANMASI :
İsrail devleti ancak MÖ10Yüzyılın sonlarından 8Yüzyılın başlarına kadar kalabildi Çevresindeki devletler genişlemekte, Suriyenin küçük devletleri de aralarında gizli anlaşmalar yapmaktaydılar Buna yönetimlerdeki bozukluklar da eklenince İsrail parçalanma sürecine girdi
YAHUDİLERDE NEBİLER :
Eski Ahitte nebiler üzerine geçen sözlerle ve gene bu kitapta ayrı bir bölüm halinde toplanmış olan on altı nebiyi okuduğumuz zaman bunlar arasında büyük ayrılıklar olduğunu görürüz
Nebi kelimesinin kökü üzerinde uzun zaman tartışmalar yapılmış, son erişilen sonuç bunun Akadça nebu” (seslenmek, çağırmak) sözünden geldiğidir Bu da Tanrının, bir ödev için çağırdığı adam, onun yerine konuşan insan demek olur İsrailin büyük nebileri olarak geçenler şunlardır: Amos, Hoşea, İşaya, Tsefenya, Habakkuk, Yeremya, Yunus, Etub
ORTAÇAĞDA YAHUDİLİK :
Yahudiler Büyük İskender zamanından başlayarak hep Hellen dünyesinin içinde yaşamışlardı Ama ne gariptir ki felsefi spekülasyonların ne olduğunu ancak 9Yüzyılda ve Arapçadan öğrenmişlerdir 70 yılından sonra Yahudiler büsbütün kendi dünyalarına kapandılar ve Hellen – Roma dünyasından en ufak bir fikri almaktan bile adeta tiksindiler Bütün düşünceleri tek bir amaca yönelmiştiYahudi ulusunu katkısız olarak sürdürmek ve geleneklerini kaybolmaktan korumak
İslamlığın İspanyadan Orta Asya ve Hinde kadar hakim olduğu devirlerde Yahudiler için durum değişti Arap egemenliği sırasında sadece dini dilleri İbrani kalmış, artık hep Arapça konuşuyorlardı İşte bu sayede, o zamana kadar kendi alemlerinde yaşayan Yahudiler, birdenbire parlak bir ışık içine çıkmış gibi oldular İslam dünyasıyla temasları sonucu olarak, Yunan filozoflarının en ünlü eserlerini Arapça okuyabiliyorlardı
GÜNÜMÜZDE YAHUDİLİK :
Günümüzde Yahudilik iki temel doktrine dayanır (1) Tek bir Tanrıya inanmak; (2) Bu inancı insanlara ulaştırmak için Tanrının İsrail oğullarını seçmiş olması Yahudilerde de hayır ve şer Tanrıdandır Hıristiyanların inandıkları gibi, kötülüklerin Şeytandan geldiği düşüncesi yoktur
SONUÇ :
A KİTABIN ANA FİKRİ :
Kitapta Yahudiliğin; tarihi gelişimini anlatmaktadır Yahudiliğin ilk olarak çıktığı yıllarda çok tanrılı din inanışının olduğu daha sonra tek tanrılı inanışa geçildiği, bu inanışın Musa ve ondan sonraki dönemde ortaya çıktığı görülmektedir İnsanlığın varolduğundan bu güne kadar bir şeylere inanma ihtiyacı duydukları gerçeği anlatılmaktadır
B KİTABIN GETİRDİĞİ YENİLİKLER :
Bütün dinlerde (Büyük dinler) toplumu düzenleyen kurallar için verilmiş hükümlerin birbirleriyle aynı ya da çok yakın olduğu gerçeğinin vurgulanmış olması
C KİTAP HAKKINDA GENEL DEĞERLENDİRME VE TEKLİFLER :
Kitabın, anlatım üslubu olarak ve dinlerin açıklanması bakımından tüm rütbeli personel tarafından okunması uygundur