Osmanlı İmparatorluğunun Çöküşü

Yazar: Joseph PAMİANKOWİSKİ
Yayınevi: Kayıhan Yayınevi

Kitabın yazarı 1909-1918 yılları arasında Avusturya- Macaristan İmparatorluğunun İstanbuldaki büyükelçilikte askeri ateşe olarak bulunmuştur O zamanlar Osmanlıda içten bir çürüme, kokuşma başlamıştı Bu çürüme her alanda mevcuttu Bir örnek verecek olursak, bir memur sizden bir dakika izin istedi mi o, beş-on dakikayı bulur, iki dakika izin istedi mi 15-30 dakikayı, 5 dakika izin istemek ise işinizin o gün halledilemeyeceğini gösterirdi Osmanlılar resmi görev icabı 4 ünvan kullanırlardı: Ağa, efendi, bey, paşa Devlet hizmetlilerinin en alt kademesinde çalışan bekçi hizmetli, çavuş ya da erbaş gibi genellikle okuma yazma bilmeyen kişilere ağa; 8 derecedeki memur, subay ve kültürlü kimselere efendi; 7 ve 6 Derecedeki memur ve subaylar, yarbay ve albaylara bey; 5 derecedeki sivil ve askeri memura paşa denirdi Ayrıca paşa oğluna bey, beylerin oğluna okuma yazma bilirse efendi denirdi

1BÖLÜM

Balkan harbi sırasında İngiliz ve Fransızların, Almanyanın dostu Osmanlıların yenilmesini istemeleri, yazara büyük bir savaş çıkacağı kanaati vermiş Türk ordusunun büyük bir ıslaha gereği vardı Almanların Türk ordusunu ıslah için bir takım çalışmaları vardı Fakat Rusya bundan rahatsızdı Enver Paşa kumandanlığa getirilmişti Padişahın bu haberi gazetelerden öğrendiği rivayet edilirdi Enver Paşa Bosnalı bir Müslüman aileden gelir Kibirli ve tecrübesiz oluşu Osmanlının 1 Dünya savaşındaki mağlubiyetinin sebeplerindendir

Enver Paşa, göreve gelir gelmez ordudaki bütün yaşlı ve tecrübeli paşaları görevlerinden aldı Bu olay ordudaki dengeleri alt üst etti Kendine muhalif olan bütün subayları tasviye etti Askerlerin maddi durumu kötüydü, maaş alamıyorlardı

Almanlar Osmanlıyı kullanarak bir takım emellerine ulaşmak istiyordu En büyük emeli Afganistan, İran ve Osmanlıyı kullanıp İngilizlerin elinde bulunan Hindistana bir koridor açıp burayı eline geçirmekti

O tarihlerde Almanyadan işçiler getirtilip Osmanlıda çalıştırılmıştı Savaş sırasında Osmanlıda faaliyetler gösteren Almanların sayısı 18-20 bin civarında idi Zengin Mısırlı aileler Boğazı kapmışlardı Şehrin içi sıcak fakat Karadenizden esen rüzgarlar havayı biraz serinletiyordu

2BÖLÜM

Dük Franz Ferdinand ve karısı bir Sırp genci tarafından öldürüldü Bunun üzerine Avusturya-Macaristan imparatorluğu Sırbistana savaş açtı Rusya Sırbistanın yanında yer aldı Böylece savaş başlamış oldu Türkiye İngilizlerden kaçan Göben ve Breslav adlı iki Alman gemisini alarak gemilere Yavuz ve Midilli adını verdi Neden böyle bir şey yapılmış ve İngilizler ve Fransızlara tavır alınmıştı?

Türkiye kapitülasyonların kalkmasını istiyordu Kapitülasyonlar çok zararlı idi Bu devletler çok düşük vergi veriyordu Suç işleyen bu ülkelerin vatandaşları sadece kendi konsolosluklarında yargılanıyorlardı

Türkiye parasını verdiği, İngilizlere sipariş ettiği Sultan Osman ve Reşadiye adlı iki gemiyi İngilizlerden alamıyordu İngilizler bu iki gemiye el koydu Bu olay İstanbulda İngilizlere karşı büyük infial uyandırdı Ülkeden uzaklaştırıldı Bu olaylar üzerine Çanakkale Boğazına mayınlar döşendi ve 35 metre derinliğe varan bir ağ boğaza çekilerek, Çanakkale Boğazı 27 Eylül 1914 te milletler arası ulaşıma kapatıldı Sebep olarak da Çanakkale Boğazı önünde demirleyen İngiliz donanmasının bir Türk deniz muhribinin tahrip edilmesi gösterildi

Enver, Talat ve Cemal Paşaların emriyle 28 Ekim günü Almanlardan alınan bu iki gemi Yavuz ve Midilli Rusyanın Sivastopol ve Novorisk limanlarını bombaladılar Bunun için Osmanlı Almanlarla 30 Milyon pound karşılığı borç aldı Bu olaydan ne Padişahın ne de Sadrazamın haberi yoktu Sadrazam bu olaydan dolayı Rusyadan özür diledi Rusya bu özürü bütün Alman subayların ülkeden çıkartılması karşılığında kabül edeceğini söyledi Fakat İngilizler böyle bir şeye karşı çıkarak, İzmir limanına gitmekte olan iki Türk ticaret gemisine saldırıda bulunarak gemilerden birini de zaptettiler Bunu bahane gösteren Paşalar savaşa karar verdiler

3BÖLÜM

Osmanlı, itilaf devletleri vatandaşlarına medeni devletlerde görülmeyen bir dürüstlük içerisinde muamele etti Türkiyeden ayrılmak isteyenler tren ya da gemi ile memleketlerine gönderiliyor, kalmak isteyenler de kalmakta serbest idiler

Osmanlı ordusu 1910dan beri savaş halinde idi Bu savaşlar 1910 daki Arnavut ve Şamdaki ayaklamalar, 1911 Trablusgarb savaşı ve Yemen ve Arnavutlukdaki isyanlar, 1912 Balkan harbi Bu savaşlardan en büyük zararı Türk halkı görmüştür

Savaş tüm şiddeti ile devam ederken itilaf devletleri Çanakkale Boğazını geçmeyi denediler İlk başta denizden sadece donanma ile geçmek istediler Fakat gemiler denizdeki akıntı ve tecrübesizlikten dolayı bir türlü hedef tutturamadılar Buna bir de Osmanlı bataryalarındaki erlerin şahane hedefi bulan atışları eklenince itilaf kuvvetleri boğazı geçmeyi başaramadı (18 Mart 1915) Bunun üzerine itilaf devletleri karada taarruza geçtiler Fakat bunda da başarılı olamadılar 9 ay süren savaşlar sonucunda her iki tarafta takribi 250şer bin zayiat verdiler

Doğuda Ermenilerle, Güneyde İngilizler ve İranlılarla savaşılmıştı Savaşlar sırasında Ermenileri doğuya İrana doğru sürdü Bu sürgün sırasında 250-300 bin civarında Ermeni yolda öldü Ermenilerin amacı savaşlardan faydalanarak Ermenistan devletini kurmak istiyorlardı

1915larda Türkiyede hayat pahalılığı hakimdi Gerekli maddeler buğday, kömür, gaz ve petrol dışarıdan ithal ediliyordu Fiyatlar 4-5 misli birden arttı 1915-1916 yıllarında Arap halkı da çok sefildi Bir çok kişi açlık ve soğuktan ölüyorlardı Anadoluda durum bundan farklı değildi

Kuzeyden Erzurum ve Trabzon dahil doğu Anadolu Rusların elindeydi Halk çok zor durumdaydı Halk büyük kafileler halinde zor şartlar halinde altında bu yörelerden iç Anadoluya göç ediyorlardı Halkın çoğu açlıktan ve hastalıktan telef oldu

İngilizlerin kışkırtmasıyla Arabistanda Osmanlıya karşı isyan başladı Osmanlı güçsüz olduğu için yöre halkının ihtiyaçlarını yukarda da belirttiğim gibi karşılayamıyordu Bundan yararlanan İngilizler orada Ermenilere para, yiyecek makam vaad ederek onları kendi tarafına çekmeyi başardı

Güçlenen İngilizler Bağdatı aldılar Buna sinirlenen Almanlar ve Türkiye, Berlinde buluşarak büyük bir ordu hazırlayıp Bağdatın tekrar geri alınmasına karar verdiler Fakat bu ordu tam anlamıyla hazırlanamadı O zamanki şartlar gerçekten çok kötüydü Bunun üzerine hazırlanılması düşünülen ordu, Sine cephesine kaydırıldı Bu ordu sayıca fazlaydı Fakat ellerinde yeterli tüfek yoktu 75-80 bin kişilik orduya 15 bin tüfek düştüğü düşünülürse durumun vehameti daha iyi anlaşılır Sonuç olarak bu cephede de Türk ordusu Şama çekilmek zorunda kaldı Savaşın en ilginç yanlarında birisi de Osmanlı ordularının başında hep Alman komutanların olması idi

4BÖLÜM

Doğuda Bolşevik devrimi sonucunda Rus ordularında bir gevşeme oldu Bunun üzerine Ruslar barış antlaşması yapmak zorunda kaldı Brest Litowsk antlaşması imzalandı Ruslar Doğu Anadoludan çekildi Bunu fırsat bilen Osmanlı Kars, Ardahan ve Batumu geri aldı Bu olaya Ermeniler ve Gürcüler karşı çıktı Bu kargaşa ortamından yararlanmak isteyen Osmanlı Gürcistanıda almak istedi Bunun üzerine saldırıya geçti Fakat Almanlar bu durumdan çok rahatsız oldu Çünkü Almanların Hindistana gitme hayalleri burudan geçiyordu Almanlar Bakü petrol kuyularını ele geçirmeyi ve Kafkasyadaki bütün hammaddeleri elde etmeyi ve Kafkasya dan İrana, Ortaasya, Afganistan ve Hindistana giden yolu açmayı istiyordu Almanlar, Eğer Türkiye Gürcistana girmekte diretirse ittifakı bozacakları tehdidini bile savurdular Bu durum üzerine Türkiye bütün Kafkas ülkelerini Türkiyeye çağırarak bir antlaşma yapmayı önerdi Fakat Almanlar bir takım gizli planlar yaparak Rusya ve Gürcistanın anlaşmasını sağladı Bu durum Türkiyenin aleyhine idi Bunun üzerine Türkiyede Almanlara karşı bir öfke başlardı Fakat daha sonraları İngilizlerin başlatmış oldukları yeni taaruzlarla bu durum hafifledi Savaş gittikçe kötüye gidiyordu ve sonunda Türkiye itilaf devletleri ile 30 Ekim 1918de Mondoros Mütarekesini imzalamak zorunda kaldı Bu anlaşmaya göre:

1 Çanakkale ve İstanbul boğazları açık tutulacak
2 Boğazlarda ve İmparatorluğun stratejik önemi olan yerleri itilaf devletleri tarafından işgal edilebilcekti
3 Türk ordusu derhal terhis edilecek
4 İran, Suriye, Irak, Kilikya ve bütün Arabistan tahliye edilecek
5 Bütün Alman ve Avusturya Macaristan tabeası asker ve sivil kişiler Türkiyeyi bir ay içinde terk edeceklerdi

Bu antlaşmadan sonra Talat Enver ve Cemal Paşalar İstanbulu terk ederek kaçtılar İtilaf devletleri İstanbulu işgal etti Yazar da İstanbulu gemi ile terk etmek zorunda kaldı