Mustafa Kemal Ve Latife Kitabının Özeti

KİTABIN YAZARI : İsmet BOZDAĞ
KİTABIN ÖZETİ
12 Eylül günü İzmir, bir savaş sonrası karışıklığına yuvarlanır Mustafa Kemal Atatürkün karargâhının da bulunduğu Kordonboyuna doğru aynı anda başlayan yangın ve patlamalar hızla ilerlemektedir Bu nedenle Fevzi ve İsmet Paşalar Göztepede ailece Avrupada olan İzmirin sayılı zenginlerinden Uşaklızadelerin köşkünü karargâh olarak tayin ederler Ev baştan aşağı yenilenir ve Atatürkün ziyaretine hazır hale getirtilir Evde kendisine misafirden çok ev sahibi gibi davranılır Atatürkün hayatında bir çok kadın olmuştur Ancak O, Latifede Karinin yararlı olma hevesini, Mittinin sevecenliğini, Maranın anlayışını ve Fikriyenin büyük saygısından bir şeyler var olduğunu düşünür Günler çabuk geçer ve Atatürk Ankaraya oradan da Bursaya hareket eder Ancak Latife ümidini yitirmez ve peşinden sayfalarca mektup yazar ve cevap olarak sadece önceden kararlaştırılmış olan Atatürkün Bursada gerçekleştirlecek olan kurtuluş şenliklerine kendisinin davetinin iptali olmuştur Bu onda büyük hayal kırıklıkları yaratır ama kısa zamanda yeniden toparlanır çünkü Atatürk Ona İzmirde beklemesini emretmiştir Tek sorun vardır, o da neyi bekleyeceğidir
Bu arada tüberküloz teşhişi konan Fikriye, İsviçrede tedavi görmeyi, daha önce Bursada Gaziye eşlik etme şartıyla ancak kabul etmiştir Bu nedenle Latifenin daveti iptal edilir ve Refet Bey, akrabaları ile vedalaşmak isteyen Fikriyeyi Bursadan İstanbula götürmekle yükümlü kılınır Bunun yanıda annesi Zübeyde Hanım da oğlunun “mürüvvetini” görmek için acele etmektedir Atatürkün ise kafası çok meşguldür, sonuçta yeni kurulmuş bir devletin başkanıdır Yapılması gereken bir çok iş vardır Lozan Barış Konferansında Ankarada saltanat ve seçim yasası alanlarında yapılan değişiklikler tartışılırken, Mustafa Kemalin özel yaşamı ile ilgilenecek fazla zamanı yoktur Latife ile evlenmek istediğini kanıtlamak ve genç kızı daha fazla bekletmek istemediği ıçın, her zaman olduğu gibi yine stratejik kararlar almaktan vazgeçmez ve kendine iki hedef belirler Şiddetli artrit ağrılari çeken annesini sicak ve kuru Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü İzmire yollar Uygun hava şartları hem yaşlı kadının sağlığına iyi gelecek, hem de Zübeyde Hanım, Latifenin ailesınin evine konuk gidip, oğlunun yapacağı bu evliliğe olumlu baktığını göstermiş olacaktır Konuğa armağan olarak sunulan ”Sakarya” isimli siyah cins at Zübeyde Hanımı pek fazla memnun etmez çünkü Latifenin de çok iyi anladığı gibi, atı kabullenmekle, gelini esaslı bir şekilde tanımadan önce bu evliği onaylamış görünmekten kuşku duyuyordur
Kendisini karşılamak üzere kompartımanına kadar gelen Latife Hanım ile Zübeyde Hanımın aralarındaki tezatın tek nedeni salt yaş farkı olamaz Yaşam deneyimine karşı eğitim,kaderciliğe karşı kaderini kendi belirleme isteği ve yoğun bir duyarlılığa karşı soğuk bır mantık Bu genç bayan, Zübeyde Hanıma daha ilk andan itibaren itici gelir; kendisine eşlik eden Mustafa Kemalin Yaveri Ali Beye itiraf ettiği gibi, kendisine gelin olarak Latifenin yerine kardeşini tercih eder Çeşitli olaylarla dolu kırk yıl boyunca oğluna yakın kadın olma özelliğinden kaynaklanan anaca bir kıskançlığın da bunda önemli bir payı olabilir Yine de gerçek duygularını saklar Ankaradan tanıdığı ve güvendiği Yaver Aliye yalnızca bir kez şu soruyu sorar: ”Bu genç hanımın Mustafamı mutlu edeceğine inanıyor musun?” Zübeyde Hamının sağlığı İzmire geldiğinin ilk on gunü içinde ne gariptir ki kötüye gider Ankaraya geri dönmeyi çok ister ama doktor tren yolculuğunu kendisine kesinlikle yasaklanmıştır Yaşamının sonuna geldiğini belki de hissettiği için ve oğlunu bir kez daha göremeyeceğinden korkarak Yavere Latife Hanımın Atatürkle evliliğine onay vermadiğini söyler Ona göre Latife Hanım “iyi bir kız” dan çok “iyi görünmeye çalışan bir kız” rolündendir Ancak Zübeyde Hanımın vefatından sonra olaylar beklendiği gibi olmaz
Latife Hanım Yaverin kanına çoktan girmiştir Atatürkün İzmiri ziyareti sırasında bu evliliğe onay çıktığı bildirilir Atatürkte bunu vasiyet kabul ederek Latife Hanımla 29 Ocak 1923 tarihinde evlenir
Evlilik günü aile içinde yenen bir yemekle sona erer Herkes gittikten sonra Mustafa Kemal, Karabekir ve Fevzi Paşalarla masa sohbeti biraz daha sürdürülür ve Kurtuluş Savaşının en zor günleri hep birlikte yadedilir Latife Hanım o gece, damadın kendisine biçtiği rolü şaka mahiyetinde diğer Paşalara da aktarmasına hiç ses çıkarmaz Ama çift 20 Şubatta Ankaraya döndükten sonra ise, bulundukları mertebeye layık bir evlilik yaşamı konusundaki fikirlerini gerçekleştirmek üzere harekete geçer Fikriyenin izlerini hala taşıyan Çankayadaki evin sadeliği karşısında büyük düşkırıklığına uğrayan Latife Hanım, iç dekorasyonu yeniletir, erkek hizmetlilerden yemek servisi sırasında beyaz eldiven takmalarını ister ve yaverlere, Gazinin yatak odasına yalnızca kendi izni ile girebileceklerini belirtir Biraz daha zaman geçince Mustafa Kemalin ünlü sofra sohbetlerine” ne denli karşı olduğunu ve sinirlendiğini göstererek - bir keresinde akşam yemeği boyunca yapılan konuşmalar fazla uzayınca yemek salonunun üstündeki kendi odasında topuklarını yere vura vura yürüyüp, protestosunu belli etmiştir - hayatının ve vatanın Kahramanı olan bu erkeğin özel yaşam biçimine ne denli uyumsuz kaldığı iyice belirgin hale gelir Gazi de bu konuda eşine herhangi bır ayrıcalık tanımayacağı yolunda tavrını koyunca, kişisel ihtirasın ikinci derecede rol oynadığı, modern ve vatanperverlik duygularının ağır bastığı bu evliliğin yolunda gitmemesi kaçınılmaz olur Çankayadaki ev hayatı, Latifenin varlığı ile öylesine büyük bir değişikliğe uğramıştır ki, Nuri (Conker) ve Salih (Bozok) Beyler gibi çok eski arkadaşları bile çok ender olarak gelip gitmeye başlarlar Latife yalnızca odaların dekorasyonunu değiştirmekle kalmaz, babasının evinde alıştığı üzere kendi aile hayatına da toplumsal bir çerçeveden bakmaya başlar Kocasının kişisel özelliklerini ve alışkanlıklarını asla dikkate almadan, tıpkı sert bir asker gibi resmi etikete ve seremoni yönü ağır basan davranışlara büyük önem verir Kendi görüşüne göre içine düştüğü bu keşmekeşten, mazbut bir insana yakışan medeni bir yuva yaratma çabasındadır Verdiği “akşam davetlerine” canı her isteyen gelemez, davetli sayısını yalnızca o belirler, istediğini çağırır, hoşlanmadığı kimseleri ise asla çağırmaz ve beylerden, eşleri ile birlikte bu davetlere katılmalarını ister
Aynı oranda inatçı ve egzantrik olan bu ikilinin ilişkisi, Fikriyenin geri dönmesi ile birlikte daha da zor bir döneme girer İsviçrede gördüğü tedaviden sonra hastalığı bir ölçüde iyileşmiş olan Fikriye, Paşasının Latife Hanım ile yaptığı evliliği Münihte öğrenir vebir trenle İstanbul üstünden Ankaraya gelir Gelir gelmez de doğru Çankayaya gider Latife, Yaver Aliden Fikriye Hanımın geldiğini öğrenince, soluğu derhal şehirden eve yeni dönmüş olan Mustafa Kemal Atatürkü de yanına alır Fikriye, karı kocayı karşısında görünce bir heykel gibi donup kalır O andan itibaren rüyalarının erkeği olan bu adamın yanında artık geri plana itilmiş olması ona çok acı gelir ve bir öğleden sonra tek kurşunla hayatına son verir
Bu trajik olaydan sonra Mustafa Kemal kendine ayırabildiği kısıtlı saatleri, Ankaraya gelişinin ilk aylarında genelkurmaylık olarak kullandığı tarım okulunun çevresinde geçirmeye başlar Bu Onu biraz olsun rahatlatmaktadır Ancak bu sayede evde esen soğuk rüzgarlardan kedisini uzak tutabilmektedir Kendisini devlet işlerine verir Latife Hanıma kırgındır ancak bunu Ona göstermek istemez Kısa bir zaman sonra da Mustafa Kemal devrimlerini halka tanıtmak amacıyla Latife Hanım ile birlikte günlük bir yurt gezisine çıkar Ama Latife Hanım ile Gazi arasında yolculuk boyunca tartışma ve çatışmalar hiç eksik olmaz çünkü halk her yerde Gazi Paşasına büyük sevgi gösterilerinde bulunur, Latife Hanım ise bu durum karşısında geri planda kaldığını ve ihmal edildiğini düşünerek türlü huysuzluklar yapar
Evliliğinin bitmesinde bardağı taşıran son damla ise Mustafa Kemalin muhafız alayından askerlerle her akşam yapmayı adet edindiği minik sohbetine Latife Hanımın gereksiz yere karışmasıdır Günümüze değin ülkede her yıl çeşitli turnuvaları yapılan ve o yıllarda Çankayadaki muhafızlar arasında da çok tutulan ata sporu güreşi, Gazi de tıpkı diğer Türk erkekleri gibi çok sever Atatürk, bu müsabakalardan birini, şeref konuğu olarak ilgi ile izlerken Latife Hanım derhal duruma el koyar, ona Kemale derhal eve girmesini ve askerlere yakınlık göstererek, kendi aile durumunu bu denli küçük düşürmekten vazgeçmesini söyler
Mustafa Kemal aynı akşam İsmet İnönüye telefonda evliliğini artık bitireceğini açıklar ve bu haberin gazetelere bildirilmesi talimatını verir 1926 yılının Şubat ayına dek Türkiyede geçerli olan eski İslam hukukuna göre bir erkeğin karısına üç kez “boş ol” demesi ve onu babasının evine geri göndermesi boşanma için yeterlidir Mustafa Kemalin bu töreyi uygulamaktan kaçınmış olduğu kesindir Ama ertesi gün, 5 Ağustos 1925 tarihinde sabahın erken saatlerinde ata binmek üzere evden çıkarken yaverlerinden birini, Latife Hanımın bavullarının toplanması ve İzmire ailesinin yanına dönmesinin sağlanması ile görevlendirdiği bilinen bir gerçektir
Latife, Gazinin emrine derhal uyar ve ne gariptir ki, o günden sonra ne Gazinin eski eşi olarak, ne de kendi adına toplumun karşısına bir daha asla çıkmaz İstanbulda Japon konsolosluğunun yakınlarında, Taksim ile Boğaziçi arasındaki eski ve güzel Türk konaklarından birinde oturur, biyografların ve gazetecilerin evliliği ya da Gazi hakkındaki konuşma isteklerini kesinlikle geri çevirir Yalnız ne zaman Ankaradan bir ziyaretçisi gelse, şu soruyu sormadan yapamaz: “Paşa nasıl?” Ve her zaman da aynı yanıtı alırdı: “Her zamanki gibi, Latife, her zamanki gibi…” 1975 yılında öldüğünde evi, yanında tam bir Avrupalı kadına, yokluğunda ise tam bir Doğulu kadına has yaşam sürdüğü hayatının erkeğinin resimleri ve fotoğrafları ile dopdoludur
KİTABIN ANA FİKRİ
Mustafa Kemal, normal bir aile yaşantısına eğilim göstererek, kendi açısından bilinçli, eğitim almış ve politik görüş sahibi bir kadınla evlenerek, devrimlerini hayata geçirmek için yaptığı sistematik çalışmaların bir parçası olan resmi nikâh ve kadın özgürlüğü hareketine de iyi bir örnek oluşturabileceği kanaatini taşıyordu Latife Hanım bu pozisyon için aranan modeldi
Mustafa Kemal ile Latife Hanım arasındaki ilişkinin özel bir boyuta sıçraması memnuniyet verici bir olaydır Ama ne o, ne de Gazinin diğer yakın arkadaşları sabahlara dek süren ve rakı ile zenginleştirilen “sofra sohbetleri”ne kurallarla düzenlenmiş bir özel yaşamın bile engel olamayacağının bilincindedirler İşte Latife Hanım, bunu kabullenmek istememektedir Onun için her ne kadar o rakı sofralarında devlet meselelerinin konuşulsada sonuçta Oda Mustafa Kemalin eşidir ve gereğinde kendisiyle de ilgilenilmesini ister Kitapta da geçtiği gibi Latife Hanım, yeri geldiğinde Atatürkten halkı dahi kıskanmıştır
Latife Hanım, kocasının kişisel özelliklerini ve alışkanlıklarını asla dikkate almadan, tıpkı sert bir asker gibi resmi etikete ve seremoni yönü ağır basan davranışlara büyük önem verir Kendi görüşüne göre içine düştüğü bu keşmekeşten, mazbut bir insana yakışan medeni bir yuva yaratma çabasındadır Ama Atatürk bu konulardan fersah fersah uzaktır, olmakta zorundadır…