Forfaiting

Forfaiting



Forfaiting özellikle vadeleri altı aydan başlayan yatırım malları ihracatında kullanılan bir finansman tekniğidirForfaiting genellikle yatırım malları ihracatından doğan ve belli bir ödeme planına göre tahsil edilecek olan alacakların bir banka ya da bu alanda uzmanlaşmış bir finansman kuruluşu tarafından satın alınmasıdırForfaiting genellikle ihracatçını borcu karşılığında ihracatçıya verdiği emre yazılı senet ya da poliçeler kullanılmakta ve işlem tamamlandıktan sonra ihracatçının hiçbir yükümlülüğü kalmamaktadır
Forfaiting işlemlerinin mazisi,dünya yapısının önemli ölçüde gelişme gösterdiği 1950 li yılların sonlarında ve 1960 lı yılların başlarına kadar uzanmaktadırSözkonusu yıllarda özellikle yatırım mallarında satıcı pazarlarının giderek alıcı pazarları şekline dönüşmesi,Batı ve Doğu ülkelerinin arasında ticaretin yeniden doğuşu,dış ticaret engellerinin ve döviz kontrolünün hafifletilmesi,dış ticarette serbestleşme eğilimlerinin güçlenmesi,gelişmekte olan ülkelerde dış alımların ve yatırım malları taleplerinin artması forfaiting'in gelişmesine zemin hazırlamıştır

A Forfaiting İşleminin Yapılması
Forfaiting de yurt dışından ithal edilmek istenen bir yatırım malının bedeli,söz konusu olan malların ekonomik ömrüne yayılarak taksitlerle ödenirBu bağlamda önce ithalatçı ve ihracatçı firmalar aralarında bir ticari anlaşma yaparak bir fiyat ve ödeme planı saptarlarDaha sonra ithalatçı firma malları teslim alırKarşılık olarak da banka garantisi sağladıktan sonra borç senetlerini bankası arcılığıyla ihracatçıya iletirBundan sonra ihracatçı alacakları nakde çevirmek için belli bir iskonta oranı karşılığında bir forfaiterle anlaşırİhracatçının ithalatçıdan alacağı belgeleri forfaitera vermesi ve karşılığında da iskontolardan sonra alacağını nakit olarak almasıyla ihracatçının artık alışverişle ilgili tüm sorumluluğu biterNihayet,forfaiter elindeki ödeme araçlarını vadesi geldiğinde tahsil edilmek üzere muhatap konumundaki garantör bankaya verebileceği gibi üçüncü kişilere de devredebilir
İhracatın finansmanında forfaiting tekniğinin işleyişini şöyle özetleyebiliriz:
- İhracatçı
- İthalatçı
- Aval ya da garanti veren banka
- Alacak hakkını satan banka(forfaiter)
Olmak üzere dört taraf vardır
Bu dört taraf arasındaki mal,senet ve para akışı şu şekilde olmaktadır
- Dışsatımcı ve forfaiter,forfait işlemi ile ilgili olarak aralarında bir sözleşme yaparlar
- İthalatçı ihracatçıya sipariş verir
- İhracatçı malları sevk eder
- İthalatçının kabulünden sonra,bir banka tarafından da garanti verilerek ticari senet ihracatçıya gönderilir
- İhracatçı ticari senedi forfaitere verir
- Forfaiter faiz ve komisyonu düşerek mal bedelini ihracatçıya öder
- Forfaiter söz konusu vadede ödeme yapması için aval ya da garanti bankaya başvurur
- İthalatçı vade sonunda forfaitere ödemeyi yapar

B Forfaiting'in Mali ve Teknik Özellikleri
1 Mali Özellikler
Forfaitinge konu olan alacaklar genellikle 5 yıl vadeli ve ödemeler alışlar aylık eşit taksitler şeklinde yapılmaktadır
Forfaitingde işlemler ve ödemeler genellikle ABD Doları,Alman Markı ve İsviçre Frankı cinsinden yapılmaktadır
- İthalatçını ihracatçıya verdiği senet ya da poliçeler forfaiter tarafından vadelerine göre belirlenen Foranda iskonto edildikten sonra ihracatçıya nakit olarak ödenmektedirİskonto oranları genellikle euro para piyasasında geçerli faiz oranlarına göre yapılmaktadır
- Forfaitingde en yaygın ödeme araçları bono,senet ve poliçelerdir
- Forfaiting yapan firma alacaklarının ödenmemesi riskine karşı bir bankanın güvencesini isteyebilirBöylece forfaiter ayrıca sahip olduğu ödeme araçlarını ikincil piyasada pazarlanmasını kolaylaştırmaktadır
- Mali gücü zayıf olan ihracatçılar forfaireden finansman olanağı sağlayabilirlerİhracat fiyatlarının saptanmasında bu durumda göz önünde tutulur

2 Forfaitingin Teknik Özellikleri ve Maliyeti
Forfaiting masrafları şu şekilde sınıflandırılabilir
- Ticari riskin karşılanması özellikle banka avalı ya da güvencesi sağlama durumundaki ithalatçı için önemlidirİhracatçı için herhangi bir maliyet söz konusu değildir
- Ülke riski çerçevesinde politik riske ve transfer zorluklarıyla ilgili olarak %05 ile %35 arasında değişen bir bedelin ihracatçı tarafından ödenmesi gerekir
- Fon maliyeti çerçevesinde para kullanımı ve faiz riskinin karşılanmasında euro piyasa faiz oranları göz önüne alınır

3 Forfaitingin Sağlaması Zorunlu Bilgiler
- Para birimi,tutarı ve finansman süresi-ihracatçı ülke ithalatçının adı ve ülkesi
- Garanti veren bankanın adı ve ülkesi
- Forfaitinge konu olan alacağın hangi ödeme aracıyla ödeneceği(senet,bono,poliçe)
- Bankaca verilen güvencenin cinsi
- Anlaşma ve malların teslimiyle ilgili belgelerin teslim tarihi
- Gerekli yetki ve lisana belgeleri
- Ödeme yeri

C Forfaiting ile Factoring Arasındaki Fark
Forfaiting ve factoring birbirine benzer işlemlerdirHer ikisinde de alacak hakkının satışı veya bu hakkın satın alınması söz konusudurHer iki işlemde de factor ve forfaiter belirli şu fonksiyonları yerine getirmektedir:
i kredili mal alanın (dış alımcının)kredi değerliliğini belirleme
ii kaynak (finansman) sağlama
iii risk üstlenme
Bununla birlikte iki işlem arasında bazı farklar söz konusudurFactoring daha çok 90-180 gün vadeli senetlerle sınırlı olduğu halde,forfaitingde vade 5-7 yıla kadar uzayabilmektedirAyrıca factoring işleminde bir kalıntı risk ihracatçı üzerinde kalmakta,factor kurumları genellikle alacağın %80 inin tahsil edilmeme riskini üstlenmektedirBunun yanı sıra factoring işlemlerinden doğan bazı ticari risklerin de ihracatçı(alacak hakkını satan)üzerinde kaldığı görülmektedirFactoringde ikinci bir alım-satım işlemi uygulanması mümkündürBu şekilde forfaiting bir kredi işlemi olmasının ötesinde forfaiter menkul kıymetler portföyünde yer alan bir finansal varlıktır

Kaynak: 5mworldcom online dergi / Tuğba ADALI