Uzaydaki İlk Adımlar

Uzaydaki İlk Adımlar



1954'te ABD ve Rus hükümetleri, 1957-58 Uluslararası Jeofizik Yılı'nda yapma uydular fırlatacaklarını açıkladılar Bunu ilk başaran Rusya oldu; bu ülkeden 4 Ekim 1957'de insansız uzay uydusu "Sputnik 1" fırlatıldı {sputnik Rusça'da "yol arkadaşı" anlamına gelir) Sputnİk'in Dünya yörüngesine giren 83,6 kilogramlık kapsülündeki radyo vericisinin yaydığı sinyaller yerden alındı

"Sputnik l"i, Kasım 1957'de fırlatılan, ilkinden çok daha büyük ve yarım ton ağırlığındaki "Sputnik 2" izledi "Sputnik 2"de, Dünya çevresinde dolanan ilk canlı unvanını kazanan Layka adlı bir köpek bulunuyordu İlk ABD uydusu olan, yalnızca 14 kg ağırlığındaki "Explorer 1" (explorer İngilizce'de "kâşif anlamına gelir) Ocak 1958'de fırlatıldı Bu uydu Dünya'nın magnetik alanına yakalanmış yüklü parçacıkların ekvatora paralel olarak ve yeryüzeyinden epeyce yüksekte oluşturdukları Van Ailen kuşaklarına ilişkin bilgiler gönderdi (bak Van Allen KUŞAKLARI)

Rusya'nın 1959'da fırlattığı uzay araştırma aracı "Luna 1", Ay'ın 6000 km kadar yakınından geçti Aynı yıl Rusya'nın fırlattığı "Luna 2" Ay'a çarptı; "Luna 3" de, Ay'ın çevresinde dolanarak bize dönük olmayan yüzünün ilk fotoğraflarını gönderdi
ABD de havacılık ve uzay araştırmalarını planlamak ve yönetmek üzere 1958'de, kısa adı NASA olan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'ni kurdu Ama Rusya bu alandaki üstünlüğünü korudu ve 12 Nisan 1961'de ilk insanlı uzay aracı "Vostok l"i fırlattı (vostok "doğu" demektir); bu aracın taşıdığı Yuri Gagarin (1934-68) Dünya çevresinde dolanan ilk insan oldu Bundan kısa bir süre sonra, ilk ABD'li astronotlar Alan Shepard ve Virgil Grissom, "Mercury" adlı uzay aracıyla Dünya yörüngesine oturmaksızın kısa "seferler" yaptılar İkinci Rus kozmonotu German Stepa-noviç Titov, Ağustos 1961'de "Vostok 2" ile Dünya'nın çevresinde 17 kez dolandı ABD' nin ilk insanlı yörünge uçuşunu ise, Şubat 1962'de "Friendship 7" adlı uzay aracıyla Dünya'nın çevresini üç kez dolanan John Glenn yaptı (friendship "dostluk" demektir)

O günlerde hem ABD'de, hem de Rusya'da güdümlü silahlardan geliştirilen fırlatma araçları kullanılmaktaydı Rusya'nın güdümlü silahı daha ağır bir savaş başlığı taşıyacak biçimde tasarımlandığı için çok daha büyük bir uzay aracını fırlatabilmekteydi ABD'nin 2 tonluk "Mercury" kapsülüne karşılık, "Vostok" uzay aracı neredeyse 5 ton gelmekteydi 1964'te Rusya, bundan da ağır olan "Voshod l"i, içindeki üç kozmonotla birlikte Dünya yörüngesine sokarak önderliğini pekiştirdi (voshod "gün doğuşu" demektir) 1965'te, "Voshod 2"nin kozmonotu Aleksey Leonov kapsüle iple bağlı bir uzay elbisesi giyip,
soluyacağı oksijeni de yanına alarak, uzay aracından dışarı çıktı ve uzayda "yürüyen" ilk insan oldu

1963'te NASA, Mercury uçuşları programını başarıyla tamamladı Bu uçuşlar astronotların yörüngede yaşayabildiklerini, gözlemlerde bulunabildiklerini ve yerden verilen komutları izleyebildiklerini kanıtladı NASA 1965-66'daki Gemini programıyla uzayda buluşma ve kenetlenme çalışmalarını uygulamaya koydu (gemini, "ikizler" anlamına gelen Latince bir sözcüktür) 10 Gemini uzay aracının her biri yaklaşık 3,5 ton ağırlığındaydı ve bunlarda iki astronot bulunuyordu Gemini astronotları uzay elbiseleri giyerek araç dışında çalışma denemeleri de yaptılar En uzun uçuş rekorunu Dünya çevresinde 206 kez dolanan "Gemini 7" kırdı

NASA'nın 1960'lardaki uzay programının son hedefi Ay'a inmekti; ama buna hazırlık olarak başka türden bazı uçuşlar da yapıldı Bu uçuşlar insansız uzay araştırma araçlarıyla gerçekleştirildi Bunlardan "Ranger" (ranger "korucu" demektir) tipi uzay aracı 1964-65'te Ay'a gönderildi ve yüzeyinin fotoğrafları çekildi; bu uzay araçları hızla Ay'a yaklaşırken yüzey fotoğraflarını çekip Dünya'ya göndermekte, daha sonra da Ay'a çarpıp parçalanmaktaydı Bunu izleyen adım, hız kesici roketlerini ateşleyerek alçalışlarını yavaşlatan ve böylece Ay'a yumuşak iniş yapan uzay araştırma araçlarından yararlanılarak gerçekleştirilen yakın çekimlerdi Bu uçuşlar 1966-67'de "Surveyor" (surveyor "yerölçümcü" demektir) uzay araştırma araçlarıyla yapıldı Bunlardan "Surveyor 3", taşıdığı tırnaklı mekanik kepçeyle Ay'ın yüzeyinden toprak örnekleri topluyor ve bunları televizyon kamerasıyla inceliyordu

İlk insanlı inişin, Ay'ın Dünya'ya dönük yüzünde, ekvatoru boyunca uzanan dar bir şeride yapılması planlanmıştı; bu nedenle 1966-67'de "Lunar Orbiter" (Lunar orbiter "Ay yörünge aracı" demektir) sınıfı uzay araştırma araçlarıyla bu şeridin fotoğrafları çekildi Bu araçlar Ay'ın çevresinde dolanırken yüzeye 40 km kadar yaklaşıyorlardı Bu uzaklık, çapı 1 metrenin üstünde olan cisimlerin fotoğraflarını çekmeye olanak veriyordu