Tütün Bitkisi

Tütün Bitkisi



Keyif verici yaprakları için yetiştirilen değerli bir bitkidir Patlıcangiller familyasının Nicotiana cinsinde yer alan bitkinin pek çok türü vardır Ama, tarımı yapılan tütünlerin çoğu bir tek türün {Nicotiana tabacum) çeşitleridir Bu tür 2 metreye kadar boylanabilen biryıllık bir bitkidir Yapışkan ve sert tüylerle kaplı gövdesinin üzerinde irice oval yapraklar, boru biçimli, pembe çiçekler taşır Bu türün yanı sıra tarımı yapılan bir tür daha vardır ki, buna deli tütün (Nicotiana rustica) denir

Tütün yaprakları işlendikten sonra sigara, pipo ya da purodan dumanı içe çekilerek, çiğnenerek ya da burna çekilerek (enfiye) kullanılır Anayurdu Orta ve Güney Amerika olan bu bitkiyi Yerliler çok eskiçağlarda biliyor ve kullanıyorlardı Örneğin, Amerika Yerlileri arasında törenlerde barış çubuğu tüttürmek, yani tütün içmek bir gelenekti Kristof Kolomb 15 yüzyıl sonlarında Amerika'yı keşfettikten sonra İspanyollar ile Portekizliler tütünün dünyaya yayılmasını sağladılar 1560'ta Fransa'nın Lizbon büyükelçisi Jean Nicot (1530-1600), Fransa Kraliçesi Cat-herine de Medicis'e ilaç olarak tütün tozu yollamış, böylece tütünün Fransa'da ve öbür Avrupa ülkelerinde tanınmasına yol açmıştı Nitekim, bu yüzden tütüne bilimsel cins adı olarak Nicot'nun adı verilmiştir Tütün yapraklarında bulunan zararlı bileşiğe de "nikotin" denir

Tütün tohumları toz gibi çok küçük taneler halinde olduğundan suyla akıp gitmemesi için genellikle önce, kum ya da odun talaşıyla karıştırılarak fidanlıklara ekilir Yaklaşık iki ay kadar sonra fideler asıl yetiştirilecekleri yere aktarılır Tütün en iyi, düzgün akaçlan-mış, gevşek ve kumlu topraklarda yetişir

Tarladaki ürün yaklaşık üç ay içinde gelişimini tamamlayarak hasat edilebilir duruma gelir Bu süre içinde yaprakların sağlıklı bir biçimde gelişebilmesi, yani bitkinin enerjisinin tümünü yapraklara harcayabilmesi için gövdenin uç bölümü çiçek açmadan önce kopartılır Buna tütün tarımında "tepe kırma" işlemi denir
Tütün yaprakları, yer yer sararmalar görüldüğü zaman toplanmaya başlanır Yapraklar genellikle belli aralıklarla, alttan yukarıya doğru, tek tek elle kırılarak hasat edilir Ama bazı bölgelerde hasat tüm bitkinin kesilmesi biçiminde yapılır; bu yöntemle elde edilen ürün genellikle düşük niteliklidir

Toplanan yapraklar çeşitli yöntemlerle kurutularak işlenmeye hazırlanır Örneğin, Türkiye'de sigaralık tütün yaprakları ipe dizilip tahta çerçevelere gerilerek açık havada kurutulur Bazı ülkelerde sıcak hava ya da ateşle kurutmaya da rastlanır Genellikle Afrikalı yetiştiricilerin kullandığı ateşle kurutma yönteminde aslında ısıdan değil, ateş sonucu çıkan dumandan yararlanılır Bazı pahalı tütünler ise bir odaya yerleştirilip, dışarıdan sıcak hava verilerek kurutulur Kurutma işlemleri tamamlandıktan sonra tütünler nemlendirilir, niteliklerine göre ayrılır ve balyalanır Daha sonra fabrikalarda sigara, puro, pipo ve nargile tütünü olarak işlenir



Tütün hangi biçimde kullanılırsa kullanılsın insan sağlığına çok zararlı bir maddedir Başta akciğer kanseri olmak üzere çeşitli kanser olayları ile bazı ölümcül kalp ve akciğer hastalıklarına yol açtığı bilinmektedir
Günümüzde dünya tütün üretiminin yarıya yakın bölümünü Hindistan ve Çin başta olmak üzere Asya ülkeleri karşılar Ama tütün dışsatımında ilk sırayı ABD alır Türkiye, Yunanistan, Brezilya, Endonezya, Bulgaristan, Zimbabve ve Malavi ise öbür önemli tütün yetiştiricisi ülkelerdir

Dünyanın en ünlü tütün çeşitlerinden biri olan ABD kökenli Virginia tütünü Öbür ülkelere II Dünya Savaşı'ndan sonra yayılmıştır Puro yapımında puroların dışını sarmak için kullanılan yaprak tütünlerin en iyisi Küba ve Sumatra'da yetiştirilir Dünyada Türk tütünü ya da Şark tütünü olarak ünlenen tütünlerin başlıca yetiştiricileri ise Türkiye, Yunanistan, SSCB, Hindistan ve bazı Avrupa ülkeleridir

17 yüzyıldan beri tütün üretiminin yapıldığı ülkemizde son yıllarda ortalama yıllık üretim 200 bin tonu aşmıştır Başlıca tütün ekim alanları Ege, Karadeniz, Güneydoğu Anadolu ve Marmara bölgeleridir; en çok tütün üretilen ilerin başında ise Manisa, İzmir, Samsun, Denizli, Muğla, Adıyaman, Balıkesir, Siirt, Hatay ve Aydın gelir