Ruhani Yapı

Yezidiler, müritler ve ruhaniler olmak üzere iki toplumdan oluşmuştur

1 Müritler

Yezidi toplumunun en büyük kastini oluştururlar Her Yezidi, her gün elini öpmek, yanında şarapla orucunu bozmak, hacla ilgili her türlü hizmetini yerine getirmek mecburiyetinde olduğu bir şeyh ya da pirin mürididir Köylerde çiftçilik ve hayvancılıkla uğrasan müritlerin görevleri kendi üstlerindeki sınıflara hizmet etmek ve vergi vermektir

2 Ruhaniler (Ruhan, Kahane, Rahip)

Bunlara olağanüstü saygı gösterilir bazı hallerde ruhanilik irsi olarak kadınlara da geçebilmektedir Ruhaniler (Rahip) aşağıdaki altı sınıfa ayrılmışlardır:

a Şeyhler

Şeyh Adiy'in müritlerinden veya kardeşlerinin soyundan olmaları gerekir Beyaz bir elbise giyip, siyah bir sarık sararlar; evleri Yezidiler için mabet olarak kabul edilir Okuma-yazma isleriyle uğraşırlar, cenaze törenlerini yönetirler Oruçta, bayramlarda, evlenmelerde ve sünnet merasimlerinde de görev yaparlar

b Pirler

Şeyhlerden sonra Yezidilere yol gösteren yaslı ruhanilerdir Elbiseleri siyah olup baslarına siyah veya kırmızı tüylü sarık takarlar Hacca gelenlerin yiyecek, içecek ve diğer ihtiyaçlarının karşılanması bunların görevi olup dini törenlerin düzenlenmesinde şeyhlere yardım ederler Şeyhler ve pirler, dokunulmazlık haklarına sahip ruhani reislerdir Vazifeleri, müritlerini ve cemaatlerini kötülükten uzak tutmaktır Bayram günlerinde, oruçlarda, evlenme ve ölümlerde, vaftiz, sünnet ve hastalıkların tedavisindeki dini görevleri yerine getirirler

c Fakirler veya Karabaşlar

Sadaka ile dünyevi zevklerden kaçınan Fakirler, aileler arasında arabulucu ve barışı sağlayıcı olarak Yezidi toplumunda görev yaparlar

d Kavvallar

Bunlar Şeyh Adiy bin Musafir'in türbesi civarında oturan görevlilerdirDini bayramlarda ve dinsel törenlerde ilahiler söyleyip çalgı çalarak ruhanilere hizmet ederler Kavvallar, Yezidiler arasında birliği sağlamak, imanı kuvvetlendirmek ve köy halkının verdiği zekatı toplamak amacıyla Yezidi sancakları (Melek Tavus'un heykeli) ile yılda bir defa köyleri dolaşırlar

e Kuçekler

Irak 'ın Laleş bölgesinde oturan Kuçeklerin sayıları azdır Şeyh Adiy'in türbesinde hizmet ederler Kavvallara yardımcı olarak köylere gezilerde, sancakları (Melek Tavus heykeli) taşırlar

f Çömezler (Avhan veya Avanlar)

Ruhanilerin en alt tabakasını oluşturur Şeyh Adiy'in türbesinin bakim ve temizliğinden sorumludurlar Dini yapının hiyerarşik zirvesinde biri Sayh Nasir olarak adlandırılan dini, diğeri de Mirza-Beg veya Amir al-Umara denilen dünyevi islere bakan iki reis bulunur Sayh Nasir en üstün (Mir-i Sayhan) şeyh olup en yüksek manevi makamı temsil eder Mukaddes yazıları en iyi onun bildiğine, tefsirlerinde hiç yanılmayacağına inanılan Sayh Nasir'in evi, Şeyh Adiy'den sonra Yezidilerce en kutsal yer sayılır Yezidilere, Yezidilikten çıkarma cezası yalnızca Sayh Nasir tarafından verilir Mirza-Beg, Yezidilerin emiri olup en yüksek siyasi makamı temsil eder Bütün dünyevi islerde verdiği kararlar kesindir Yezidi halkını, dışarıda temsil etme yetkisine sahiptir Yezidilerde emirlik, babadan oğla geçmektedir

Sancak
Sancak (Sincak , Sencik, Cem-i Sanacık) Yezidilik en açık ifadesini, horoz seklinde pirinç, bakir veya tunçtan yapılmış "sancak"ta bulur Yezidilerin elinde sancak adıyla anılan yedi adet tavus heykeli bulunmaktadır Bu sancaklar, Yezidilerin yeryüzündeki dağılım bölgelerini simgelemektedir Dini makamda oturan şeyhe ilahi bir kudret bahsettiğine inanılan sancaklar, Tavushane denilen özel ve güvenli bir yerde muhafaza edilir Kavval ve Kuçek adı verilen Yezidi din adamları tarafından her yıl Yezidi köylerinde dolaştırılan bu sancakların kutsama töreni sırasında alttan başlamak üzere sırayla önce heykelin boğumları, sonra zemzem suyunun bulunduğu bakır ibrik öpülmektedir
Yezidilerin Yedi Meleği ve Melek Tavus

Yezidilerin kutsal kitabi Mushaf-i Res'te evrenin yaratılısının anlatıldığı bölümde, önce bir inci tanesi olarak evrenin bilahare de yedi günde yedi meleklerin yaratıldığı ifade edilmektedir Buna göre, ilk yaratılan Azrail isimli Melek-Tanrı 'ydı; diğer adı Melek Tavus yani ateşten olma Şeytan'dı Yedi meleğin en ulusu Oydu Ve Pazartesi Derdail yaratıldı (Bu meleğin ruhunu Yezidi ulularından Şeyh Hasal-al Basri temsil eder) Salı, İsrafil oldu ve vekaletini Yezidi ulularından Şeyh Şemseddin'e verdi Çarşamba, melek Mikail yaratıldı ve Sucedettin kılığında göründü Perşembe, Semail oluştu ve Şerafettin oldu Cuma, Cebrail yaratıldı ve Nusreddin olarak görüldü Cumartesi yaratılan Nurail (Turail) ise Fahrettin evliya kılığında insanlar arasında dolaştı Yezidilerde kötülük tanrısı (şeytan) yerine ikame edilen melaikeler kralı Melek Tavus'un apayrı bir yeri vardır Yezidiler, şeytan'ın yerine ikame ettikleri Melek Tavus'a tanrısal nitelikler atfettikleri için "Şeytana tapanlar" olarak nitelendirilmişlerdir Oysa onların inancına göre, dünyayı yaratan Tanrı'nın cezalandırdığı şeytan, cehennemde kaldığı 7 bin yıl boyunca tövbe göz yaslarıyla doldurduğu 7 testi ile cehennem ateşini söndürmüş; Tanrı tarafından bağışlanmış ve meleklerin önderi olmuştur Artık Melek Tavus, Tanrı 'nın yarattığı dünyanın koruyucusu, yöneticisi ve Tanrı iradesinin yürütücüsü niteliklerini kazanmıştır
Zemzem Suyu Laleş vadisinde bir kayadan çıkan su, Şeyh Adiy'in türbesinin eşiğinin altından geçer geçmez kutsallaşarak havuzumsu taç çukurda birikip zemzem adını alır Zemzem suyunun akıp gittiği yere çıplak ayakla yaklaşan Yezidiler, el ve yüzlerini yıkamak suretiyle kendilerini vaftiz edilip kutsanmış saymaktadırlar