Tar-Telli ve Mızraplı Çalgı

Tar-Telli ve Mızraplı Çalgı





Azeri Türkleri'nin telli ve mızraplı çalgısıdır "Tar" sözcüğü Farsça'dır ve "tel" anlamına gelir Azeri tanrıa benzer çalgılar, aynı ad altında SSCB'deki Ermenistan'da, "tara" adı altında Dağıstan'da ve "tari" adı altında Gürcistan'da da kullanılır İran'da yaygın olan ve Türk halk çalgısı bağlamaya benzeyen, iki telli anlamına gelen "dütar", üç telli anlamına gelen "setar", dört telli anlamına gelen "çartar", beş telli anlamına gelen "pençtar", altı telli anlamına gelen "şeştar" gibi çalgıların Azeri tarı ile yalnızca ad benzerliği vardır Azeri tarı, ağaçtan oyularak yapılan, ortası dar uzunca bir tekne ile yaklaşık 4 cm eninde yassı bir saptan oluşur




Çalgının teknesi arkadan, oturanı bir çıplak insanın sırttan görünüşünü andırır Önden görünüşüyle ise 8 rakamını çağrıştırır Toplam boyu 78-96 cm arasında değişen çalgıya 5-14 tel takılır Çalgıda, asıl seslerin ya da melodinin elde edildiği tellerin yanı sıra, Hint çalgılanndaki kadar çok olmasa bile, tınıyı artıran ve zenginleştiren ahenk telleri de vardır Göğsünün deriden olması dolayısıyla bançonunkine benzer bir ses veren tar, çalınırken, aynı zamanda mızrabı da tutan sağ elle göğüs arasında sıkıştırılır Çalgı Azeri müziğinin çok kıvrak melodilerini seslendirmeye olanak sağlar Gerek sapının enli oluşu j gerek tellerinin akortlanış tarzı sayesinde armonik icraya, başka türlü söylersek, aynı anda birçok ses çıkarmaya da yatkındır