Tarih Öncesi Denizlerdeki İlk Hayvanlar

Tarih Öncesi Denizlerdeki İlk Hayvanlar


Yeryüzündeki hayvan yaşamının yalnız son 570 milyon yılına, yani yaşamın başlangıcından bu yana geçen zamanın beşte birinden azına ilişkin olarak bir ölçüde yeterli bilgiye sahibiz Bu tarihten önceki tüm hayvanlar yumuşak gövdeli olduğundan iyi fosilleşme-miştir Ama Kambriyen Dönem'in başlangıcında (570 milyon yıl önce), iyi korunabilmiş örnekleri günümüze kadar ulaşabilen sert kabuklar ve iskeletler ilk kez oluşmaya başladı

En çok rastlanan fosiller denizkabuklarıdır Günümüz denizkabuklarını büyük ölçüde çiftçenetli yumuşakçaların kabukları oluşturur Ama Kambriyen Dönem'in denizkabuk-ları, Brachiopoda denen bir grup hayvandan kalmıştır Bunlar, çiftçenetliler gibi deniz dibine yerleşiyor, suda sürüklenen taneciklerle besleniyordu Brachiopoda üyelerinin birçok çeşidi, yaklaşık 280 milyon yıl önce başlayan Permiyen Dönem'e kadar oluşmuş kay açlarda yaygın biçimde fosilleşmişti Bunlar daha sonra yerlerini çiftçenetlilere bıraktı ve pek az türüyle günümüze kadar varlığını sürdürebildi

En çok rastlanan ilk yumuşakçalar, ahtapotların da yer aldığı kafadanbacaklılar ile kanndanbacaklılann deniz salyangozları grubuydu Kafadanbacakhlann bölmelere ayrılmış kabukları genellikle çeşitli sarmal biçimlerde kıvrılmıştı En önemlileri, 245-65 milyon yıl önce varlığını sürdüren ammonitlerdi {bak Ammonîtler) Eklembacaklılar (yengeç ve ıstakoz gibi eklemli bacakları olan canlılar) Kambriyen Dönem'den beri yaşam tarihinde önemini korudu En iyi bilinen ilk türleri trilobitlerdi {bak Trîlobît) Ayrıca, uzunluğu 2 metreye ulaşan Eurypterida da sayılabilir Eklembacaklılardan örümcekler, kırkayaklar, akrepler ve böcekler denizden karaya geçen ilk canlılar oldu Bu hayvanların karada yaşamaya başlaması yaklaşık 400 milyon yıl öncesine, yani Silüriyen Dönem'e rastlamaktadır

Derisidikenliler (denizyıldızı ve akrabaları) bir başka eski hayvan grubudur Yaklaşık 345 milyon yıl önce başlayan Karbonifer Donem' de deniz diplerindeki geniş bölgeler denizlale-leriyle kaplanmıştı Bunlar, bir sapla suyun dibine bağlanmış, eğreltiotlannı andıran hayvanlardı Denizlalelerinin binlerce türünden günümüze yalnız 80 kadar tür kalmıştır {bak DERİSİDİKENLİLER) İlk mercanlar günümüzün resif oluşturan çeşitlerinden değildi

Denizşakayıklan gibi, vazo biçiminde kabuksu bir kılıf içinde yalnız yaşayan hayvanlardı Yaklaşık 500 milyon yıl önce başlayan Ordovisiyen Dönem'de çoğalarak çeşitlendiler Resif oluşturan mercanlar ise 230 milyon yıl kadar önce, Triyas Donemi' ne kadar gelişmedi {bak MERCAN RESİFİ) Solucan benzeri canlılar, dallanarak gelişen birkaç önemli evrim çizgisinin ortaya çıkmasına neden oldu Bunlardan biri Kambriyen Dönem'den Silüriyen Dönem sonlanna (yaklaşık 395 milyon yıl öncesine) kadar oluşmuş kay açlarda yaygın biçimde fosilleşmiş, dallanmış koloniler halinde yaşayan graptolıtlerdi