Matematik / Sayı Düzenleri

Matematik / Sayı Düzenleri

Sayı ve sayma kavramının, yeryüzünde ilk olarak ne zaman ve nerede doğduğunu söyleme şansımız yoktur Ancak tarihi buluntular Sümerlerin saymayı bildiklerini göstermektedir

Bugün kullandığımız rakam şekillerinin, MS 400 dolaylarında Hindistan'da geliştirildiği tarihçiler tarafından belgelenmektedir Hindistan'da geliştirilen rakam biçimleri daha sonra müslüman uluslar tarafından kullanılmıştır

MS 780-850 yılları arasında yaşamış olan ünlü Özbek matematikçi, Ebu Abdullah bin Musa El Harzemi yazdığı"Kitab el-muhtasar fi hesab el-cebr ve'l mukabele" (Cebir ve denklem hesabı hakkında özetlenmiş kitap) isimli kitabında sıfırı kullanarak onluk sayı sistemini tanıtmıştır Cebirin temel kitabı olan bu eser, 17 yüzyılara kadar çeşitli Avrupa ülkelerinde ders kitabı olarak kullanılmıştır Latince algoritma sözcüğünün bu Özbek matematikçinin adının yanlış söylenmesi sonucunda oluştuğu söylenmektedir

İslam matematikçileri Hintlilerden aldıkları rakam biçimlerini değiştirip bugün bizim ve Avrupalıların kullandığı rakam biçimlerini oluşturmuş ve kullanmışlardır Arap rakamlarının 13 yüzyılda Endülüs üzerinden Avrupaya yayıldığı düşünülmektedir

Müslüman topluluklar daha sonra rakamların aslına, yani Hint biçimlerine geri dönmeyi yeğlemişlerdir Sonuçta, bugün bizim ve çoğu Avrupa ülkesinin kullandığı rakam biçimleri aslında müslüman bilginlerin şekillendirdiği rakamlardır Halen çoğu topluluğun kullandığı rakamlar ise Hint rakamlarıdır Bu arada bazı Arap topluluklarının, örneğin Tunusluların hala eski rakamları kullandıkları bilinmektedir

Onluk sayı düzeninin bulunuşu ve yaygın kullanılması, büyük olasılıkla insanın iki elinde toplam on parmağının bulunmasından kaynaklanmaktadır İnsanlar tarih boyunca onluk sayı düzeninin dışında, başka sayma düzenleri de kullanmışlardır

Örneğin, zaman ölçmede kullandığımız gün, saat, dakika ve saniye gibi birimler, birbirinin, 12' nin ve 5' in katı biçimindedir Bu sayı düzenin Sümerler tarafından kullanıldığı bilinmektedir Türk dilinde, sayıları sayma düzeninin ondan başlayarak (on-bir, on-iki, yirmi-bir gibi) hiç bozulmadan devam etmesi, Türklerin onluk sayı düzenini çok eskilerden beri kullandığının kanıtı sayılabilir Hint-Avrupa dillerinde ise yaklaşık yirmiye kadar hatta bazılarında yüze kadar sayıların adları düzensizdir

Onluk sayı düzeni, insan kafasına yatkın olmakla beraber, günümüz bilgisayar teknolojisi için uygun düşmemektedir Günümüz bilgisayarları için ikilik sayı düzeni uygun düşmektedir