Teb-Eski Mısır'da Kent

Teb-Eski Mısır'da Kent



Yukarı Mısır'da Nil Irmağı kıyısında, Eski Mısır'ın en önemli kentlerinden biriydi Büyük İskender'in Mısır'ı işgal edip İskenderiye'yi kurmasına kadar, kısa aralıklar dışında uzun yıllar imparatorluğun başkenti oldu Eski Krallık döneminden (İÖ yaklaşık 3000-2180) beri var olduğu bilinen Teb kenti, Orta Krallık (İÖ yaklaşık 2050-1700) ve Yeni Krallık (İÖ yaklaşık 1570-935) dönemlerinde zenginliğinin doruğuna ulaştı O dönemde Eski Mısır, Afrika'nın ortalarından Fırat Irmağı'na kadar uzanan büyük bir imparatorluktu


Ortadoğu'dan, Ege ve Akdeniz'den gelen gemiler Nil Irmağı yoluyla kente ulaşabiliyordu Teb Asya'dan, Anadolu'dan Ortadoğu ve Akdeniz ülkelerinden gelen değerli malların toplandığı zengin bir ticaret ve kültür merkeziydi Orta Krallık dönemini başlatan 11 hanedan tarafından başkent ilan edildi Kentte tanrı Amon adına birbirinden güzel tapınaklar ve saraylar yapıldı Asya'dan gelen göçmen Hyksoslar (Hiksos-lar) Mısır'ı işgal edince Teb eski canlılığını yitirdi Önceleri Hyksoslar'ın üstünlüğünü kabul etmek zorunda kalan firavunlar sonunda onları ülke dışına sürmeyi başardılar

Yaklaşık 100 yıl süren bir çöküntü döneminin ardından, 18 hanedanın en güçlü firavunlarından III Tutmosis, III Amenhotep (Ame-nofis) ve Tutanhamon'un yönetimleri sırasında Teb yeniden eski zenginliğine kavuştu Kent, III Amenhotep'in oğlu Ahenaton'un yönetimi altında kötü bir dönem yaşadı Tek tanrıya inanan Ahenaton tanrı Aton'a dayalı bir din oluşturmaya çalıştı Bu amaçla yönetim merkezini, bugünkü adı Amarna olan bir başka kente taşıdı (bak Ahenaton) İÖ 663'te Asurlular Teb'i yağmaladı Mısır'ın çöküşüyle birlikte önemini yitiren Teb, bir daha eski zenginliğine kavuşamadı


Görkemli Teb kentinden günümüze ulaşabilen en ünlü yapılar Nil'in doğu yakasında, Karnak ve Luksor'daki Amon tapınakları; kentin batısındaki Krallar Vadisi'nde, Kraliçe Nefertiti döneminden kalma kaya mezarları ile II Tutmosis'in karısı Kraliçe Hatşepsut'un ve III Tutmosis'in mezar tapınaklarıdır Luk-sor ve Karnak tapınaklarını birleştiren yol koç başlı, aslan gövdeli sfenkslerle donatılmıştır (bak Sfenks) Teb tapınaklarının en gösterişli olanı III Amenhotep'in mezar tapınağıdır

Çok az bir bölümü günümüze ulaşabilmiş olan tapınağın en çarpıcı özelliği, yüksekliği 21 metreyi bulan, dev boyutlu iki heykeldir Bu heykeller Memnon Heykelleri olarak bilinir Yunan mitolojisinde şafak tanrıçası Eos' un oğlu olan Memnon, Truva Savaşı'nda Asil tarafından öldürülmüştü Kuzey yönündeki heykelden bazı günlerde, şafakla birlikte arp sesine benzeyen bir ses yükseldiği duyulur, bu yüzden "şarkı söyleyen Memnon" adıyla anılırdı Ayrıca bak Eski MısiR; Mezar