Fen Ve Teknoloji Konularının Günlük Hayattaki Yerleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

Fen ve Teknoloji Konularının Günlük Hayattaki Yerleri
Günümüz insanının hayatının her safhasını etkileyen teknolojik gelişmeleri algılayıp yorumlayabilmesi için temel bir FİZİK genel kültürü eğitiminden geçirilmesi gereklidir

HAREKET

İçinde bulunduğumuz otobüs hareket halinde ise pencereden dışarıya baktığımızda,ağaçların ya da elektrik direklerinin geriye doğru uzaklaştığını görürüz

Yalnız otobüsteki yolculara bakarak hareket edip etmediğimizi anlayamayız

Öte yandan başka bir otobüs yanımızda, bizimle aynı yönde ve aynı hızla yol alırsa,ona baktığımızda kendimizi ve onu duruyormuş gibi algılarız

Ya da yanımızdan bizimle ters yönde bir otobüs geçse,onu olduğundan daha hızlı gidiyormuş sanırız

Tüm bu olaylar hareketin bağıl bir olay olduğunu yani başka cisimlere bakmadan hareket etmediğimizin anlaşılamayacağını gösterir

HIZ-SÜRAT

?Bir cisim hareketi sırasında 100m yol alıyor? dediğimiz zaman ,hareketin nasıl ve hangi doğrultuda meydana geldiğiyle ilgilenmiyoruz

Böyle bir yolun zamana oranı süratı verir

Bu ifadeyi ?Bir cisim hareketi sırasında doğuya doğru veya x ekseni boyunca 100m yol alıyor? şeklinde değiştirirsek;hareketin yönünü ve takip edilen yolun durumunu da vermiş oluruz

İşte burada verilen yolun zamana oranı hızı verir

DAİRESEL HAREKET

Dişli çarkların dönmesi,arabanın tekerleğinin dönmesi,Ay'ın Dünya ,Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi birer dairesel harekettir

ESNEKLİK

Ağırlık ölçümünde kullanılan dinamometre,yaylı kantar ucu,baskül gibi araçlar koltuk,kanepe,yaylı yataklar ve yaylı müzik aletleri katıların esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır

BUHARLAŞMA

Sabit basınç altında ,her sıcaklıkta buharlaşma meydana gelebilir

Kışın dışarıya ıslak çamaşırları astığımızda,buharlaşma meydana gelir

Buharlaşma olayında çevreden ısı alınır

Örneğin buzdolabında özel bir sıvı,gaz haline geçerken çevresinden ısı alır

Böylece soğutma işlemi gerçekleşmiş olur

Terleyen insanın bir süre sonra üşümesi de bu şekildedir

Ter damlacıkları vücudun ısısını alarak buharlaştığı için terleyen insan ısı kaybederek üşür

IŞIMA İLE ISI İLETİMİ-YALITIMI

Termosların hem içi hem de dışı parlak yapılır

İçinin parlak olmasının nedeni sıcak maddelerin ısısısının termosun parlak yüzeyine çarparak geri dönmesi içindir

Isı iç duvarlardan yansıdığı için dışarı akmaz

Termosun içine soğuk su konulduğunda,bunun ısınması istenmez

Dışarıdan ısı,termosun dışındaki parlak yüzeye çarpar ve yansır

Böylece termosun içine ısı girmez

KAYNAYAN SIVILAR NEDEN FOKURDAR?

Sıvıların içinde erimiş gaz kabarcıkları bulunur

Sıvının dışındaki açık hava basıncı gaz kabarcıklarının dışarıya çıkmasını engeller

Sıvıyı ısıtmaya başladığımızda gaz kabarcıkları güçlenmeye başlar

Isıtma işlemine devam edildiğinde,gaz kabarcıklarının basıncı açık hava basıncına eşit hale gelir

Gaz kabarcıkları dışarı çıkar

ELEKTROSTATİK

Günlük hayatta;yünlü bir kumaş parçasına sürtülen tarağın kağıt parçalarını çektiğini,kazağımızı çıkarırken kıvılcımlar görüp çıtırtılar duyulduğunu,otomobillerde bir müddet yolculuk yaptıktan sonra,otomobilin dıştaki motor aksamına dokunulduğunda geçici bir elektrik şoku hissedilir

Bütün haberleşme sistemlerinden bilgisayarlara, kullandığımız elektronik malzemelerin çalışma sistemlerinde,enerjinin bir yerden başka yere nakledilmesinden cisimlerin şeklini muhafaza etmesine kadar birçok olay,elektrostatik dediğimiz bir kuvvete bağlıdır

ENERJİ

Bir barajda depolanan su,sıkıştırılmış yay,depolanmış su buharı,hareket halindeki bir cisim enerjiye sahiptir

FOTOELEKTRİK OLAY

Fotosel,ışığın düşmesiyle çalıştığından devrede bir anahtar gibi kullanılabilir

Böylece ışık sönünce yanan,ışık yanınca sönen gece lambaları,güneş batınca yanan,doğunca sönen sokak lambaları yapılabilir

Virajları Dönen Araçlara Etkiyen Kuvvetler

Araçların güvenli dönebilmesi için tekerleklerle yer arasındaki fs sürtünme kuvveti,F merkezkaç kuvvetinden büyük olmalıdır

Virajlarda sürtünmenin yetersiz olacağı düşünülerek,savrulmayı önlemek için yola içe doğru eğim verilir

10-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Fen Ve Teknoloji Konularının Günlük Hayattaki Yerleri Fen ve Teknoloji Konularının Günlük Hayattaki Yerleri Günümüz insanının hayatının her safhasını etkileyen teknolojik gelişmeleri algılayıp yorumlayabilmesi için temel bir FİZİK genel kültürü eğitiminden geçirilmesi gereklidir HAREKET İçinde bulunduğumuz otobüs hareket halinde ise pencereden dışarıya baktığımızda,ağaçların ya da elektrik direklerinin geriye doğru uzaklaştığını görürüzYalnız otobüsteki yolculara bakarak hareket edip etmediğimizi anlayamayızÖte yandan başka bir otobüs yanımızda, bizimle aynı yönde ve aynı hızla yol alırsa,ona baktığımızda kendimizi ve onu duruyormuş gibi algılarızYa da yanımızdan bizimle ters yönde bir otobüs geçse,onu olduğundan daha hızlı gidiyormuş sanırız Tüm bu olaylar hareketin bağıl bir olay olduğunu yani başka cisimlere bakmadan hareket etmediğimizin anlaşılamayacağını gösterir HIZ-SÜRAT ?Bir cisim hareketi sırasında 100m yol alıyor? dediğimiz zaman ,hareketin nasıl ve hangi doğrultuda meydana geldiğiyle ilgilenmiyoruzBöyle bir yolun zamana oranı süratı verir Bu ifadeyi ?Bir cisim hareketi sırasında doğuya doğru veya x ekseni boyunca 100m yol alıyor? şeklinde değiştirirsek;hareketin yönünü ve takip edilen yolun durumunu da vermiş oluruzİşte burada verilen yolun zamana oranı hızı verir DAİRESEL HAREKET Dişli çarkların dönmesi,arabanın tekerleğinin dönmesi,Ay'ın Dünya ,Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi birer dairesel harekettir ESNEKLİK Ağırlık ölçümünde kullanılan dinamometre,yaylı kantar ucu,baskül gibi araçlar koltuk,kanepe,yaylı yataklar ve yaylı müzik aletleri katıların esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır BUHARLAŞMA Sabit basınç altında ,her sıcaklıkta buharlaşma meydana gelebilir Kışın dışarıya ıslak çamaşırları astığımızda,buharlaşma meydana gelir Buharlaşma olayında çevreden ısı alınırÖrneğin buzdolabında özel bir sıvı,gaz haline geçerken çevresinden ısı alırBöylece soğutma işlemi gerçekleşmiş olur Terleyen insanın bir süre sonra üşümesi de bu şekildedirTer damlacıkları vücudun ısısını alarak buharlaştığı için terleyen insan ısı kaybederek üşür IŞIMA İLE ISI İLETİMİ-YALITIMI Termosların hem içi hem de dışı parlak yapılırİçinin parlak olmasının nedeni sıcak maddelerin ısısısının termosun parlak yüzeyine çarparak geri dönmesi içindirIsı iç duvarlardan yansıdığı için dışarı akmazTermosun içine soğuk su konulduğunda,bunun ısınması istenmezDışarıdan ısı,termosun dışındaki parlak yüzeye çarpar ve yansırBöylece termosun içine ısı girmez KAYNAYAN SIVILAR NEDEN FOKURDAR? Sıvıların içinde erimiş gaz kabarcıkları bulunurSıvının dışındaki açık hava basıncı gaz kabarcıklarının dışarıya çıkmasını engellerSıvıyı ısıtmaya başladığımızda gaz kabarcıkları güçlenmeye başlarIsıtma işlemine devam edildiğinde,gaz kabarcıklarının basıncı açık hava basıncına eşit hale gelirGaz kabarcıkları dışarı çıkar ELEKTROSTATİK Günlük hayatta;yünlü bir kumaş parçasına sürtülen tarağın kağıt parçalarını çektiğini,kazağımızı çıkarırken kıvılcımlar görüp çıtırtılar duyulduğunu,otomobillerde bir müddet yolculuk yaptıktan sonra,otomobilin dıştaki motor aksamına dokunulduğunda geçici bir elektrik şoku hissedilir Bütün haberleşme sistemlerinden bilgisayarlara, kullandığımız elektronik malzemelerin çalışma sistemlerinde,enerjinin bir yerden başka yere nakledilmesinden cisimlerin şeklini muhafaza etmesine kadar birçok olay,elektrostatik dediğimiz bir kuvvete bağlıdır ENERJİ Bir barajda depolanan su,sıkıştırılmış yay,depolanmış su buharı,hareket halindeki bir cisim enerjiye sahiptir FOTOELEKTRİK OLAY Fotosel,ışığın düşmesiyle çalıştığından devrede bir anahtar gibi kullanılabilirBöylece ışık sönünce yanan,ışık yanınca sönen gece lambaları,güneş batınca yanan,doğunca sönen sokak lambaları yapılabilir Virajları Dönen Araçlara Etkiyen Kuvvetler Araçların güvenli dönebilmesi için tekerleklerle yer arasındaki fs sürtünme kuvveti,F merkezkaç kuvvetinden büyük olmalıdır Virajlarda sürtünmenin yetersiz olacağı düşünülerek,savrulmayı önlemek için yola içe doğru eğim verilir