Elektriklenme Nedir -Elektriklenme Çeşitleri

ELEKTRİKLENME
Elektriklenme bir sistemin elektrik kullanarak çalışması için yapılan modifikasyondur

İki cismi birbirine yaklaştırdığımızda birbirini itmesi ya da çekmesi elektriklenme sonucu meydana gelir Örneğin kazağımızı çıkartırken kıvılcımların oluşması, balonu saçımıza sürttüğümüzde kâğıt parçalarını çekmesi bu sayede meydana gelir
Elektriklenme değişik şekillerde olabilir:
1 Sürtünme ile elektriklenme
2 Dokunma ile elektriklenme
3 Etki ile elektriklenme



SÜRTÜNME İLE ELEKTRİKLENME

Nötr ve yalıtkan iki cisim birbirine sürtüldüğünde cisimler arasında elektron alışverişi olur
Sürtünme ile elektriklenen cisimler zıt cins yüklerle eşit miktarda yüklenir
Nötr ebonit çubuk yünlü kumaşa sürtüldüğünde çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve negatif yüklenir Bu durumda elektron kaybeden yünlü kumaş da pozitif yüklü olur
Aynı şekilde cam çubuk da ipek kumaşa sürtüldüğünde ipek kumaş cam çubuktan elektron alır ve eksi yüklenir





DOKUNMA İLE ELEKTRİKLENME
Yüklü bir cisim ile nötr bir cisim birbirine dokundurulduğunda aralarında elektron alışverişi olur
Birbirine dokundurulan cisimler aynı cins yüklerle yüklenir
Yüklü ve iletken iki cisim birbirine dokundurulduğunda toplam yükü kapasitelerine göre paylaşırlar
Eğer birbirine dokundurulan cisimler küre biçimindeyse yükü yarıçaplarıyla doğru orantılı olarak paylaşırlar



ETKİ İLE ELEKTRİKLENME

Etki ile elektriklenen cisimler arasında yük-alışverişi olmaz Yüklü bir cisim nötr bir cisme yaklaştırıldığında nötr cismin yük dağılımı bozulur, aynı cins yükler birbirini itip zıt yükler birbirini çeker Nötr cisimde bir yük hareketi oluşur ve nötr cisim kutuplanır
Yüklü cisim uzaklaştırılınca cisim eski haline döner bu yüzden etki ile elektriklenme kalıcı değildir
*nötr cisimler birbirini etkilemez

Elektriklenme Çeşitleri

ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ:

1-Dokunma ile 2-Etki ile olmak üzere 2 tanedir

1DOKUNMA(TEMAS) ile elektiklenme:

Yüklü olan bir cisim yüksüz bir cisme dokundurulursa her ikisi de önceden yüklü olan cismin yükü ile yüklenirler(Veya sürtme olayı ile )

(alüminyum folyodan veya çikolata ambalajından küçük bir kürecik yapalım küreciğe kağıt parçaları yaklaştırılınca çekmediği gözlenirsonra plastik tarak yünlü kumaşa sürtülüp sonra küreciğe dokundurulunca küreciğin kağıt parçalarını çektiğini gözlenmiştir)

Burada küreciğin (-) yüklerinin bir kısmı dokunduklarında çubuğa geçer ve kürecikte de (+) yük fazlalığı oluşmuş olur İkisi de (+) yükle yüklenmiş olur

NOT:Ancak dokunma ile elektriklenmede toplam yük (yüklerin cebirsel toplamı)korunacak şekilde büyüklüklerine göre paylaşılır Eğer bunlar küre ise yarıçapları ile doğru orantılı olarak paylaşılır

2ETKİ(TESİR) İLE ELEKTRİKLENME:

Cisimler başka bir cisme sürtülmediği veya elektrik yüklü cisme dokundurulmadığı halde de elektriklenebilirler

*Plastik bir çubuğa kağıt parçaları yaklaştırıldığında kağıtları çekmediği görülüyor öyleyse çubuk yüksüzdür Sonra yünlü kumaşa sürtülen bir plastik tarak çubuğa dokunmadan yaklaştırıldığında, çubuğun kağıt parçalarını çektiği gözleniyor

*Taraktaki (-) yükler çubuktaki (-) yükleri iterek çubuğun bir ucunun (+)diğer ucunun (-) yüklenmesine neden olurBu çeşit elektriklenmeye Etki ile elektriklenme denir

* ÖRNEK: (ŞEKLİ çizilecek) Birbirine değmekte olan nötr K-L cisimlerinden K cismine (+) yüklü M cismi yaklaştırıldığında , Mdeki (+) yükler mümkün olan en uzaktaki yani L cisminin sağ ucundaki tüm (-) yükleri çekergeriye bu uçta (+) yük fazlalığı oluşur

* -Burada K ve L cisimlerinin kapasiteleri (büyüklükleri önemsizdir)Çünkü birinden ne kadar (-) yük çekilmiş ise diğerinden o kadar (+) yük fazla duruma gelir

* -Tekrar dokunurlarsa K ve L nötr hale geçerler