Akselerasyon Nedir?

Akselerasyon ve Oluşumu

Akselerasyon bir cismin hızında ve/veya istikametinde meydana gelen bir değişiklik sonucu oluşur Belli bir şiddeti ve yönü olan, bazen akselerasyon kuvveti diye de anılan ve birim olarak metre / saniye2 olarak ifade edilen bir değerdir Daha anlaşılır bir şekilde ifade etmek gerekirse, havacılıkta uygulanan akselerasyon “G” diye isimlendirilir ve yerçekiminden kaynaklanan akselerasyonun (g) katları olarak ifade edilir;

G = akselerasyon / g



Uçakların hızlanma, yavaşlama, alçalma, yükselme, dönme ve yön değiştirme hareketleri sonucunda çeşitli yönlerde ve şiddetlerde akselerasyon kuvvetleri oluşmaktadır Akselerasyon kuvvetleri Newton’un hareket kanunları ile açıklanmıştır

Newton’un Birinci Kanunu:
Duran bir cisim durgunluğunu, hareket etmekte olan bir cisim de başka bir kuvvet etki edinceye kadar hareketini devam ettirme eğilimi gösterir Yani bir hareketin hızını veya istikametini sadece bir kuvvet değiştirebilir Bu kanun akselerasyonun, kuvvetlerin herhangi bir cisme etkileri sonucunda oluştuğunu gösteriyor diyebiliriz

Newton’un İkinci Kanunu:
Herhangi bir cisme bir kuvvet uygulandığı zaman akselerasyon meydana gelir ve bu akselerasyon uygulanan kuvvetle doğru, cismin kütlesi ile ters orantılıdır Matematiksel olarak (F= ma) şeklinde formüle edilir Burada F uygulanan kuvveti, m cismin kütlesini, a ise oluşan akselerasyonu temsil etmektedir Bu formül ile kuvvet ve akselerasyon birbirine dönüştürülebilmekte, kütlenin ise sabit olduğu farz edilmektedir 1 kg kütleli bir cisme, 1 m/s2 akselerasyon kazandırabilmek için gereken kuvvet 1 Newton (N) birimi kabul edilmektedir

Newton’un Üçüncü Kanunu:
Herhangi bir cisme bir kuvvet uygulandığında bu kuvvete eşit ve zıt yönde başka bir kuvvet meydana gelmektedir Buna en güzel örnek jet motorlarının çalışma prensibi gösterilebilir Motordan yanarak hızla atılan havanın uçakta oluşturduğu tepki kuvveti ile uçak hareket kabiliyeti kazanır

Eylemsizlik Kuvveti:

Havacılıkta cisim yerine insanı koyduğumuzda, onun açısından da etkiyen kuvvetleri değerlendirmek gereklidir Çok hızlı gitmekte olan bir araç ile ani bir fren yapılırsa geriye doğru bir kuvvet etki etmesine rağmen sanki içindekiler ileriye fırlatılıyormuş gibi hissederler Yani kişilerin hissettiği kuvvet gerçekte etkiyen kuvvetin tam zıttı yöndedir ve vücutları sanki arabaya göre bu yönde ivmelenmektedir Bu olay Newton’un üçüncü kanununda açıklanan farklı bir kuvvet olan eylemsizlik kuvvetidir

Akselerasyon Çeşitleri

Akselerasyon ve G kuvvetlerinin oluşmasında en önemli faktörler sürat ve istikamettir Bu faktörlerin birisinde veya her ikisinde oluşabilecek değişiklik akselerasyonu oluşturur

Doğrusal Akselerasyon:
Düz bir çizgide hareket etmekte olan bir cismin sadece hızında oluşabilecek değişiklik sonucu doğrusal akselerasyon meydana gelir Havacılıkta bu tür akselerasyonlara örnek olarak uçakların kalkış ve iniş manevraları sırasında ortaya çıkan akselerasyonlar gösterilebilir

Dairesel Akselerasyon:
Sabit bir süratle hareket eden bir cismin sadece doğrultusunun değişmesi ile oluşan akselerasyona dairesel akselerasyon denir (a= v2 / r) ile formüle edilir a: oluşan akselerasyon, v: dairesel hız, r: ise dönüş yarıçapıdır Havacılıkta bu tür akselerasyonlara örnek olarak sert dönüş ve loop manevraları sırasında ortaya çıkan akselerasyonlar gösterilebilir

Açısal Akselerasyon:
Doğrusal ve dairesel akselerasyonların bir karışımı şeklinde oluşan akselerasyonlara ise açısal akselerasyon denmektedir Uçağın aynı zamanda hem hızı hem de yönü değişmektedir Yüksek performanslı uçaklarda pilotların çoğu zaman mücadele etmek zorunda oldukları akselerasyonlar bu türden akselerasyonlardır Örnek olarak viril, spiral ve yatışlı çekiş hareketleri sayılabilir (2)

Yerçekimi Kuvveti:
Her gezegenin yerçekimine bağlı olarak oluşan ve o gezegenin merkezinden mesafe olarak uzaklaştıkça şiddeti azalan ve tüm cisimler için sabit bir akselerasyon kuvveti vardır Dünyada bu sabit değere “g” denmekte ve dünya yüzeyinde yaklaşık 9,81 m/sn2 olarak hesaplanmaktadır

foruma ilk katıldığımda bir soru sormuştum hızla 10 km hızla giden bi arabadan geriye doğru 10 km hızla bir haş atılsa taş sürüklenirmi tarzında sanırım cevabını eylemsizlik kuvveti açıklıyor çocukken hep arabadan yan tarafa doğru havaya atlarsam düz bir şekilde yere düşerim sanıyordum iyiki atlamamışım