Türkçe Kelimeler (H-İ-İ)

Türkçe'de h harfi yoktur Ancak zamanla "K" harfi ile başlıyan bazı kelimeler H harfi ile başlamıştır

HAN:1- Devlet başkanı 2- Kağana bağlı, özerk devlet başkanı 3- beylik başkanı, yönetici

HANIM: 1- Han’ın dişisi 2- Soylu kadın 3- Han’ın evdeşi (Hatun) 4- Türk töresinde, kadınlara

olan saygıyı ifade eden genel bir sıfat

HANLI: Yurttaş, Bir Han’a bağlı kişi, Bağımsız bir devletin mensubu

HATUN: (Katun) 1- Kağan’ın evdeşi, kraliçe 2- Saygı duyulan, görgülü hanım

Türkçe’deki, kadın sözcüğü buradan gelir

HOMAR: (Humar) Yakışıklı, çekici, güzel, süslü, fiyakalı

HUN: (Kul) Koyun, koyunlu

HUŞ: Bir çam ağacı türü

IDAÇU: Muhafız, koruma

IDUĞ: (Iduk) Kutsal, tanrısal

IĞAÇ: 1- Ağaç, ağaçlıklı bölge 2- Fersah

IĞAR: Kıymetli, ağır

IĞDIR: 1- İyi, hoş, hoşluk 2- Yetkin, ehil

IĞIRCIK: Fecir

ILAÇIN: Laçin, şahin kuşu

ILANKU: 1- Kıvrak, atletik 2- Ulu, Ululanmış, yüce

ILDIR: 1- Ürküt, ürkütücü 2- Berk, sert

ILDIRIM: Yıldırım, berk

ILDUZ: Yıldız, necm

ILGAR: 1- Gayret, cehd 2- Atın, dört nala gitmesi hali

ILGAT: Kapalı, müphem, belirsiz

ILGIM: Serap

ILGIN: Hoş kokulu bir bitki

ILGIT: Ilık, tatlı, sakince, yumuşakça

ILICA: 1- Ilımlı, ılık, ılıkça 2- Yunak, hamam

ILIK: Soğukla sıcak arası

ILIMAN: 1- Ilık, ılık hava 2- Uyumlu, sakin, mutedil

ILKI: 1- At yavrusu 2- At sürüsü

ILKICI: At çobanı

IMIRGI: Taze, körpe

IMRAĞ: (Imrak, İmre, Emre) Aşık, şayeste, geçkin

INAÇ: Yar, canan

INAK: 1- Han ve Kağanlara yakın olan kişi “Hasbey” 2- Gamsız 3- Canan, yar

IRAZ: (Irıs, uraz) 1- Baht, talih, mutluluk 2- Cesaret, gözü pek olma

IRGA: Talihli, şans, şanslı

IRIM: 1- Büyü, efsun 2- İçinden su akan toprak, arazi

IRLAYU: Irlayan, yırlayan, akarak uzaklaşan, ırmak

IRMAK: Akarsu

ISIK: (Issıg-Issık) Isı, sıcaklık, hararet

ISIYEL: birl Isı/Yelmeltem

ISRIK: Okşayıcı, sarıcı, ısıtıcı

ISSIK: Isık, ısı

ISSIZ: Soğuk, tenha, cansız, kimsesiz

ISTIK: Sıcak, ılıman

IŞBARA: 1- Çalışkan, hamarat 2- birl Isı/Bora

IŞIK: Aydınlık, nur

IŞIL: Yarul, nur, ziya, ışık parıltısı

IŞILTI: Işık parçası

IŞIN: Güneş parıltısı, ışık parıltısı, yansısı

IYIŞ: Armağan, hediye, ihsan

İBAR: Parfüm, koku, misk

İÇ: 1- Öz, görünmeyen yan, bir nesnenin öz yapısı 2- İçerde kalan kısım, iç kısım

İÇBUYRUK: birl İç/Buyruk

Saraylardaki iç hizmetle görevli kişi

İÇEN: (İçin) İçli, duygusal

İÇER: İçeride, kapalı, mahfuz

İÇERGE: (İçergu) İçten, samimi

İÇGE: İçeri, içerde, dahili

İÇGELİK: birl İç/Gelik İçten gelen, doğal davranış, samimiyet

İÇGER: İçe alan, içe bağlayan, tabi kılan

İÇGİN: İçli, içten, samimi

İÇİGEN: 1- İç geçiren, içli 2- Sabırsız, aceleci

İÇİK: 1- İçli, duygulu 2- İçerde, dahilde, devlete tabi

İÇİM: 1- Duygu, hassasiyet 2- Yudum, yudumluk

İÇİNGİR: İçli, hassas

İÇİT: İçilecek nitelikte, içimi güzel

İÇKUR: Savaş meydanı

İÇLEK: İçli, narin, hassas

İÇLİ(K): Duygulu, hassas

İÇTEN: Samimi,açık, dürüst

İÇTENLÜK: Samimiyet

İDE: (Ede, İdi) Ululuk, nüfuz, kudret

İDEGE: Ulu, nüfuz sahibi, edici, yapıcı

İDEGER: Eder, yapar

İDEKLİ: Yapıcı, edici, güçlü

İDER: 1- İzci, takipçi 2- Yapan, yapıcı, edici

İDGÜ: 1- İyi, güzel 2- Tanrısal, mübarek

İDİ: (İdik) 1- Tanrı, rab, sahip, efendi 2- Tanrısal, Tanrıdan gelen, mübarek, kutlu

İDİKUT: birl İdi/KutKut sahibi, Tanrıdan gelen, Tanrıya yakın, Tanrıya benzer, Tanrı tarafından görevlendirilmiş vb anlamları içeren ve Uygur kağanlarının büyük çoğunluğunun kullandığı bir unvan

İDUK: İdi, Tanrısal, mübarek

İGAN: Yıkan, yıkıcı, deviren

İGİT: 1- Yiğit 2- Bakıcı, eğitici

İĞDİ: (İğdir) Yetkin, ehil, iyice

İĞREK: Saf, temiz, duru, arı

İĞSEN: Kayıtsız, ilgisiz

İĞSİZ: Salim, selametli

İKİNÇ: İkinci

İKİZER: İkizlerden her biri, benzer

İKŞİT: Yürekli, bagatur

İL: 1- Doğuş, oluş, oluşum 2- Bitişme, bütünleşme, doku 3- Devlet 4- Yurt, yer, konak, memleket,diyar 5- Halk, ahali, insan topluluğu 6- Barış, sulh

İLAÇAN: birl İl/Açan İl almış, fatih, algan

İLAÇİN: Laçin, şahin

İLBAY: birl İl/Bay Vali, bakan, beylerbeyi

İLBEY: birl İl/Bey

Otmanlılar döneminde asker toplayıp, onların eğitim ve lojistiğini sağlayan kişilere

verilen bir unvan

İLBİ: Büyü, sihir

İLBİLGE: birl İl/Bilge ( Devlet yönetiminde bulunmuş ve devlet tecrübesi olan)

İLBİLİG: 1- Devlet bilgisi ve deneyimi 2- Devlet arşivi

İLBİLMİŞ: birl İl/Bilmiş Yurtsever, yurduna bağlı

İLÇİ: Devlete hizmet eden, devletin hizmetinde olan

İLÇİN: Devlet görevlisi, devlete iş gören

İLDAŞ: Yurttaş, hemşehri

İLDEM: Pişman, nadim

İLER: Oluşum, bitişim

İLEY: Civar, etraf

İLGEN: Kanıt, delil, ispat

İLGERÜ: 1- İleri, ileride 2- Doğu, doğudan 3- Bolluk, refah

İLGEZDİ: birl İl/Gezdi, Gezgin, seyyah

İLGEZER: birl İl/Gezer, Gezgin

İLGİ: Bağlantı, bitişim, alaka, özen

İLGİK: Barışsever, barışçı

İLGİNÇ: İlgi çeken, ilgi duyulan,enteresan, sıra dışı

İLGİR: Barışçı, barışsever

İLGÖRMÜŞ: birl İl/Görmüş, Gezgin

İLGÜ: Amaç, hedef

İLGÜY: Nazlı, nazenin

İLHAN: birl İl/HanBölge Hanı, Kağanlığa bağlı özerk han

İLİDİ: Yarar, fayda

İLİG(ğ): 1- Ünlü, tanınmış, meşhur 2- İlk, birinci, başlangıç, ortaya çıkış

İLİK: İlk, birinci, önce

İLİNGİ: Devletine bağlı, devletinin hizmetçisi

İLİŞ: Bitişik, yakın

İLK: Başlangıç, doğuş, çıkış, öncelik

İLKE: (Ülke) Kurucu, yapıştırıcı, oluşturucu(Günümüz Türkçe’sinde,”prensip, düstur” anlamında)

İLKİ: ilk, ilkin, birinci

İLKİN: Birinci, öncelikli

İLKUŞ: birl İl/Kuş Kartal türü bir avcı kuş

İLLİ: Bağımsız, özgür, devleti olan

İLMEN: Devletç devletine sadık

İLSİRET: birl İl/Siret Düşmanın devletini yıkıp, esir eden, devletsiz bırakan

İLTEMİŞ: birl İl/Demiş Yurtsever

İLTER: Yurt koruyucusu, yurduna sahip çıkan, yurtsever, yurdunu toparlayan

İLTERİM: birl İl/Terim

İLTERİŞ: birl İl/Teriş, Yurdunu ve budunu derleyip, toparlayan, bir aya getiren ve yücelten

İLTÖRE: birl İl/Töre, Devlet geleneği

İLTUTMUŞ: birl İl/Tutmuş, Algan, fatih

İLUN: 1- Ulu,yüce 2- Soylu 3- Genç, cıvan

İLYIĞDI: birl İl/Yığdı, Algan, fatih

İME: Em, çare, derman

İMEÇE: Birliktelik, emek ortaklığı

İMEN: 1- Emen, can, ruh 2- Kayın ağacı

İMER: Hayırsever, iyilik sahibi

İMGE: 1- İyi, yararlı 2- İz, belirti 3- Tasavvur, zihinsel sembol

İMİŞÇİ TUNGATAR: birl İmişçi/Tunga/TarKaplanlarla dövüşen cesur kişi

İMRAG (imrağ-İmrak): Aşık, derviş, dost

İMRE (Emre-İmrağ): 1- Ağabey,ağa 2- Beylerbeyi 3- Aşık, derviş, dost

İMREN: İmrenmektenimrenilen, iç geçirten

İNAK: 1- Kardeş, kardeş çocuğu 2- Han ve beylerin en güvenilir adamı ve yardımcısı

İNAL: 1- Soylu, Kağan yada Hanların ana tarafından akraba 2- Anası Kağan yada Han soyundan olup babası kara budundan, halktan olan kişi 3- Avrupa’daki, kont, baron vb unvanların Türkçe’deki karşılığı 4- Emin ve güvenilir kişi

İNALÇIK: Küçük İnal

T1- Uygur kağanlığı dönemi bey ve komutanlarından 2- Haverezmler devleti bey ve

İNAN: İman, inanç 2- Kural, akide 3- Emniyet, güvenlik

İNANGU: İnanılan, güvenilen, mutemet

İNANIR: İmanlı, inançlı

İNCE: Hafif, yeğni, nazik

İNCESEN: Huzur ve güvenlik, sükunet

İNCİ: (Yinçi, yinçgü) 1- işve, naz,eda 2- Sessizlik, ıssızlık 3- İstiridye türü deniz

kabuklusundan çıkan tane, takı

İNÇGÜ: İnce, narin

İNER: İnmekden mec Alçak gönüllü, mütevazı

İNERBAŞ: birl İner/Baş mec Alçak gönüllü

İNİ: Kardeş, karındaş,kayın birader

İNİSİ: Küçük erkek kardeşi

İPAR: Parfüm, misk

İPEK: (Yipek) İpek böceğinin ipeği (İpkökünden)

İRÇİ: 1- Yırcı, halk ozanı 2- İrik, iricik 3- Yirçi, yerci, toprak sahibi

İRÇİK: 1- İricik 2- Er, küçük er

İREN: 1- Sert, katı2- Araç, vasıta 3- Ürek, yürek

İRENÇİN: 1- Bağımsız, başına buyruk 2- Güçlü, dayanıklı

İRGE: 1- Yırlama, söyleme, okuma 2- Ergin, olgun

İRGİN: (İrge) Uygurlar ve Karluklar dönemi memuriyet unvanlarından

İRİK: Sert, katı, iri

İRİM: Müjde, iyi haber

İRİS: 1- Kurtuluş, hürriyet 2- Iras, ıraz

Türk mitolojisindeki tanrıça adlarından “kötü ruhları kovup, tamuya gönderen tanrıça”

İRKİL: 1- Ululuk, heybet, cesaret 2- Aksakal,kam, baksı

İRKİN: Olgun, bilge, ulu

İRKİT: Ürküt, ürkütücü, heybetli

İRKLİ: 1- Güçlü, muktedir 2- Yüksek dereceli memur

İRNEK: (Emek) Serçe parmak

İRŞİ: Peri, peri kızı

İRTEGÜN: birl Erte/Gün Sabah

İRTEM: 1- Erdem, fazilet 2- Marifet, hüner

İRTİŞ: Hüner, hünerlilik

İRTÜK: Değer, kıymet

İSEN: 1- Esen, yel, rüzgar 2- Doğa, tabiat 3- Açık, net, sahih

İSTEK: İsteyiş, arzu

İSTEM: İrade, dileme erki

İSTEMİ: İstem, irade, dileme ve buyurma erki

İŞBARA: (iş, devinme, davranma) Bara /Var, varlık) birl İş/Bara

İŞÇEN: İşgüzar, hamarat

İŞGÜN: (İçgün) Kızıl yapraklı bir yayla çiçeği

İŞİM: (İçim) İçtenlik, samimiyet

İŞİTGEN: İşitici, dinleyici,öğüt dinleyen

İŞLEK: 1- İdmanlı, eğitimli 2- İşgüzar, çalışkan

İTBARAK: birl İt/Barak (Barık, baraka)

Türk mitolojisinde adı geçen köpek

İTGÜÇİ: İteleyen, itici, yapıcı, destekçi

İTİK: Yetik, yetkin, uzman

İTİMGEN: İteleyen, itici, destekçi

İTMAÇ: Alet, edevat, takım

İTMİŞ: (Etmiş) Yapıcı, uzman, uzmanlaşmış

İVECEN: Aceleci, telaşlı

İVGİN: (Evgin) Ateşli, sabırsız, telaşlı

İYBA: Utangaç

İYE: Güç, kudret, erklik, sahip olma

İYEUZA: birl İye/Uza, Güçlü, egemen ve uzman

İYİ: İyi, yararlı ve uğurlu

İYİK: 1- İyi, uğurlu 2- Heves

İYİM: 1- Güzellik,hüsn-i niyet 2- Dost, canan, yaren

İYİMSER: Olayları iyi gözle gören ve yorumlayan

İYNEM: Dost, ahbap, yaren, canan

İZ: Basma, ezme, sıkıştırma, kesmek, yarmakbildiren kökten; yarık, yara, kalıntı, belirti

İZGİ: (İZGÜ) 1- İyi,kutlu 2- Akıllı, zeki 3- Adil, adaletli