Ahmet Haşim (1885 – 1933)

AHMET HAŞİM (1885 – 1933)

XX yüzyıl Türk edebiyatının en dikkate değer şairlerinden biridir Annesiyle babası Bağdat’lıdır Ahmet Haşim çocukluğunda babasıyla birlikte birçok yerleri gezip görmüştür Babasının 1896′da Fizan Mutasarrıflığıma atanması üzerine de, okumak için İstanbul’a gönderilmiştir

Haşim, 1907′de, Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra, bir yıl kadar memurluk etti Meşrutiyetken sonra, İzmir Sultanisj’nin (lisesinin) edebiyat öğretmenliğine atandı, üç yıl öğretmenlik ettikten sonra, İstanbul’a döndü 1929′a kadar İstanbul’da çeşitli görevlerde bulundu 1929 yılında, Anadolu Demiryolları İdare Heyeti üyeliğine getirildi Bu sırada hastalanarak, tedavi olmak üzere Frankfurt’a gitti İstanbul’a döndükten bir süre sonra da öldü

Ahmet Haşimilk şiirlerini “Mecmua-i Edebiye’îde yayınlamıştır Şilryazmaya başladığı sıralarda, Fransız edebiyatına simgecilik (sembolizm) ekolü hakimdi Ahmet Haşim Türk edebiyatında simgeciliğin en güçlü temsilcisi oldu Sür üzerindeki simgeci görüşleri, o çağın anlayışına büsbütün aykırıydı “Şairin lisanı nesir gibi anlaşılmak için değil, duyulmak üzere vücut bulmuştur” diyerek, şiirde anlam aramanın gereksizliğini belirtiyordu Gerçekten de, “O Belde”, “Bir Günün Sonunda Arzu”, “Merdiven” adındaki şiirleri simgeciliğin en parlak örneklerindendir Ona göre “Şairin manalı olmaktan evvel, daha nice endişeleri” vardı Esasen bu mânayı da hangi zekâya göre ölçecektik? Ahmet Haşim bu konudaki görüşünü, “Şiir Hakkında bazı Mülâhazalar” başlıklı önyazı-sında şöyle açıklıyor:

“Bir dakika için şiirde vuzuhun lüzumu kabul edilse bile, evvelâ vuzuhun ne demek olduğunu anlamak lâzım gelir Hangi türlü zekânın anlayışı vuzuha kıyas addedilmen? Birisine göre açık olan bir şiirin diğer birisine de öyle görünmesi hiç lâzım gelmez En güzel şiirler mânalarını kadın ruhundan alan şiirlerdir”
Ahmet Haşim’in, çok güzel bir türkçeyle yazdığı nesir örnekleri de vardır Bunlar, “Gurebâhâne-i Lâklâkan”, “Bize Göre”, “Frankfurt Seyahatnamesi” adındaki üç kitapta toplanmıştır Şiir kitapları da iki tanedir: “Göl saatleri”, “Piyale”

Bibliyografya:

Eserleri—Bize göre – Gurebâhâne-i Lâklâkan – Frankfurt Seyahatnamesi (haz, Mehmet Kaplan, 1969)
Hakkındaki eserler— Ahmet Haşim, şiiri ve hayatı (Abdülhak Şinasî Hisar, 1962); Ahmet Haşim’in ruh ülkesi (Nâzan Güntür-künf 1965), Ahmet Haşim’in 24 şiiri (Zahir Güvemli, 1966); Ahmet Haşim, hayatı sanatı ve seçilmiş şiirleri (Şerif Hulusi, 1967); Ahmet Haşim, şairliği ve şiirlerinden seçmeler (Asım Bezerci, 1967, 1972)

1. 
2. ağır, ağır çıkacaksın bu merdivenlerden,
   eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak,
   ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak
   1885-1933
   
   
3. bence lirizmin ağababası
   
   o belde
   
   denizlerden
   esen bu ince hava saçlarınla eğlensin
   bilsen
   melal-i hasret ü gurbetle ufk-ı şama bakan
   bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin
   
   ne sen,
   ne ben,
   ne de hüsnünde toplanan bu mesa
   ne de alam-fikre bir mersa
   olan bu mai deniz
   melali anlamayan nesle aşina değiliz
   sana yalnız bir ince taze kadın
   bana yalnızca eski bir budala
   diyen bugünkü beşer
   bu sefil iştiha, bu kirli nazar
   bulamaz sende bende bir mana,
   ne bu akşamda bir gam-ı nermin
   ne de durgun denizde bir muğber
   lerze-i istitar ü istigna
   
   sen ve ben
   ve deniz
   ve bu akşam ki lerzesiz sessiz
   topluyor bu-yı ruhunu guya
   uzak
   ve mai gölgeli bir beldeden cüda kalarak
   bu nefy ü hicre müebbed bu yerde mahkumuz
   
   o belde?
   durur menatık-ı düşize-i tahayyülde;
   mai bir akşam
   eder üstünde daima aram;
   eteklerinde deniz
   döker ervaha bir sükun-ı menam
   kadınlar orda güzel, ince, saf, leylidir
   hepsinin gözlerinde hüznün var
   hepsi hemşiredir veyahut yar
   dilde tenvim-i ıztırabı bilir
   dudaklarındaki giryende buseler, yahut
   o gözlerindeki nili sükut-ı istifham
   onların ruhu şam-ı muğberden
   mütekasif menekşelerdir ki
   mütemadi sükun u samtı arar
   şu`le-i biziya-yı hüzn-i kamer
   mülteci sanki sade ellerine
   o kadar natuvan ki, ah, onlar
   onların hüzn-i lal ü müştereki,
   sonra dalgın mesa, o hasta deniz
   hepsi benzer o yerde birbirine
   
   o belde
   hangi bir kıt`a-i muhayyelde
   hangi bir nehr-i dür ile mahdüd
   bir yalan yer midir veya mevcud
   fakat bulunmayacak bir melaz-ı hülya mı
   bilmem yalnız
   bildiğim sen ve ben ve mai deniz
   ve bu akşam ki eyliyor tehziz
   bende evtar-ı hüzn ü ilhamı
   uzak
   ve mai gölgeli bir beldeden cüda kalarak
   bu nefy ü hicre müebbed, bu yerde mahkumuz
   
   ***
   denizlerden
   esen ince hava saçlarınla eğlensin
   bilsen
   hasret ve gurbetin kederli sıkıntısıyla akşam ufkuna bakan
   bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin
   
   ne sen
   ne ben
   ne de güzelliğinde toplanan bu akşam
   ne de fikrin elemlerine bir liman
   olan bu mavi deniz
   melali anlamayan nesle aşina değiliz
   sana yalnız bir ince taze kadın
   bana yalnızca eski bir budala
   diyen bugünkü beşer
   bu sefil şehvet, bu kirli bakış
   bulamaz sende bende bir mana
   ne bu akşamda ince bir gam
   ne de durgun denizde bir kırgın
   gizleniş ve umursamazlık titreyişi
   
   sen ve ben
   ve deniz
   ve bu akşam ki titremesiz sessiz
   topluyor ruhunun kokusunu guya,
   uzak
   ve mavi gölgeli bir beldeden ayrı kalarak
   bu sürgün ve hicrana müebbed bu yerde mahkumuz
   
   o belde
   bakir hayal mınıtıkalarında durur
   mavi bir akşa
   daima üstünde dinlenir
   eteklerinde deniz
   ruhlara bir uyku sakinliği döker
   kadınlar orda
   güzel, ince, saf, gece gibidir
   hepsinin gözlerinde senin hüznün var
   hepsi kız kardeş yahut sevgilidir
   gönülde acıları uyutmasını bilir
   dudaklarındaki ağlayışlı öpüşler ya da
   o gözlerindeki mavi soru sessizliği
   onların ruhu kızgın akşamdan
   yoğun menekşelerdir ki
   durmadan sükün ve sessizliği arar
   ayın hüznünün ışıksız şulesi
   sanki yalnız ellerine sığınmış
   o kadar çelimsiz ki, ah, onlar
   onların dilsiz ve ortak hüzünleri
   sonra dalgun akşam, o hasta deniz
   hepsi benzer o yerde birbirine
   
   o belde
   hangi hayali kıtada
   hangi uzak nehirle sınırlı?
   bir yalan yer midir veya mevcut
   fakat bulunmayacak bir hulya sığınağı mı
   bilmem yalnız
   bildiğim sen ve ben ve mavi deniz
   ve bu akşam ki titretiyor
   bende hüzün ve ilham tellerini
   uzak
   mavi gölgeli bir ülkeden ayrı kalarak
   bu yerde bu sürgün ve hicrana ebediyen mahkumuz