Abaza Mehmet Paşa

ABAZA MEHMET PAŞA (? -1634)

Osmanlı tarihinde önemli ve kanlı bir rol oynayan vezirlerden biridir Yeniçeri ocağının yozlaştığını görüp ortadan kaldırılmasına uğraşmış, bu yüzden yol açtığı ayaklanmalarla, savaşlarla Un salmıştır Kölelikten yetişmedir, ilk efendisi Celâliler adındaki Anadolu ihtilâlcilerinin elebaşlarından olan


Canbulatoğlu Ali Paşa’dır Ali Paşa kuvvetleri Sadrazam Kuyucu Murat Paşa komutasındaki orduyla Oruçova’da çarpıştığı sırada, Köle Mehmet tutsak düşmüştü Yeniçeri Ağası Halil Ağa delikanlının yiğitliğine hayran kaldı, onu ölümden kurtarıp yanına aldı Bir yıl sonra, yani 1608′de, Halil Ağa Kaptan-ı Derya olunca, Abaza Mehmet’i de Derya Beyliği’ne atadı Bir süre sonra, efendisi sadrazam olup da İran seferine çıkınca, Abaza Mehmet de onunla birlikte sefere katıldı
Sonra da, Maraş’a vali oldu

II Suttan Osman tahta geçmiş, Lehistan’a karşı Hotin Savaşı açılmıştı Abaza Mehmet Paşa bu savaş sırasında yeniçeri ocağının ne derece yozlaşmış olduğunu daha da yakından gördü; bu başıbozuk askerlerden orduyu temizlemeye karar verdi Sefer dönüşü Erzurum valiliğine atanınca, yeniçerileri ortadan kaldırmak için tasarılar kurmaya başladı O sırada, yeniçeriler İkinci Osman’ı öldürmüş¬lerdi Abaza Mehmet Paşa bunu fırsat bile¬rek ortaya atıldı Erzurum ve Ah İska kalelerindeki bütün yeniçerileri kılıçtan geçirtti Sonra, Sivas da içinde olmak üzere, Gürcistan sınırına kadar uzanan bütün kalelerdeki yeniçerileri öldürttü


Bundan sonra da, “şehit padişahın kanını istemek üzere” çevredeki bütün valileri isyan bayrağı altında toplanmaya çağırdı Bu çağırıya uyan valilerle birleşerek, Maraş’ı, Şebinkarahisar’ı, daha biriki yeri aldıktan sonra, kışı geçirmek üzere Niğde dolaylarına çekildi Ertesi yıl Sadrazam Çerkez Mehmet Paşa komutasında bir ordu Abaza Mehmet Paşa’nın üzerine gönderildi Çarpışma sırasında Tayyar ve Murtaza Paşa’ların, kuvvetleriyle birlikte karşı tarafa geçmesi üzerine, Abaza Mehmet Paşa’nın ordusu bozguna uğradı Bunun üzerine, Erzurum’a çekilerek, sadrazamdan kendisini bağışlamasını istedi Sadrazam da, İç kaleye bir miktar yeniçeri yerleştirmek şartıyla, Erzurum valiliğini ona verdi

Abaza Mehmet Paşa’nın yeniçerilere karşı kini hâlâ sönmemişti Bir süre sonra, kaledeki bütün yeniçerileri kılıçtan geçirerek, Yeniden bir ordu düzenlemeye başladı, üzerine gönderilen eski efendisi Halil Paşa’ya bile silâh çekmekten çekinmedi; Paşa’yı Erzurum’a sokmadı O srrada padişah olan IV Murat, Abaza sorununun uzayıp gitmesin den korkarak, buna bir son vermek istedi; ünlü Hüsrev Paşa’yı Abaza Mehmet Paşa’nın üzerine gönderdi Hüsrev Paşa Erzurum’u kuşatıp, kaleyi ateşe verdi Mehmet Paşa, kurtulma umudu kalmadığını anlayınca, Hüsrev Paşa’ya adamlar gönderip bağışlanmasını istedi Dileği kabul edilerek İstanbul’ a getirtildi


IV Murat da yiğitliğinden hoşlanarak, onu Bosna valisi yaptı Abaza Mehmet Paşa buradan da Bağdat, Vidin valiliklerine atandı Gerek görevleri sırasında, gerek savaşlarda büyük yararlıklar göstererek, bütün çevreye Un saldı Lehistan Seferi üzerinde karar alınacağı vakit, onu da i stanbul’a çağırdılar Bir süre padişahın yanında kaldı, en yakın musahiplerinden (sohbetçilerinden) biri haline geldi Ancak bir rüşvet meselesinden dolayı padişahın gazabına uğrayarak idam edildi

Abaza Mehmet Paşa, yaşadığı devirde büyük Un kazanmış, önemli bir kişidir Yedi yıl süren kanlı Anadolu ayaklanmalarının başında bulunmasına rağmen, sonradan aldığı görevlerde büyük başarılar kazanmıştır İstanbul’da bulunduğu sıralarda, giyimiyle de büyük Un salmış, “Abaza Kesimi” adı verilen bir moda bile yaratmıştır Bu moda yıllarca sürmüş, tarihlere bile geçmiştir Padişah IV Murat bile bu modayı uygulamaktan kendini alamamıştır