Ashab-ı Kehf

Yedi Uyurlar veya Yedi Uyuyanlar, Kur'an'da Ashab-ı Kehf (Arapça: أهل الكهف) hem İslam'dan hem de Hristiyanlık'ta var olan bir hikâyedir

İslam'da Ashab-ı Kehf



Mağara Halkı manasına gelen, Ashab-ı Kehf okunuşu ile Kur'an da yer alan hikaye, 18 sure olan Kehf (Mağara) suresinin 9 ile 21 ayetleri arasında bahsi geçer

• 18:9Mağaradakilerin ve onlarla ilgili rakamların ilginç kanıtlarımızdan başka bir şey olduğunu mu sandın?

Kur'an'a göre bu insanlar Allah'ın birliğine inanıyorlardı

• 18:10Gençler mağaraya sığındıklarında, "Rabbimiz bize merhametini yağdır ve bu durumdan bize bir kurtuluş yolu göster," demişlerdi

Fakat dini inançlarına karşı baskıyla karşılaşınca yurtlarından göçerek bir mağaraya saklanmışlardır Söz konusu mağaranın neresi olduğu hakkında çeşitli iddialar olsa da Kur'an da bu detay net olarak verilmez Sadece mağara 17 ayette tasvir edilir

• 18:17Tan ağardığında, onlar mağara boşluğunda iken, mağaralarının üzerinden Güneşin sağa doğru hareket ettiğini, battığı zaman da onları yalayıp sola doğru kaydığını görürdün Bu, ALLAH'ın işaretlerindendir ALLAH kime yol gösterirse o kişi doğruyu bulmuştur; kimi de saptırırsa onun için aydınlatıcı bir dost bulamazsın

Yedi kişi olduklarına ve yanlarında bir köpekleri olduğu inanışı hakim olsa da Kehf Suresi 22 ayeti, bu inanışın aleyhindedir Keza yedi kişi oldukları ve köpekleri dahil toplam sekiz kişi oldukları inancı 22 ayette reddedilir

• 18:22 Tahminde bulunanların bazıları, "Onlar üçtür, dördüncüleri köpekleridir," derken diğerleri de, "Beştir, altıncıları köpekleridir," diyecekler Başkaları ise, "Yedidir, sekizincileri köpekleridir," diyecekler De ki, "Onların sayısını en iyi bilen Rabbimdir" Onları bilen azdır Onlarla yüzeysel olması hariç tartışmaya girme ve onlardan hiç kimseye de bu konuyu danışma

Aslında Kur'an'daki Kehf suresinde kaç kişi oldukları net olarak belirtilmez Ayette yalnızca Allah dışında çok az kişinin bildiği belirtilir Fakat Kur'an mağara hakının yanından bir de köpek olduğu ve bu köpeğinde onlarla beraber uykuda oldukları söylenir

• 18:18Uykuda olmalarına rağmen onları uyanık sanırsın Onları sağa ve sola doğru çeviririz Köpekleri de kollarını eşikte uzatmıştır Onlara baksaydın onlardan dönüp kaçardın ve onlardan dolayı korkuyla dolardın

Yine de genel görüş 7 kişi olduklarıdır Hristiyan betimlerinde de 7 kişi olarak tasvir edilmiştir[4] Hikayeleri İslam dininin kutsal kitabı olan Kur'an'da geçmektedir Kehf suresinde mağara halkının Tanrı'ya seslenişleri ve duaları detaylıca anlatılır


Mağara halkının, mağarada ne kadar süre ile kaldıkları 25 ayette açıklanır Devamın olan 26 ayette ise üzerinde çelişkilerin olduğu bu sürenin yalnızca Allah tarafından bilinebileceği belirtilir

• 18:25Mağaralarında üç yüz yıl kalıp dokuz arttırdılar
• 18:26"Onların orada ne kadar kaldıklarını ALLAH daha iyi bilir," de Göklerin ve yerin tüm gizemleri O'nundur O ne güzel Görendir! O ne güzel İşitendir! Onların O'ndan başka bir yardımcısı yoktur O, hükmüne kimseyi ortak etmez

Fakat 25 ayette "300 yıl kalıp 9 yıl arttırdılar" cümlesini farklı yorumlara sebep olmuştur 300 yıl güneş yılı olarak nitlendirimiş ve arttırılan 9 yılın ise 300 güneş yılının denki olan ay takvimine göre 309 yılına gönderme olarak belirtildiği iddia edilmiştir
300güneş yılı=309ay yılı




Efes'teki Ashab-ı Kehf mağarası




Efes'teki mağaradan bir bölüm


Ashab-ı Kehf’in Hikâyesi

Geleneksel anlamda hikayeye göre Ashab-ı Kehf denilen gençler, bugün yeri konusunda çeşitli rivayetler bulunan Efsus şehrinde yaşıyorlardı Bunlardan altısı sarayda görevli, hükümdara yakın kimselerdi ve hükümdarın müşavere heyetindeydiler Onun sağında ve solunda bulunurlardı Sağındakiler Yemliha, Mekselina ve Mislina idi Bunlara “Ashab-ı yemin” denmiştir Hükümdarın solunda bulunanlar ise, Mernuş, Debernuş ve Şazenuş’tur Bunlara da “Ashab-ı yesar” denmiştir
Hükümdarın Roma imparatorlarından Dimityanus veya Dokyanus olduğu düşünülmektedir Kesin olan şey imparatorun putperest olduğudur Putperestliği kabul etmeyen az sayıdaki insanları yakalatıp öldürtmüştü Hükümdar bir ihbar üzerine saraydaki putperest olmayan gençlerin durumlarını öğrendi Onları çağırıp tehdit etti, onlar inançlarından ayrılmak istemediler, aksine Dokyanus’u inançlarına davet ettiler Hükümdar onların eski günlerine dönmeleri için zaman tanıdı Gençlerde inançlarını korumak için şehre yakın bir dağ yönüne gittiler Yolda giderken Kefeştetayyuş ismindeki bir çoban onların inancına katıldı ve yedincileri oldu Çobanın köpeği Kıtmir de onlara katılıp, arkalarından takip etti Dağa yaklaştıklarında çobanın gösterdiği bir mağaraya girdiler Mağarada dua ederek merhamet dilediler (İslam dininin kutsal kitabı Kur'an'daki Kehf suresinin 13 ayetinde bu kişilerin duaları belirtilir)
Hikayenin devamına göre hükümdar, Efsûs’a gelip, onları sorar Kaçtıklarını haber alıp saklandıkları mağrayı öğrenince adamlarıyla mağaraya gider ve mağaranın ağzını onları öldürmek maksadıyla kapattırır İnanca göre gençler ölmez, yüzyıllar boyunca uyumaya devam ederler Sonunda ise ilahi bir şekilde uyandırırlar Ne kadar süre kaldıkları tam olarak bilinmemekle birlikte Kehf suresinde bu süreyi 309 sene olarak belirtir
Ashab-ı Kehf uyandıklarında geçmiş olan zamanında farkında olmadıkları belirtilir Uykudan kalkmaları, birbirleriyle konuşmaları ve içlerinden birini şehre göndermeleri Kur'an'da geçer Bunlar şehre gidip yiyecek getirecek kimsenin (Yemliha’nın) elbise değiştirerek halini kimseye bildirmeden gidip gelmesini uygun görürler Yemliha, bunu kabul edip şehre geldiğinde çok değişmiş bir şehir bulur Farklı yorumları mevcut olan bir hadiseyle bu kişi geçen zamanın farkına varır ve o zamanın hükümdarının yanına götürülür İnanca göre bu hükümdar gençlerin dinindendir Başlarından geçenleri hükümdara anlatır Daha sonra gidip arkadaşlarına haber verir Daha sonra tekrar hepsi uykuya dalarlar
Bazıları sahabelerden Ali'nin, Ashab-ı Kehf’e gittiklerini ve Ashab-ı Kehf'in uykudan uyanıp onları gördüklerini ileri sürmüştür Ayrıca bu söylenceye İslam dininin son peygamberi Muhammed’e iman ettiklerini bildirip ve selâm gönderip dua istedikleri de eklenir Bunların dışında bazı kişiler Ashab-ı Kehf'in Mehdi geldiğinde uyanıp ona katılacağını ileri sürmüştür Yine de bu iddiaların, veya hikâyede genelde geçen isim, yer, zaman ve bazı olayların gerçek temelleri tartışmalıdır Kur'an'da ise bu yorumlara dair hiçbir şey yoktur





Yedi Uyurları tasvir eden bir orta çağ el yazması


Hristiyanlık'ta Yedi Uyurlar

Bu efsane Hristiyanlık'ta "yeniden dirilme" inancının kanıtı olarak gösterilmektedir

Efsane

Efsane'ye göre 250 yılları civarında Dakyus (Dakyanus veya Decius) adlı bir kral'ın yönettiği putperest bir ülkede 7 genç Hristiyalık'la suçlanır İnançlarını değiştirmeleri için bir süre verilir fakat, onlar dünyevi eşyalarını bırakıp dağa ibadet etmeye giderler Putperestliğe karşı bu tavrı gören kral öldürülmelerini emreder Gençler ve köpekleri mağaraya sığınırlar Kral mağaranın girişine duvar örülmesini emreder Yedi Uyurlar yıllarca burada kalırlar
Yıllar sonra, (genelde 379-390 yılları) ağıl yapmak isteyen bir çiftçi mağara girişini açar ve Yedi Uyurlar'la karşılaşır Şehir'de haçlı bir sürü bina görüp hayrete düşerler Dakyus zamanında kalan altınları harcamaya çalıştıkları zaman Psikopos'un karşısına çıkarılırlar Hikayelerini dinleyen psikopos bunun bir mucize olduğunu söyler
Bunlar Hristiyanlıkta Malta, Malchus, Martinianus, Dionysius, Joannes, Serapion, ve Constantinus adındaki azizlerdir Başka kaynaklar başka isimler verir
Efsanenin bu sürümü ise Kuran'da ki Kehf suresinde(19 sure) anlatılanlara benzemektedir Bahsi geçen kişiler Philedelphia (Bugün Ürdün'deki Amman şehri) şehrinin soylularıdır Liderleri Maximillian (Yemliha), o sırada şehri ziyaret eden Roma İmparatoru "Haderanius" (Hadrian)'a başkaldırır ve put tanrıları inkar ederek sadece Nuh'un, Musa'nun, İbrahim'in ve İsa'nın Tanrı'sının tapılamaya değer olduğunu söyler İmparator idam edilmelerini emreder
Kapatıldıkları zindandan kaçarlar ve sığınacakları bir mağara bulurlar Yedisi ve bir köpek (Kitmir veya Kıtmir) mağarada uyuya kalırlar Bu mağaraya gelen askerler şaşırmış ve isteri içinde geri dönerler Bunun üzerine komutanları mağara girişinin taş ve harç kapatılmasını emreder Yedi kafir'in buarada ölüme terkedildiklerini anlatan bir levha bırakarak giderler
300 yıl kadar sonra uynadıklarında, Maximillian'ı şehre yiyecek almak üzere göderirler 300 sene önceki paradan şüphelen fırıncı onun bir hazine bulduğunu zanneder ve bunu kendisiyle paylaşmazsa onu ele vereceğini söyler Askerler gelir Maximillian'ı yetkililere götürürler Yetkililer ilk önce ona inanmasalarda daha sonra ikna olurlar ve bunu bir mucize sayarlar
Efsanenin birkaç değişik sürümü bulunmaktadır Bunlardan birinde kaçan beş genç vardır, yolda bir çoban ve çobanın Kitmir adındaki köpeği de bu beş gence katılır Çoban onları saklanmak üzere bu mağara götürür Başka bir sürümde ise çoban bu yedi genç ve köpeğin bulunduğu mağaranın yerini kralın askerlerine göstermiştir






Ashab-ı Kehf mağarası, Efes


Mağara

Ashab'ül Kehf ile ilgili mağaranın ise sınırları içinde olduğunu iddia eden 33 kentin dördü Türkiye'dedir: Afşin, Efes, Lice ve Tarsus
Hristiyanlar tarafından kabul edilen sürümdeki mağara Efes şehrinin yakınlarındaki Panayır Dağı eteklerinde bulunmaktadır Bu mağaranın üstüne bir kilise yapılmış hali 1927-1928 yılları arasındaki bir kazıda ortaya çıkarılmış, kazı sonucunda 5 ve 6 yüzyıla ait olan mezarlar da bulunmuştur Yedi Uyurlar'a ithaf edilmiş yazıtlar hem mezarlarda hem de kilise duvarlarında bulunmaktadır
Türkiye'de mağaranın yeri hakkındaki tartışma daha çok Afşin ve Tarsus ilçeleri arasında olmaktadır Yedi Uyurlar mağarasının Afşin ilçesinde olduğunu kanıtlamak için Afşin Eshâb-ı Kehf Derneği bilim adamlarından oluşan bir heyete rapor hazırlatmış ve bunu yerel mahkemede açtıkları keşif davası ile karara bağlatmıştır Tarsus da Bencilüs veya Encilüs denilen dağda Tarsus'a iki saat uzaklıktaki mağarayı tefsirler, tarihi kaynaklar ve arşiv belgelerine dayanarak Eshâb-ı Kehf mağarası olrak göstermektedir
Ashab-ı Kehf, Diyarbakır'da da bir mekâna isim olmuştur Buna karşın Ashab-ı Kehf tartışmalarında Lice Deyr-i Rakiym (Duru Köy) adının fazla yer almaması eleştiri konusu olmaktadır




vikipedi