Tozlaşma

Tozlaşma

İlkbaharda çevremizdeki hava rüzgârla uçuşan çiçektozlarıyla dolar Çiçektozları bitkilerin erkek üreme hücrelerini taşıyan mikroskobik taneciklerdir Bu taneciklerden biri bir çiçeğin yapışkan tepeciğine (bak ÇİÇEK) konduğu zaman, içindeki erkek üreme hücresi çiçekteki dişi üreme hücresiyle birleşir

Bu birleşmeye döllenme denir ve döllenmenin sonucunda bitkinin çoğalmasını sağlayan tohumlar oluşur Tozlaşma, çiçektozlarının erkekorgandan dişiorgana taşınma sürecidir Bu süreç aynı çiçeğin erkek ve dişiorganları arasında gerçekleşirse "kendine tozlaşma", iki ayrı çiçeğin arasında gerçekleşirse "çapraz tozlaşma" denir Ama, çapraz tozlaşmada yalnız aynı türden bitkilerin birbirini dölleyebileceği unutulmamalıdır Tüm "üstün" yapılı bitkiler, yani çiçekler, otlar, çalılar, iğneyapraklı ve genişyapraklı ağaçlar tozlaşma sürecinden yararlanan canlılardır Evrimsel açıdan daha alt basamaklarda yer alan, yosunlar ve eğreltiotları gibi basit bitkilerin üreme yöntemleri ise farklıdır (bak BİTKİ; EGRELTİOTU; YOSUNLAR)

TOZLAŞMA

Bitkide çiçeğin görevi tozlaşma yoluyla bitkinin çoğalmasını sağlamaktır Bir çiçeğin erkek organından serbest kalan polenlerin diğer çiçeğin dişi organının tepeciğine ulaşması ve burada yeni bitki tohumlarının oluşması olayıdır Tozlaşma olayında etkili faktörler şunlardır:

1Rüzgar: Polenlerin taşınması rüzgarla sağlanır Kullanışlı ve sık görülen bir tozlaşma çeşidi değildir

2Böcekler: Polenlerin arılar, sinekler ve benzer böcekler tarafından taşınması Yaygın olan tozlaşma şeklidir Çiçeğin güzel kokusu, güzel ve parlak görünümü ve salgıladığı şekerli maddeler böceklerin dikkatini çeker Çiçeğin üzerine gelen böceklerin ayaklarına yapışan polenler böceğin diğer çiçeklere konmasıyla oralara taşınmış olurlar

3Kendi kendine tozlaşma: Aynı çiçeğin erkek organındaki polenlerin dişi organına ulaşması sonucu meydana gelen tozlaşma şeklidir

Çiçekte döllenme sonucunda tohum oluşur ve bu tohumun etrafının yumurtalıkla çevrilmesi sonucu meyve oluşur Tohumun toprakta çimlenmesiyle yeni bitkiler oluşmuş olur

Tozlaşma Nasıl Olur?

Çiçek tozları gelişimini tamamladıktan sonra çiçek tozlarını bulunduran kesecik patlar Etrafa yayılan çiçek tozları rüzgâr, kuşlar, böcekler, su ve insanların etkisiyle dişi organın tepeciğine taşınır Çiçek tozlarının çeşitli etmenlerle erkek organ başçığından dişi organın tepeciğine taşınmasına tozlaşma denir Tozlaşma aynı çiçeğin dişi ve erkek organları arasında gerçekleşebileceği gibi farklı çiçeklerin dişi ve erkek organları arasında da gerçekleşebilir








Tozlaşmada Etkili Faktörler

1Rüzgar: Polenlerin taşınması rüzgarla sağlanır Kullanışlı ve sık görülen bir tozlaşma çeşidi değildir
2Böcekler: Polenlerin arılar, sinekler ve benzer böcekler tarafından taşınması Yaygın olan tozlaşma şeklidir Çiçeğin güzel kokusu, güzel ve parlak görünümü ve salgıladığı şekerli maddeler böceklerin dikkatini çeker Çiçeğin üzerine gelen böceklerin ayaklarına yapışan polenler böceğin diğer çiçeklere konmasıyla oralara taşınmış olurlar
3Kendi kendine tozlaşma: Aynı çiçeğin erkek organındaki polenlerin dişi organına ulaşması sonucu meydana gelen tozlaşma şeklidir
Çiçekte döllenme sonucunda tohum oluşur ve bu tohumun etrafının yumurtalıkla çevrilmesi sonucu meyve oluşur Tohumun toprakta çimlenmesiyle yeni bitkiler oluşmuş olur