Süleymaniye Külliyesi

SÜLEYMANİYE KÜLLİYESİ

İstanbul'da ,aynı adı taşıyan semtte,Haliç'e bakan bir tepe üstünde ISüleyman'ın (Kanuni) yaptırdığı cami,iki türbe,dört medrese,darüttıp,darüşşifa,darülhadis,darül kurra ,sıbyan mektebi,imaret,tabhane,hamam ve dükkanlardan oluşan külliyeMimar Sinan tarafından 1550-58/59 arasında yapılmıştırFatih Külliyesi'yle birlikte Osmanlı mimarlığının en büyük yapılar topluluğudurTopografik yapıya da başarıyla uyarak araziye çok akılcı bir biçimde yerleşmiştir




Külliyenin ana yapısını oluşturan cami 144 m x 216 m boyutlarında ,duvarlarla çevrili bir dış avlunun içindedirÖbür yapılar batı,kuzey ve doğudan bu avluyu "U" biçiminde çevreler,avluyla bu yapılar arasında yollar yer alırCaminin planı 61 m x 70 m büyüklüğünde ,kareye yakın bir dikdörtgen biçimindedirBunun ortası,çapı 26 m'yi aşan bir kubbe ve ( kıble aksı üzerinde) önde ve arkada iki yarım kubbeyle örtülmüştürİki yandaki ( doğu ve batı ) ince uzun sahınların örtüsünü ise,birsıra üstüne dizilmiş beşer kubbe oluştururBunlardan iki uçlardaki ile ortadaki büyük ( çapı y10 m),aralardaki ikişer tanesi ise daha küçüktür ( çapı y7 m) Merkezi kubbeyi dört filayağı taşırFilayakları birbirlerine dört büyük askı kemeri ile bağlanmış kubbeye geçiş pandantiflerle sağlanmıştırBu askı kemerlerinden öndekiyle arkadaki ,üstlerine yarım kubbeler dayandığı için dışarıdan görünmez İçleri üçer sıra pencere ile delinerek hafifletilen iki yandakiler ise,yan sahınları örten büyüklü küçüklü beş kubbenin üzerinde yükselerek caminin Haliç'ten görünen ünlü siluetinin en önemli parçasını oluştururKemerlerin basamaklı üst örtüsü ve iki uçlarında yer alan,üzerleri dilimli bir kubbeyle örtülü ağırlık kuleleri de bu siluetin önemli öğeleridir

Filayakları beden duvarlarına da kemerlerle bağlanmıştırBu noktalarda duvarların kalınlaştırılmasıyla oluşturulan payanda ayakları,dört yönde kubbeden gelen itme kuvvetini karşılarKuzeydekiler hariç,ayaklar duvarlardan dışarıya taşırılarak belli edilmiştirDoğu ve batı cephelerinde bu ayakların arasında yer alan iki katlı üzerleri bir saçakla örtülü revaklar,caminin yan görünümlerine hareketlilik kazandırır

İç avlu camiden biraz daha küçük bir dikdörtgen biçimindedirOrtasında kırma çatılı küçük bir şadırvan vardır,dört yanını kubbeyle örtülü revaklar çevreler,Caminin kuzey duvarı önündeki revak daha yüksek yapılarak son cemaat yeri haline getirilmiştirDört minareden ikis bu son cemaat yerinin iki ucunda ,yani caminin kuzey köşelerinde ,öbür ikisi iç avlunun kuzey köşelerindedirCamiyi bitişik minarelerin üçer,öbürlerinin ikişer şerefesi vardır

Süleymaniye Camisi bezeme sanatı bakımından da önemli bir yapıdırİç avluyla caminin cümle kapılarındaki alınlık ve kemer kavsarası gibi öğelerle şadırvanın saçaklığı,sütun başlıkları ,mihrap,minber,müezzin,ve hünkar mahfillerinde dönemin zarif taş işçiliğinin yalın örnekleri yer alır Kıble duvarında mihrabı çevreleyen renkli camlı pencerelerin (bakrevzen)bazısı caminin yapıldığı dönemden kalmıştırİç avlu revak kubbelerinin içi,ibadet mekanında da pandantiflerle yarım kubbeler zarif kalem işleriyle kaplıdırBunlar 1961-67 arasında özgün biçimlerine uygun olarak onarılmıştırKaynaklarda ,camideki yazıların çoğunun Ahmed Karasahisari'nin öğrencisi Hasan Çelebi tarafından yazıldığı belirtilmektedir


Kaynak;AnaBritannica cilt 28 frmsinsinet için derlenmiştir

Caminin kıble duvarının arkasındaki hazirede ISüleyman'ın ve karısı Haseki Hurrem Sultan'ın türbeleri yer alırHurrem Sultan Türbesi sekizgen prizma gövdeli,kubbeyle örtülü bir yapıdırDört sütunun taşıdığı geniş saçaklı bir griş sundurması vardırGirişin iki yanı ve iç duvarlar dönemin çok güzel İznik çinileriyle kaplıdırKanuni Sultan Süleyman Türbesi külliyenin bitmesinden sonra,1566/67'de yapılmıştırPlanı sekizgen,kubbesi çift çeperlidirİç kubbesi sekiz somaki sütuna ,dış kubbesi beden duvarlarına otururTürbe dışarıdan bir revakla çevrelenirSekizgenin her kenarında beş sütuna binen dört kemerin oluşturduğu bu revak,türbenin yarı yüksekliğinde tek eğimli ,kurşun kaplı bir çatıyla örtülüdürBu plan şemasının Akdeniz çevresi mimarlıklarında Antik Çağdan beri görülen,çevresi galerili,daire ya da çokgen planlı yapılara benzemesi ilginçtirKanuni Sultan Süleyman Türbesinde de girişin iki yanı ve iç duvarlar çok değerli 16yüzyıl İznik çinileriyle kaplanmıştırHaziredeki üçüncü yapı güney duvarına bitişik darülkurradırKubbeyle örtülü,kare planlı bu yapıya güney cephesinde ,avlu duvarı dışında kalan iki kollu bir merdivenden girilir

Süleymaniye Külliyesi'nin ünlü medreselerinden evvel (birinci) ve sani (ikinci) cami avlusunun batısında ,salis (üçüncü) ve rabi (dördüncü)doğusunda yer alırBunlar ikiz yapılar olarak düzenlenmiştirTemelde hepsinin plan şeması dörtgen bir avluyu çevreleyen revaklarla bunların arkasında sıralanan hücrelerden ve batı kenarlarının ortasındaki birer dershaneden oluşurEvvel ve sani medreselirinin karşılıklı girişleri aralarındaki dar sokağın batı ucundan verilmiştirEvvel medresesinin güneyinde sıbyan mektebi,sani medresesinin kuzeyinde de darüttıp yer alırSıbyan mektebinin kubbeyle örtülü bir dershanesi bir de bunun önünde çevresi açık,üzeri gene kubbeyle örtülü bir hayatı vardırDarüttıp bir sıra üzerine dizili 12 hücreden oluşmaktadırArazinin eğiminden yararlanılarak ,sıbyan mektebievvel ve sani medreseleri ve darüttıbbın alt katlarına ,cami avlusunun batı kenarında uzanan sokak boyunca dükkanlar yapılmıştırBu dükkanlar Tiryaki Çarşısı adıyla anılırBugün evvel ve sani medreseleri Süleymaniye Kütüphanesi sıbyan mektebi bu kütüphanenin çocuk bölümü,darüttıp da avlusuna eklenen yeni bir yapıyla birlikte sağlık merkezi olarak kullanılmaktadır



Kaynak;AnaBritannica cilt 28 frmsinsinet için derlenmiştir