Tıp Terimleri

Ö -

Ödem (edema): Vücutta anormal miktarda su toplanmasıdır Kalp, damar ve böbrek hastalıklarının bir belirtisi olabildiği gibi bazı allerjik durumlarda ve beyin travmalarında ciddi sonuçlar doğurabilir

Ödipus Kompleksi: Bkz Odipus Kompleksi

Östaki Borusu: Orta kulakla nazofarenksi birleştiren, atmosfer basıncı ile orta kulak içi basıncı dengeliyen yola verilen isimdir

Östrojen (estrogen) : Yumurtalıklardan salgılanan ve insanlarda sekonder cinsel karakterlerin gelişmesini sağlıyan hormondur

Ötenazi: Kısaca ölüm hakkı da denilebilir Tedavisi mümkün olmayan kronik hastalıklarda, hayattan umudunu kesmiş hastanın ağrısız bir metotla ölümüne izin verilmesidirYasal değildir

Özefagus: Yemek borusuna verilen isimdir, yutak ile mideyi birleştirir

P -

Pacemaker: Kalpte atımların başlamasını uyaran otonom merkez

Pachyderma (pakiderma): Derinin kalın oluşu

Pakimenenjit: Beynin en dış zarının (dura mater) iltihabıdır

Pandemi: Salgın bir hastalığın kıta düzeyinde çok geniş bir alana yayılmasına verilen isimdir

Palilali: Psikolojik bir bozukluk olup, aynı cümle veya kelimenin bir çok defa tekrarlanmasıdır

Palyatif: Hafifletici geçici

Palpasyon: Elle dokunularak yapılan muayene

Palpitasyon: Kalp çarpıntısı

Palsy: Felç, inme

Pan: Bütün

Panaris: Tırnak yatağı iltihabı, dolama

Panarterit: Bütün arterleri kapsayan iltihabi durum

Pankardit: Kalbin bütün zarlarının iltihabı

Pankreas: Karın boşluğunun üst tarafında ve bel omurlarının ön kısmında yerleşik bir organdır Salgılarıyla sindirm fonksiyonuna yardımcı olur ve kan şekerini düzenler

Pankreatit: Pankreas iltihabıdır

Panoftalmi: Gözün bütün tabakalarının iltihabı

Pansinüzit: Bütün yüz sinüslerinin iltihabı

Papillom: Meme başı gibi çıkıntılar yapan iyi huylu tümörler

Papillokarsinom: Kötü huylu papillom

Papaverin: Opiumdan elde edilen, düz kasların spazmını çözücü etkiye sahip bir alkaloid

Papillit: Görme sinirinin retinaya girdiği yerin (optik papilla) ödemli iltihabı

Papül: Ciltteki, sınırları belirgin, kabarık, 1 cm'den küçük çaplı lezyonlardır

Para: Yanında, yan Örn (Para-aortik aortun yanında)

Parakardiak: Kalbin yanında, kalbe komşu

Paralitik: Felç olan, felçli kişi

Paralizi: Felç

Paramedian: Orta hattın yanında, orta hatta yakın

Paramedikal: Bir dereceye kadar tıpla ilgili, hekimliği kısmen ilgilendiren

Paranazal: Burun boşluğunun yanında, buruna komşu

Parankim: Bir organ yada bezin görev gören dokusudur Örneğin, karaciğer parankimi denildiği zaman, karaciğerin bütünü anlaşılır

Paraozefageal: Özefagusun (yemek borusu) yanında yer alan

Parapleji: Belden aşağı her, iki bacağın tutmaması, felç hali

Paraparezi: Belden aşağı her iki bacağın kısmi felci, örn hareket olup, yardımsız yürüyecek kadar güç olmaması

Paratiroid: Tiroid bezi arkasında bulunan dört adet küçük beze verilen isim

Paratiroidektomi: Paratiroidlerin ameliyatla çıkartılması

Paratrakeal: Nefes borusunun yanında yer alan

Paravertebral: Omurganın (Vertebral Kolon) yanında yer alan

Parazitemi: Kanda parazit bulunması

Parazit: Asalak

Parasentez: İçinde su veya cerahat toplanmış bir vücut boşluğundaki sıvıyı çıkarmak için yapılan delme ameliyatı

Parankim: Organın kendine özel doku yapısı

Parenteral: İlaç veya serumların ağız yolu ile değil damar yolu, kas içi gibi yollarla verilmesi

Parestezi: Uyuşma, karıncalanma veya yanma hissi gibi duyusal bozukluklar

Parietal Kemik: Kafatasının her iki yan tarafındaki kemiklere verilen isim

Paroksismal: Ani ve geçici krizler halinde gelen

Parsiyel: Bütününü kapsamayan, tam olmayan, kısmi

Partikül: Parçacık, zerre

Partus: Doğum

Parotis Bezi: Kulak altı tükrük bezi

Parotitis: Kabakulak

Patella: Diz kapağı kemiği

Patojen: Hastalık yapan madde veya mikroorganizmalar

Patogenez: Hastalığın esas ve gelişimi

Patognomonik: Bir hastalık için çok özel belirti, bu varsa mutlaka o hastalık akla gelmelidir gibi

Patolojik: Normal olmayan, hastalıklı

Patolog: Hastalık nedeni ile dokularda meydana gelen değişimleri inceleyen bilimle uğraşan kişi

Pediatri: Çocuk hastalıkları ile uğraşan tıp dalı

Pediatrist: Çocuk hastalıkları uzmanı

Pelvis: Leğen kemiği

Penis: Erkek cinsel organı

Periton: Karın içi organları çepeçevre saran, karın boşluğunun iç yüzünü örten zardır

Peritonit: Peritonun iltihabıdır

Peroral: Ağız yolu ile

Peteşi: Ciltte nokta biçiminde kanamalar (Damar dışına kan çıkması)

Phenotype: Kişinin kalıtsal yapısının dışa akseden görünümü, aynı tür fertlerini belirleyen, gözle görülebilen özelliklerin tümü

Pitriasis: Daha çok gövdede ve uzuvların gövdeye yakın yerlerinde yerleşen, bazan kepeklenme gösteren bir cilt hastalığıdır Çeşitli türleri vardır, bunlardan PITRIASIS VERSICOLOR'da deniz mevsimlerinde hasta olan bölge güneş ışını almadığı için daha belirgin hale gelir

Plak: Plak, dermatologlar için açık bir anlamı olan ancak başkaları tarafından genellikle anlaşılmayan bir terimdir Yüksekliğine oranla kapladığı alan geniştir ve keskin bir kenarı vardır Plaklar en sık sedef hastalığında (psöriasis) görülür Bkz Resim - Plak

Plevra: Akciğerleri ve göğüs kafesinin iç yüzünü örten zar

Plevral: Plevraya ait

Plörezi: Plevra iltihabı Akciğerin üzerini örten plevra ile göğüs duvarını örten iki plevra yaprağı arasında sıvı birikmesi

Plörit: Plevranın, sıvı birikmeksizin kuru iltihabı

Polikistik: Bazı organlarda çok sayıda içi sıvı ile dolu oluşumlara verilen addır Polikistik böbrek, polikistik meme gibi

Polip: Organların ve vücut boşluklarının iç yüzünü kapsayan mukoza adı verilen tabakadan menşeini almış, saplı iyi huylu küçük ur

Prostat: Erkeklerde mesanenin altında ve idar yolunun başlangıcında bulunan genital sisteme ait bir bez

Prostatit: Prostat iltihabı

Psoriasis: Halk arasında sedef hastalığı olarak bilinir Sık rastlanan, özellikle diz ve dirseklerde ve vücudun diğer bölgelerinde rastlanan simetrik, kırmızı, kabuklanma ve pullanma gösteren bir cilt hastalığıdır Sebebi bilinmemektedir

Pulmoner: Akciğer veya akciğerlerle ilgili

Pulmoner Arter: Akciğerin büyük besleyici arteri

Purpura: Deri ve mukozalardaki küçük kanamalar

Püstül: Ciltte, içerisinde cerahat bulunan kabarık lezyonlardır

R -

Rabbeting: Çentikler gösteren kırık kemik uçlarının birbiri içine girmesi

Rabiate: Kuduza yakalanmış

Rabies: Kuduz

Radius: Ön kolun dış tarafında (baş parmak tarafında) bulunan kemiktir

Radikal: Sebebe yönelik, köklü

Radikül: İnce dal, küçük kök

Radikülit: Omurilikten çıkan sinirlerin (spinal sinir) kök iltihabıdır

Radikülopati: Spinal sinir köklerini tutan herhangi bir hastalık

Radyoaktif: Radyasyon yayan özelliğe sahip

Radyodermatit: Işına maruz kalmış ciltte meydana gelen dermatit

Radyoloji: Genel anlamda X ışınları,ses dalgaları veya diger yöntemleri kullanarak teşhis hizmetleri veren tıp dalıdır

Radyoterapi: Işınlama kullanılarak yapılan tedavi yöntemi

Rahim: Uterus, döl yatağı

Raşitizm: D vitamini eksikliğinin neden olduğu, çocuklarda görülen bir hastalıktırKemik teşekkülünün tam olmaması nedeniyle tedavisi geciktirilmiş, ihmal edilmiş vakalarda uzun kemiklerde deformiteler teşekkül eder

Refraksiyon: Kırılma

Refraktometre: Görme bozuklukluklarını ölçen cihaz

Rejenerasyon: Harap olmuş bir dokunun kendini yenilemesi, tamiri

Rejional: Bir bölgeye ait

Regresyon: Bir hastalık belirtisinin gerilemesi, şiddetinin azalması

Regurjitasyon: Yenilen yiyecek ve içeceklerin, kusma olmaksızın ağıza geri gelmesi

Rehabilitasyon: Fiziki hareket kusurlarını düzeltme, yeniden kazandırma

Relaksin: Gebelik esnasında meydana gelen ve doğum işlevinde gevşetici rol oynayan hormon

Remisyon: Hastalık belirtilerinin sönmesi

Renal: Böbrekle ilgili

Renal Arter: Böbrek arteri

Reproduktif: Çoğalabilen

Respirasyon: Solunum, nefes almak

Respiratuvar Sistem: Solunum sistemi

Retansiyon: Birikme, toplanıp kalma (Örn İdrar retansiyonu; idrar tutulması, idrar yapamama)

Retiküler: Ağ gibi, ağ biçiminde

Retina: Gözün en iç tabakası, ağ tabaka

Retinit: Retina iltihabı

Retrobulber: Göz küresinin arka kısmı

Retrobulber Nörit: Görme sinirinin, gözün arka kısmındaki bölümünün ani görme kaybı ile karekterize iltihabi durumu

Retrogressiv: Gerileyen

Retroperitoneal: Periton zarının arkasında

Retroversi: Bir organın normal konumda değil arkaya doğru eğik durumda olması

Revaskülarizasyon: Yeniden damarlanma

Reynaud hastalığı: Sebebi bilinmeyen, daha çok orta yaşlı kadınlarda rastlanan bir rahatsızlık olup, özellikle soğuğa maruz kalınca parmaklarda morarma ve hissizleşme ile karakterize bir damar rahatsızlığıdır

Rezeksiyon: Bir organ veya vücut kısmının bir bölümünün veya tamamının çıkartılması

Rezidü: Artık, bakiye

Rezidüel: Kalan, artan ( Örn Rezidüel İdrar; İdrar yapıldıktan sonra çıkartılamıxxxxx geride kalan idrar)

Rezistan: Dirençli

Rezistans: Direnç, mukavemet

Rezorbsiyon: Emilme

S -

Sabulous: Kumlu

Saccharin (sakarin): Tat verme amacıyla kullanılan toz sentetik madde

Safra: Karaciger tarafından salgılanan, yeşilimsi kahverengi bir sıvıdırSafra, kısmen yağ sindirimine yarayan bir salgı, kısmende eskimiş alyuvarların (eritrositlerin) tahrip olmaları sonucu oluşmuş bir atılma ürünüdür

Safra Kesesi: Karaciğerden salgılanan safranın toplandığı, karacigerin alt kısmında bulunan torba şeklinde bir organ-dırKesenin görevi, safrayı depolayıp, yoğunlaştırmak, ve gerekli aralıklarla oniki parmak barsağına (duodenuma) safra salgılamaktır

Sak: Kese, torba

Sakküler: Keseye benzer, torba gibi

Sakkum: Kuyruk sokumu

Sakralizasyon: Beşinci bel omuru ile kuyruk sokumu kemiğinin birleşik olmasına verilen isimYapısal bir farklılıktır

Sakroiliak Eklem: Sakrumla kalça kemiğinin, sağda ve solda yapmış olduğu eklem

Sadizm: Başkalarına acı vermekten cinsel haz duyma

Sadist: Başkasına işkence etmekten zevk alan kişi

Sagittal: Vücudu sol, sağ şeklinde ortadan ayıran düzlem

Salisilik Asit: Ateş düşürücü etkisi olan ve aspirin yapımında kullanılan bir madde

Salmonella: Bir bakteri türü

Salpinks: Tuba uterina, rahimle yumurtalıklar arasındaki geçişi sağlayan, sağlı sollu iki tarafta bulunan tüplerTüplerin tıkalı olması kısırlığa neden olur

Salpenjit: Tuba uterinaların iltihabı

Sedasyon: Hastanın sakinleştirilmesi

Simpleks: Tek maddeden oluşmuş, basit, sade

Sinüzit: Sinüs adı verilen yüzdeki kemik boşlukların iç yüzünü kaplayan mukoza iltihabına ve boşlukta cerahat toplanmasına sinüzit adı verilir

Siroz: Bir organda sertleşme ve nedbeleşme ile karakterize fibröz doku oluşumuna verilen isimdir Ancak bu terim hemen her zaman karaciğerin görevini yapamamasıyla ilgili, kronik karaciğer iltihabı için kullanılır

Sitoloji: Hücre bilimi

Skolyoz (Skoliosis): Omurganın sağ veya sola doğru eğrilikleri ile karakterize şekil bozukluğu

Sternum: Göğüs ön duvarının ortasında yerlan her iki yanına kaburgaların (costa = cot) tutunduğuyassı uzun kemik; göğüs kemiği

Subkarinal: Karinanın altında (Karina: Trakea'nın ikiye ayrıldığı yere verilen isim)

Subplevral: Akciğer zarının altında

Süt Bezezi: Meme dokusu içerisindeki süt üreten bezler

T -

Tabacism (tabasizm): Kronik tütün zehirlenmesi

Tabes Dorsalis: Sfilizin ilerlemiş döneminde sinir sistemi tutulumuna bağlı olarak dengesizlik, yürüme güçlüğü görme bozuklukları ile seyreden tabloya verilen isimdir

Talamus: Orta beyindeki bir cekirdek grubuna verilen addır

Talasemi: Kalıtsal bir kan hastalığıdır Akdeniz kıyılarında yaşayanlarda daha sık görülür

Takipne: Çok hızlı solunum

Taşikardi: Kalbin dakikadaki vuru sayısının artması

Tartar: Diş taşı

Telenjektazi: Deride veya mukozalarda kırmızı lekeler şeklinde görülen kılcal, arteriol ve venüllerin genişlemesinden oluşan lezyonlar

Telekardiofon: Kalp seslerini hastadan uzakta dinleten alet

Telepati: Beş duyu işe karışmaksızın düşüncelerin, bu duyuların üstünde bir yolla aktarılması

Temporal Bölge: Şakak bölgesi

Tendinit: Tendon iltihabı

Tendon: Kasların kemiklere yapışmasını sağlayan yapılar

Tenesmus: Rektum veya mesanenin iltihaplı durumlarında görülen, ağrılı işeme veya defekasyon duygusu

Tenya: Barsak paraziti, şerit, yassı solucan

Testosteron: Erkek seks hormonuna verilen addır

Tremor: İrade dışı titremelere verilen addır Örneğin, Hipertiroidi (Tiroid bezinin fazla çalışması) adı verilen rahatsızlıkta ellerde görülen ince amplitüdlü titremelere tremor adı verildiği gibi, Parkinson da görülen kaba ve büyük amplitüdlü titremelere de tremor denir

Tromboz: Kan damarlarının pıhtı veya ateron (kolesterol) plakları oluşarak tıkanmasıdır

Cevap: Tıp Terimleri Sözlüğü

U -Ü

Ula: Diş eti

Ulalgia: Dişetinde duyulan ağrı

Ulcus: Bkzülser

Ulna: Önkolun iki kemiğinden içte (serçe parmağı tarafında) bulunanıdır

Ultrasound: İnsan kulağının duyamıyacağı kadar yüksek frekanslı ses dalgaları Ultra-ses

Ultrasonografi: Ultra-ses kullanılarak elde edilen görüntüler Bir çok hastalığın ön teşhisinde kullanılan, ancak daha çok karın organları gibi ses dalgalarının kolayca geçebileceği konumdaki organların tetkikinde etkili bir inceleme yöntemidirŞua = radyasyon söz konusu değildir

Ultraviole: Dalga boyu 2000-4000 arası olan mor ötesi ışınlar

Uterus: Rahim, döl yatağı

Uterus Bicornis: Uterusun iki boynuzlu olması anlamında bir terimdir Uterusun üst kısmının çökük olması nedeniyle her iki uç kısımlarının beligin hal alması sonucu ortaya çıkan görünümdür

Uvula: Küçük dil

Ülser: Deri ya da mukoza üzerinde gelişerek altındaki dokularıda etkileyen açık yara

Ülseratif Kolit: Kalın barsakla rektumun, kronik iltihabı ve ülserasyonudur

Üremi: Kandaki üre oranının normalin üzerinde olması halidir

Üretra: Böbreklerle idrar torbasını birleştiren, idrarın torbaya ulaşımını sağlayan tüptür Her iki tarafta birbirinden bağlantısız olarak bulunur

Üretra: İdrarın dışarıya atılmasını sağlayan ve ıdrar torbasından sonraki idrar yoluna verilen isim

Üretrit: Üretranın iltihabıdır

Üroloji: Kadın ve erkeklerdeki idrar yolları ve üreme sistemleri ile ilgili hastalıkları inceleyen bilim dalıdır Bevliye

Ürtiker: Hassasiyet sonucu ortaya çıkan deri döküntüleri ve kaşıntı ile belirgin bir durumdur

Ürin: İdrar

Ürogenital: Genital ve idrar yolları sistemi ile ilgili

Ürografi: Damardan kontrast madde verilerek böbrekler, mesane = idrar torbası ve idrar yollarının belirli zaman aralıkları ile filmlerinin çekilmesidir Üriner sistem hakkında teşhis amaçlı yapılan işlemdir

ÜSYE: Üst solunum yolları infeksiyonlarının kısaltılmış şeklidir

V -

Vacuol (vakuol): Küçük boşluk

Vademecum: Küçük el kitabı

Vagotomi: Vagus sinirinin etkisini ortadan kaldırmak amacıyla dallarından birisinin kesilmesidir

Vagus: Nervus Vagus onuncu kafa siniridir, kafatasından çıktıktan sonra mide, barsak sisteminin bir kısmına, kalp ve akcigerlere dallar verir Bu sistemlerin fonksiyonlarında önemli rol oynayan bir sinirdir

Vajen (vagina): Kadın cinsel organı

Vajinit: Vajina iltihabı

Vaksın (vaccine): Aşı, Bkzaşı çeşitleri; attenüe, otojen, BCG, polivalen, sabin, salk

Value: Değer

Varis: Kirli kan taşıyan damarların, fonksiyonel bozuklukları sonucu ya da kan akımının önündeki bir engel nedeniyle genişliyerek kıvrımlı bir hal almasıdırYüzeyel olduğu gibi derin venlerde de varis gelişebilir

Varikosel: Erkeklerde spermatik kordon venlerinin genişlemesi sonucu torbalar içersinde varis oluşumu

Vaskülit: Damar iltihabı

Vazodilatasyon: Damar genişlemesi

Vazodilatör: Damar genişletici etkiye sahip ilaç, madde

Vazokonstrüksiyon: Damarları büzülmesi, kasılması

Vazokonstrüktör: Damarları büzen etkiye sahip ilaç, madde

Vazospazm: Damar kasılması, büzülmesi

Vejetaryen: Bitkisel gıdalarla beslenen, etyemez

Ven: Kirli kanı kalbe taşıyan damarlar

Vertigo: Genel anlamda baş dönmesi, hareket duygusu demektir Ancak tansiyon düşmesi ile ilgili baş dönmeleri bu kapsamda değildir Vertigodan kastedilen labirentit, iç kulak iltihabı, Meniere hastalığı gibi durumlarda olan baş dönmesi hissi Vertigo diye adlandırılır

Vitiligo: Bir cilt hastalığı olup, vücudun çeşitli bölgelerinde, yer yer renk (pigment) kaybı ile karakterize, normal bölgelerden keskin sınırlarla ayrılan beyaz lekeler

Y -

Yabancı Cisimler: Vücudun belirli bir yerinde, normalde bulunmayan her hangi bir madde yabancı cisimdir Bunlara özellikle çocuklarda, barsaklar, kulak ve burunda rastlanır Yutulan yabancı cisimler, yemek borusunda takılabilir, ya da tehlikeli olabilirBu nedenle bazen ameliyatla çıkartılmaları gerekebilir

Yağ Embolisi: Büyük kemik kırıklarında görülebilen bir komplikasyondur Kemik iliğindeki yağın bir kısmı açığa çıkar ve yağ damlaları kan dolaşımına karışıp damar tıkanmasına neden olur

Yağlı Dejenerasyon: En çok kalp, karaciğer ve böbreklerde görülür Bu organlarda, hücreler normal çalışma yeteneklerini kaybederler ve içlerinde yağ tanecikleri birikir

Yalancı Gebelik: Tüm gebelik belirtilerinin olmasına rağmen, uterus boştur Bu duruma yalancı gebelik denir Daha çok psikolojik nedenlidir

Yersinia: Gram (-) bir bakteri

Z -

Zar: Anatomide makroskopik ya da mikroskopik boyutlu, az ya da çok farklılaşmış ya da karmaşık yapıda, geniş ve yassı katman biçimli oluşumların genel adıdır

Zature (Pnömoni): Akciğer dokusunun iltihabı Çeşitli etkenlere bağlı olarak gelişmekle birlikte, genellikle birincil ya da ikincil mikroorganizmaların yol açtığı akut ya da subakut hastalık tablolarını belirten bir terimdir

Zayıflık: Kişinin vücut ağırlığının yaşına, cinsiyetine ve boyuna göre hesaplanmış normal değerlerden daha düşük olması

Zehir (toxin): Hücrelere ve yaşayan dokulara kimyasal ya da biyokimyasal nitelikte zararlar veren her türlü madde Zehrin en tipik özelliği bu zararlı etkisini en küçük dozlarda bile göstermesidir

Zehirlenme: Bir zehrin vücutta emilmesiyle ortaya çıkan belirtileri anlatan genel terim Görece küçük miktarlarda kimyasal ya da biyokimyasal etki gösteren zehir, süresi ve ağırlığı değişebilen bir hastalık haline ya da ölüme yol açar

Zeka: Yeni sorunları karşılayarak uygun çözümler bulmak amacıyla, zihnin tüm ögelerini amaca uygun kullanabilme yeteneği ya da gücü

Zeka Geriliği: Zihinsel gelişmenin yavaşlığı Doğuştan gelen ya da bebeklik çağında ortaya çıkan zihinsel yetersizliğe bağlı olarak ruhsal gelişimi duraklayan kişilerde görülür

Zeka Yaşı: Psikolojide, zeka testleriyle saptanan ve takvim yaşından farklı olarak belirli bir yaş grubuna özgü becerilerle zihinsel yetkinliği ifade eden ölçü

Zelotypia (zelotifi): Aşırı gayret, aşırı şevk

Zigoma: Gözlerin alt ve yan kısımlarında, elmacık kemiklerine karşılık düşen yüz bölgesi

Zigot: Döllenme sırasında spermatozoitin yumurtayla birleşmesi sonucu oluşan hücre

Zinc: Çinko

Zona: Etkeni su çiçeğine de yol açan virüs hastalığı Herpes zoster virüsü

Zoofili: Hayvanlara karşı aşırı düşkünlükle belirlenen hafif bir duygulanım bozukluğu Genellikle aşırı duygusal, destek konusunda saplantılı ve normal yoldan bu desteği sağlayamamış kişilerde görülür