Patara-Xanthos-Letoon!...

PATARA-XANTHOS-LETOON

Kalkan’ın batısında, Kalkan-Fethiye karayolu çevresinde üç önemli antik kent var Bu Lykia kentlerini mutlaka görmelisiniz

Geziye Patara’dan başlayalım Sonra Xanthos’a, ardından da Letoon’a gidelim

Patara:

Kalkan’dan Fethiye’ye giderken 10 km’de sola Patara ayrımı var Ayrımdan sonra antik kente ulaşmak için 6, plaja ulaşmak için de 7 km gitmek gerekiyor

Kent girişindeki Gelemiş köyü de ayrımdan 4 km uzaklıkta

Aslında Patara kent kalıntıları Gelemiş köyü öncesinde başlıyor Kentin nekropolü olduğu sanılan kalıntılar arasında Lykia tipi lahitler, Roma devri mezar anıtları göze çarpıyor

Gelemiş, artık tümüyle turistik bir köy niteliğinde Eskiden seracılıkla uğraşan köylüler şimdi büyük ölçüde pansiyon, lokanta, hediyelik eşya dükkanı vs işletmeciliği yapıyorlar

Patara bir Lykia kenti Lykia birliğinin üç oy hakkına sahip altı kentinden biri ve belki de en önemlisi Lykia birliği toplantılarının çoğunlukla Patara’da yapıldığı yazılıyor tarih kitaplarında

Lykia dilinde Pttara olarak anılan kentin MÖ 5 yüzyılda var olduğu ve İskender’in kuşattığı kentler arasında yer aldığı bilinir Bir inanışa göre Patara’yı su perisi Lykia ile tanrı Apollon’un oğlu Patarus kurmuş Patara, Roma döneminde de çok önemli bir kent olmuş Patara limanı, hububat deposu ve sevki açısından önem taşımış Bizans döneminde de gelişmesini sürdüren kent, hıristiyanlarca da önemli sayılmış Noel Baba olarak bilinen Saint Nicholas’ın da Pataralı olduğu söylenir

400 metre genişliğinde ve 1600 metre derinliğindeki Patara limanının kumla dolmaya başlaması ve teknelerin yanaşmakta güçlük çekmeleri, Patara’nın giderek önemini yitirmesine neden oluyor Rüzgarın savurduğu kumlar zamanla limanı doldurmakla kalmıyor, kenti de büyük ölçüde örtüyor Bugün kentte görülebilecek kalıntıların bir bölümünün kumlar altında olduğu dikkati çekecektir

Gelemiş köyünden 2 km sonra yol kenarında Patara’daki kalıntıların en görkemlilerinden Roma Zafer Takı görülüyor Zafer takı, MS 1 yüzyıl sonlarında yaptırılmış Tepeye doğru görülebilecek kalıntılar arasında hamamlar, Bizans bazilikası, Korinth nizamında tapınak bulunmaktadır Tiyatro tepenin yamacındadır ve önemli bölümü kumlar altındadır Tepede de Athena Tapınağı vardır Eski liman şimdi sulak alan durumunda

Patara plajından içeriye rüzgarla taşınan kumulların önüne geçilebilmesi için setler oluşturulmuş Patara kumsalı, çevredeki kumsalların en uzunu ve en görkemlisi 18 km uzunluğundaki kumsalın derinliği yer yer 200-300 metreye ulaşıyor Kumu incedir Deniz ise sığdır Hemen hemen hiç durmayan rüzgarı nedeniyle windsurf için de uygundur Patara kumsalı deniz kaplumbağalarının yumurta bıraktıkları yerler arasında bulunduğu için koruma altındadır

Kumsal girişindeki park alanında iki lokanta bulunuyor Güneş yakıcı, çevrede gölgelik bulunmadığı için kumsal girişinde şemsiye kiralamayı unutmayın

Patara kumsalında atla dolaşmak

Xanthos

Kalkan-Fethiye karayolunun 17 km’sinde Kınık içinden ve Eşen çayının kenarından sağa çıkan 500 m’lik yolla Xanthos ören yerine varılıyor

Lykia birliğinin başkenti olan Xanthos’un kuruluşunun MÖ 1200’lere uzandığı sanılıyor Bu tarihte Troya savaşına Lykialıların başlarında Xanthoslu komutan olduğu halde katıldıkları yazılıyor

Xanthos’luların savaşçı ve cesur bir halk olduğu söylenir Tarihçi Heredot MÖ 545 savaşıyla ilgili şöyle yazar: "Pers ordusu başlarında komutanları olduğu halde Xanthos ovasına indiği zaman Xanthoslular bitmez tükenmez kuvvetlere karşı az sayı ile döğüştüler Yiğitlikle nam saldılar ama yenildiler Kadınları, çocukları, hazineyi ve köleleri kaleye doldurdular Ateşe verdiler Öyle ki yangın kaleyi yerle bir etti Bundan sonra birbirlerine yeminle bağlanarak düşmana saldırdılar Ve hepsi de savaşarak öldüler"

Yangınlarla ve savaşlarla sık sık tahrip olan Xanthos’un her defasında büyük çabalarla yeniden yapıldığı biliniyor Roma döneminde de Brutus’ün yerle bir ettiği Xanthos bu defa bir başka Romalı komutan Antonius tarafından onarılmış Bizans döneminde piskoposluk merkezi olan Xanthos Arap akınları sonrasında terkedilmiş

Şehre Kınık’tan çıkıldığında yolun sağında karşılaşılan ilk kalıntılar Helenistik kapıya aittir Yolun solunda da da şehre büyük katkıları olan Roma imparatoru Vespasianus anısına yapılan kemer kalıntıları bulunmaktadır Biraz ileride yolun sağındaki anıt kalıntıları ise, önemli bölümü 1841-42 yıllarında gemilerle İngiltere’ye götürülen muhteşem Nereidler anıtının kalan bölümüdür Bu anıt şimdi restore edilerek British Museum 7 salonunda sergilenmektedir Ve müzenin en çok ilgi gören salonlarından birini oluşturmaktadır

Yolun solunda Helenistik sur kalıntıları geçip tiyatronun ve Xanthos’un simgesi sayılan Lykia mezar anıtıyla, kaya mezarları üzerindeki Harpyler anıtının bulunduğu Lykia akropolüne ulaşılıyor Anıt üzerindeki kabartmaların aslı İngiltere’ye götürüldüğü için şimdi görülenler onun alçı kopyalarıdır Harpyler anıtı da British Museum’da sergilenmektedir

Lykia akropolünde ayrıca agora ve Bizans bazilikası da vardır

Akropole çıktığınızda çevreyi seyredin Ovaya hakim manzaranın bulunduğu tepede Lykia saray kalıntıları da var

Xanthos’ta, yolun sağ tarafında ve Lykia akropolünün karşısında bir de Roma Akropolü var Roma akropolünde bir Bizans bazilikası, kaya mezarı ve Pillar anıtı ile aslanlı mezar kalıntıları görülebilir Aslanlı mezarın kabartmaları taşınmış, yalnız kaidesi kalmış

Letoon

Tekrar Kınık’a dönüp Fethiye yönüne devam ettiğinizde, Xanthos sapağından 2 km sonra solda Letoon yön levhasını göreceksiniz (Kalkan’dan 19 km’de) Letoon ören yeri sapaktan 4 km içeride ve seralar arasında kalmış Otomobille ören yeri girişine kadar gidilebiliyor

Letoon antik kentinde yerleşim izleri MÖ 7 yüzyıla kadar gidiyor Kalıntı ve buluntular, buranın dinsel ve politik bir alan olduğunu gösteriyor Letoon, Lykia birliğinin birleşik sunağı durumundaydı

Letoon’la ilgili şair Ovidius’un anattığı bir efsane var Şöyle: "Zeus’tan hamile kalan tanrıça Leto, çocukları ikiz tanrı Artemis ve Apollon’u Delos’ta doğurur Sonra Xanthos nehrinin (şimdiki Eşen çayı) denize ulaştığı yere gelip nehir boyunca kaynağa kadar yürür Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen ama yerli halk tarafından engellenen tanrıça öfkelenir ve hepsini kurbağaya çevirerek öç alır" İşte Leto tapınağı bu olayın geçtiği yerde tanrıça Leto adına yaptırılmış"

Ören yerindeki diğer iki tapınak ise tanrı Artemis ve Apollon’a adanmış

Şimdi üç tapınağın sadece temelleri kalmış Onlar da dipten çıkan ve hiç eksik olmayan suların içinde Tapınak temelleriyle sütun başları üzerinde kurbağa ve kaplumbağalar güneşleniyor Bunlar tanrıça Leto’nun kurbağaya çevirdiği yöre halkının torunları olmasın?

Bir Lykia kenti olan Letoon MS 7 yüzyıldan sonra önemini yitirerek terkedilmiş

Tapınakların güneybatı kesiminde çeşme ile doğusunda Bizans kilisesi yer alıyor Ören yerinin kuzeyinde stoa ile arkasını kısmen doğal yamaca yaslamış Roma tiyatrosu bulunuyor Tiyatro iyi durumda

Ören yerinden çıkıp geri dönmeyin Zamanınız varsa denize doğru gidin Tıpkı Patara gibi Letoon çevresi de kumulların tehditi altında Kumulların şimdi yaygın seracılık yapılan araziyi basmaması için Letoon kumsalının 2 km derinliğindeki ve 8 km uzunluğundaki bölümü kum akasyaları ve mimozalarla ağaçlandırılmış Ağaçlandırma 1960’larda başlamış Ağaçların arasından geçip deniz kenarına inen kum yola girin Letoon plajı, 18 km uzunluğundaki Patara plajının bir bölümüdür Patara plajının tüm özelliklerine sahiptir Ancak çevrede ne bir lokanta, ne cafe, ne de pansiyon vardır Piknik için geliyorsanız hazırlıklı olun

PINARA SİDYMA

Fethiye-Kalkan arasında görülmeye değer iki antik kentin kalıntıları daha var Bunun için anayoldan ayrılmanız gerekiyor

Biri Pınara, diğeri de Sidyma Pınara’ya Fethiye-Eşen yolunun 45 km’sinden batıya ayrılıp Minare köyü üzerinden, oradan sonra köylülere sorarak; Sidyma’ya ise Eşen’i geçip, bir kaç km sonra yine sağa sapıp, Boğaziçi köyü üzerinden ulaşmak gerekiyor

Her iki antik kent de Lykia tipi kaya mezarları ve lahitleriyle biliniyor