Balta Limanı Ticaret Antlaşması Hakkında Bilgi

Balta Limanı Ticaret Sözleşmesi

Osmanlı İmparatorluğu ile İngiltere arasında imzalanan sözleşme 16 Ağustos 1838 tarihinde İstanbul'un Baltalimanı semtinde İngiltere ile imzalanan bu sözleşme, beraberinde Osmanlı'nın ticari anlamda çöküşünü getirmiştir

Osmanlı Devleti yerli ham maddelerin yurt dışına ticaretini engellemek amacıyla 1826 yılından başlayarak bir tekel sistemi uygulaması ortaya koymuştur Uygulanan tekel sistemi İngiltere'nin ticari çıkarlarına ters düşmüş, İngiltere'nin Osmanlı'yı sömürme imkanı azalmıştır Bu nedenle İngiltere Osmanlılara kendileri için birtakım ayrıcalıklar tanınması üzerine baskı yapmaya başlamıştır Nitekim İngiltere tam bu baskıları kurmaya başladığı sırada önemli bir fırsat elde etmiştir Osmanlı Dış İşleri Bakanı Mustafa Reşit Paşa, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanının bastırılması için İngiltere'den yardım talebinde bulunmuştur

İngiltere bu şekilde Osmanlı'ya karşı çok iyi bir fırsat ele geçirmiş, bu yardım talebine karşılık kendilerine oldukça geniş ticari ayrıcalıklar tanıyan bir anlaşmayı Osmanlı'ya kabul ettirmiştir Böylece Baltalimanı Sözleşmesi imzalanmıştır Sözleşme önce İngiliz Kraliçesi Victoria ve bir ay sonra da Sultan İkinci Mahmud tarafından onaylanmıştır Bu sözleşme neticesinde Osmanlı'nın ham maddelerin yurt dışına çıkışı üzerine uyguladığı tekel sistemi kaldırılmış ve İngilizler de yurt dışına ticaret yapma hakkını elde etmişlerdir Bu sözleşmeye göre İngiltere'den limanlara gelen mallar, Osmanlı sınırlarına ulaştığında gümrük vergisi ödendikten sonra, mallar üzerinden bir daha hiçbir şekilde gümrük alınmayacaktır İngilizlerin Baltalimanı Sözleşmesiyle elde ettiği bu avantaj sayesinde, İngiliz tüccarlar Osmanlı vatandaşlarının ödediği vergiden bile daha az vergi ödeyeceklerdi Bu sözleşmenin imzalanması, Osmanlı ekonomisine büyük bir darbe olmuş ve sonrasında çöküş getirecek olan kapitülasyon sistemini de beraberinde getirmiştir Sözleşmenin imzalanmasının ardından 1838 ve 1841 yılları arasında Norveç, İsveç, Fransa, Hollanda, Belçika, İspanya, Danimarka ve Portekiz'le de benzeri anlaşmalar yapılmıştır Daha sonra da kapitülasyon sistemleri oluşturulmuştur Bu sözleşmenin ardından, Osmanlı'nın ekonomisi kötüye gitmeye başlamış, dış borçları artmış ve Osmanlı mali olarak ciddi bir çöküntüye uğramıştır