Dünyada Görülen Ana İklimler Hakkında Bilgi

Dünyada Görülen Ana İklimler Nelerdir

Dünyadaki Ana İklimler Nelerdir

ASICAK İKLİMLER

EKVATORAL İKLİM

Görüldüğü yerler: 10 kuzey ve güney enlemleri arsında etkili olmaktadır Özellikle Amazon ve Kongo Havzaları ile Malezya , Endonezya, Filipinler ve Papua Yeni Gine’de etkilidir

Özellikleri:

Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C’nin üstündedir

Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan iklimdir (1-2 °C civarında) Sebepleri : Güneş ışınlarının bütün yıl dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır

Her mevsim düzenli yağış alır Fakat en fazla yağış güneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde görülür Buharlaşma arttığı için

Yağışlar oluşum bakımından Konveksiyon yağışlarına örnektir

Yıllık yağış miktarı 2000 mm ‘nin üstündedir

Bitki örtüsü bütün yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır

Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır

Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır

Ekvatoral bölgede 1000 m nin altındaki yerlerde sık orman örtüsü, bataklıklar, yüksek sıcaklık ve nem sebebiyle nüfus çok seyrektir

YAZLARI YAĞIŞLI TROPİKAL( Subtropikal-Savan) İKLİMİ

Görüldüğü yerler: Ekvatoral iklim ile çöl iklimi arasında görülür (10-20° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür)

Özellikleri:

Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla düşer Güneş ışınlarının dik geldiği yaz dönemi yağışlı , kışlar kuraktır

Sıcaklık ortalaması bütün yıl 20 °C nin üstündedir

Yıllık yağış miktarı 1000-1200 mm arasındadır

Bitki örtüsü savandır Savanlar uzun süre yeşil kalan , gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar görülür

MUSON İKLİMİ

Görüldüğü yerler: Muson rüzgarlarının etkili olduğu Güney, ve Güneydoğu etkilidir Avustralya'nın kuzeyinde ve Doğu Afrika'da Madagaskar adasında etkilidir

Özellikleri:

Muson rüzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı , kışlar kuraktır Bu yönüyle savan iklimi ile benzerlik gösterir

Sıcaklık ortalaması bütün yıl 10 °C nin üstündedir

Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine göre fazladır

Yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı çok daha fazla olabilmektedir Örnek Hindistan’ın kuzey doğusunda yer alan Çerapunçi 12000 mm yağış almaktadır (Dünyanın en fazla yağış alan yeridir)

Bitki örtüsü kışın yaprağını döken geniş yapraklı muson ormanlarıdır

ÇÖL İKLİMLERİ

Yıllık yağış miktarı 150 mm nin altında olan bölgelerde çöl iklimleri görülür

Çöl iklimleri görüldüğü yere göre;

a-Sıcak Çöller ( Tropikal)

Dönenceler çevresinde görülür Oluşmasında dünyanın günlük hareketinden kaynaklanan dinamik yüksek basınç etkilidir

Mutlak ve bağıl nem çok düşüktür Bu sebeple günlük sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir

Belirli bir yağış mevsimi yokturbazı yıllar hiç yağış olmayabilir

Mekanik çözülmenin en fazla olduğu iklimdir

Yıllık sıcaklık farkı günlük sıcaklık farkı kadar yüksek değildir Çünkü güneş ışınları bu alanlara yıl boyunca dike yakın açıyla düşmektedir

Bitki örtüsü yok denecek kadar azdır Cılız ot ve çalılıklarla kaktüs iklimin doğal bitki örtüsünü oluştururlar

Çöllerde yer altı su seviyesinin yüzeye yakın olduğu veya çıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı için elverişli yerleri oluşturur Vahaların en önemli tarım ürünü hurmadır

b- Karasal Çöller

Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür Buralarda çöl özellikleri görülme sebebi yağış azlığıdır

Görüldüğü yerler: Kızılkum (Özbekistan), Karakum (Türkmenistan), Gobi (Moğolistan),

B-ILIMAN KUŞAK İKLİMLERİ

ILIMAN OKYANUS İKLİMİ

Görüldüğü yerler: Genel olarak, 30° - 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında görülür Batı Rüzgarları ve sıcak su akıntıları etkisiyle oluşan iklim tipidir Yurdumuzda Karadeniz kıyılarında bu iklime benzer iklim şartları görülür

Özellikleri:

Yazlar serin, kışlar ılıktır Her mevsim yağışlıdır

En sıcak ay ortalaması 24-25 °C, en soğuk ay ortalaması 5-7 °C dir Yıllık ortalama 13-15 °C dir

Günlük ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik fazla olduğu için

Yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yükseltisi fazla olan yerlerde bu miktar artmaktadır

En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda görülür

Yağış oluşumu yamaç yağışı şeklindedir

Bitki örtüsü yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır Ormanların tahrip edildiği yerlerde çayırlar bulunur

AKDENİZ İKLİMİ

Görüldüğü yerler:

Genel olarak, 30° - 40° enlemleri arasında görülür

Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler ( Libya ve Mısır hariç Buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır)

Avustralya’nın güneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde etkilidir

Akdeniz iklimi yurdumuzda; Akdeniz,Ege ve GMarmara kıyıları ile GDoğu Anadolu Bölgesinin batısında görülür

Özellikleri:

Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır

Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır

En sıcak ay ortalaması 28-30°C , en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir Yıllık ortalama 18°C dir

Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür

En fazla yağış kışın , en az yağış yazın düşer

Kışın görülen yağışlar Cephesel kökenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde görülür

Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir Ortalama 600-1000 mm arasındadır

Bitki örtüsü ; kızılçam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya çıkan makilerdir Makiler,, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanıklı, bodur bitkilerdir Mersin, defne, kocayemiş,keçiboynuzu, zakkum, zeytin, süpürge çalısı gibi bitkiler başlıca maki türleridir

STEP İKLİMİ

Görüldüğü yerler: Sıcak ve ılıman kuşak kara içlerinde görülür Yurdumuzda İç Anadolu Bölgesinde ve Ergene Bölümünde görülen karasal iklim buna örnektir

Özellikleri:

Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer

En sıcak ay ortalaması 20-25 °C dir En soğuk ay ortalaması da 0- (-2) °C dir

En fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yazın düşer

İlkbaharda görülen yağışlar genelde konveksiyon (Kırkikindi) yağışı şeklindedir

Yıllık yağış miktarı 300-500 mm civarındadır

Bitki örtüsü ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur Buna step (bozkır) bitki örtüsü denir Bozkır bitki örtüsü içinde geven ,, gelincik, çoban yastığı gibi bitkiler yer almaktadır

Karasal iklimlerde ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir Bu tür bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır

ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM

Görüldüğü yerler: Deniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) görülür Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bölgesi’nde Erzurum –Kars Bölümünde görülen karasal iklim buna benzer

Özellikleri:

Kış erken gelir, çok soğuk olur Kar ortalama 80-90 gün toprak üstünde kalır Yaz da erken gelir ve çok sıcak olur Karlar hızla erir

En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Bazen sıcaklık 30 °C ye kadar çıkabilmektedir

En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır Bazı günler –40 °C ye kadar sıcaklığın düştüğü de gözlenebilmektedir

Yıllık sıcaklık ortalaması 3-5 °C dir

Yıllık sıcaklık farkı 40-50 °C ye kadar ulaşabilmektedir

En fazla yağış ilkbahar ve yaz dönemlerinde düşmektedir Karasallık arttıkça yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Ör Erzurum –Kars bölümünde olduğu gibi

En az yağış kışın düşmektedir ve kışın düşen yağışlar kar şeklindedir

Yıllık yağış ortalaması 500-600 mm civarındadır

Doğal bitki örtüsü bozkırdır (yaz yağışlarının fazlalığından dolayı alpin çayır şeklindedir)

Yağışın fazla olduğu yerlerde iğne yapraklı ormanlar (Tayga) vardır

Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir Taygalar,

C- SOĞUK KUŞAK İKLİMLERİ

TUNDRA İKLİMİ

Görüldüğü yerler: Sibirya, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde, Kanada’nın kuzeyinde, Grönland adasının kıyı kesimlerinde görülür

Özellikleri:

En sıcak ay ortalaması 10 °C yi geçmez Kışın sıcaklık –30, -40 °C'lara kadar iner

Toprak yılın büyük bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın üst kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur

Yıllık yağış miktarı 200-250 mm civarındadır Taklamakan (Çin) çölleridir sürekli yeşil kalabilen deve dikeni Dünya ormanlarının % 15'ini oluştururlar