Vasıtalarda Namaz Kılınır Mı?

Vasıtalarda namaz



Sağlam bir kimsenin, gemi, tren, uçak ve otobüs gibi vasıtalarda, farzları oturarak kılması caiz değildir Ancak teyemmüm yapmak için gereken özürler varsa caizdir (Halebi, Redd-ül Muhtar)


Zaruri özürler şunlardır:

Malın, canın, hayvanın tehlikede olması, inince hayvanın veya hayvandaki veya yanındaki eşyanın, malın çalınması, yırtıcı hayvan, düşman, yerde çamur olması, yağmur olması, hastanın, inerken, binerken iyi olmasının gecikmesi veya hastalığının artması, arkadaşlarının beklemeyip tehlikede kalması, indikten sonra hayvana yardımcısız binememek gibi sebepler birer özür olur


Böyle bir özürle vasıta içinde ima ile namaz kılmak caiz olur Namazda oturur gibi yere veya koltuğun üzerine oturarak ve kıbleye dönerek namaz kılınır


Bildirilen özürler yoksa, oturarak vasıtada namaz kılınmaz Otobüslerin verdiği molalarda kılınabilir Yahut otobüsü durdurup namaz kılınır Durdurulamazsa, inilir, namaz kılındıktan sonra başka vasıta ile gidilir İlk otobüse binerken, (Namaz vakitlerinde yolda duruyorsanız sizden bilet alayım) diye pazarlık ederek binmelidir


Bu da yapılamazsa, diğer üç mezhepten biri taklit edilerek iki namaz cem edilir


Giden gemide farzları, özürsüz oturarak kılmak, iki imama göre caiz değildir Baş dönmesi özürdür


Deniz ortasında demirli gemi, rüzgarla çok sallanıyorsa, giden gemi gibidir Çok sallanmıyorsa, sahile yanaşmışsa, farz namazları oturarak kılmak caiz olmaz


Giden gemide, namaza başlarken kıbleye karşı durmak ve gemi dönünce, kıbleye dönmek gerekir


Misafir, vapurda ve trende, farz namaza, kıbleye karşı durup, secde yeri yanına pusula koyarak, vapur ve tren döndükçe, kendisi kıbleye karşı dönmelidir Yahut başka birisi, sağa sola onu döndürmelidir (S Ebediyye) Namazda göğsü kıbleden ayrılırsa, namazı bozulur Çünkü, vapur ve tren ev gibidir Hayvan gibi değildir


Otobüste, trende, dalgalı denizde kıbleye dönemeyenin, farz namazları caiz olmaz Bunlar yolda seferi oldukları müddetçe Maliki, Şafii veya Hanbeli’yi taklit ederek, iki namazı cem ederek kılabilir


Sual: Talebeler olarak geziye gidiyoruz Arabada namaz kılmam gerekebilir Nasıl yapacağım?

CEVAP

Arabada mecbur kalmadıkça kılmayın İki namazı cem ederek kılın Arabada kılmak zorunda kalırsanız bağdaş kurarak veya diz üstü oturmanız gerekir Ayakkabıyı çıkartmanız gerekir Kıbleye karşı ima ile kılınır


Sual: Araba devamlı hareket ederken kıbleye doğru nasıl kılabilirim? İma ile nasıl kılınır?

CEVAP

İma demek rüku için biraz eğilmek, secde için ondan fazla eğilmekle olur Hastalar da böyle yapar Yollar hep eğri büğrü değil ya, düz yolda giderken zaten iki rekat kılacaksınız, en kısa sureleri okursunuz, kıbleye dönersiniz öyle kılarsınız Ama dediğim gibi arabada kılmayı tercih etmeyin, iki namazı birleştirip kılın


Sual: Arabada yanımda su götürmeyi düşünüyorum Olur da abdestim bozulurda abdest alırım diye Sadece farz olan yerleri yıkasam caiz olur mu?

CEVAP

Caiz olur Sadece bir kere de yıkasanız olur, üç kere yıkamak şart değil Yani bir gazoz şişesindeki su ile rahat abdest alınır


Sual: Uçakla giderken bir namaz vakti çıkacak olsa, ne yapmak gerekir?

CEVAP

Uçakta namaz kılınır Uçakta kılma imkanı olmayıp vakit de çıkacak olsa, diğer üç mezhepten birini taklit ederek, iki namazı cem ederek takdim veya tehir ile kılmak gerekir Sabah namazı cem edilmez Sabah namazını uçakta ima ile kılmak gerekir (Hadika)


Sual: Uçakta namaz ima ile kılınır mı?

CEVAP

Otobüs gibidir


Sual: Uçakla ABD'ye gideceğim Öğle namazı vakti girmeden İstanbul’dan ayrılmış oluyorum Öğleyi nasıl kılacağım?

CEVAP

İki yol var:

1- Uçakta kılınabiliyor Arka kısımda ayakta kılma imkanı var İki rekat farzını kılıyorsunuz o kadar


2- Eğer uçakta ayakta kılma imkanı olmazsa, inince ikindi ile cem edip kılarım diye karar verirsiniz Uçaktan inince, Maliki mezhebini taklit ederek, sünnet kılmadan iki rekat öğle, iki rekat da ikindi namazını beraber kılarsınız


Not: İkindi vaktinde de Amerika’ya varamıyacaksanız, ayakta kılma imkanı da olmazsa, o zaman uçakta iken, koltukta diz üstü veya bağdaş kurup oturarak ima ile namazınızı kılarsınız Zaten gelirken bunu mecburen yapacaksınız Zira vakitler havada iken geçiyor


Sual: Namazı otobüste oturarak kılmak zorunda kalırsak otobüsün durmuş olması mı gerekiyor?

CEVAP

Dururken kılma imkanı varsa dururken kılınır Durmuyorsa, hareket ederken de kılınır


Sual: Yolculuk esnasında vapurda veya trende kıbleye dönmek şart mıdır?

CEVAP

Evet kıbleye dönmek şarttır Yolculukta dört rekatlı farzlar iki rekat kılınır İki rekat namaz kılana kadar trenin, yönü genelde değişmez Yani tren fazla viraj almaz Eğer, eğri büğrü giderse, kıbleye karşı durup, secde yeri yanına pusula koymalı Vapur veya tren döndükçe, kendisi de kıbleye karşı dönmelidir Yahut başka birisi, sağa sola döndürebilir Vapur ve tren ev gibi olduğu için, namazda göğsü kıbleden ayrılırsa, namazı bozulur Böyle vasıtalarda kıbleye dönemeyenin, farz namazları caiz olmaz Bunlar yolda seferi oldukları müddetçe, vardıkları yerde diğer üç mezhepten birini taklit edip iki namazı cem ederek kılabilirler


Sual: Dünyanın dönüşünden, daha hızlı giden bir uçakla, mesela, Ekvatorda iken, yarım saatte dünyanın etrafında bir tur atacak şekilde gidilse, namazlar nasıl kılınır?

CEVAP

Vakit namazın şartıdır Vakit girdikçe namaz kılmak farz olur

Güney veya kuzey yönüne gidilirse, değişen bir şey olmaz Aynı meridyende gidilmiş sayılır Doğuya da, Batıya da gidilse, 30 dakika içinde, sabah, öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarının vakti peş peşe hemen girip çıkar Bir namazı kılana kadar vakit çıkabilir Bunun için, iki namazı cem ederek kılmak uygun olur Eğer uçağın çok hızlı gitmesinden dolayı namazı kazaya bırakırsak, günah olmaz Uçaktan inince, vakti girdiği halde, kılınamayan namazlar kaza edilir


Gemi vatan olmaz

Sual: Gemimiz Gölcük’te tamirde, ayrılış tarihimiz kesin bilinmiyor Tamiri biter bitmez Mersin’e gideceğiz Mersin’de de, ne kadar kalacağımız belli değil, demirli olarak, belki bir ay, belki daha fazla kalabiliriz Bu durumlarda namazları nasıl kılmak gerekir?

CEVAP

Gemi kaptanı veya başka yetkili, burada 15 günden fazla kalacağız derse, karada mukim, gemide seferi olunur Gemi vatan olmaz Böyle söylemedikçe, hep seferi kılınır


Vasıtalarda namaz

Sual: Uçak, gemi, tren ve otobüste kılınan namazların hükmü aynı mıdır? Bunlarda namaz nasıl kılınır?

CEVAP

Hepsi aynı olmaz Mesela uçakta namaz vakti çıkacaksa uçaktan inilmez Gemiden de inilmez Trende bir istasyonda inilebilir Otobüsten inmek daha kolaydır


Hangi vasıta olursa olsun, namazı kazaya bırakmayacak şekilde işler, saatler ayarlanmalı Hepsi için ayrı örnekler verelim:

Uçakta: Yurtiçi ise, bir iki saat sürüyorsa, uçakta oturup namaz kılmaya gerek yok İnince iki namazı cem edip kılma imkânı var Eğer sabah namazı girince uçağa binip inince güneş doğacaksa, namazı kazaya bırakmak haram olduğu için, uçağın arkalarında bir yere gidip, ayakta mümkün olmazsa oturarak rahatça namaz kılınabilir Îmâ ile kılınmaz


Uçakta da kıbleye dönmek şarttır Uçak zikzaklı gitmediği için kıble fazla değişmez 10 veya 20 derece değişse bile kıbleyi etkilemez Mesela Samsun’dan Adana’ya giden, uçağın gidiş istikametine doğru namazını kılar Adana’dan Samsun istikametine giden de uçağın tam tersine dönerek namazını kılar Konya’dan Van’a giden, uçağın doksan derece sağ tarafına dönerek namazını kılar Dönüşte de, doksan derece uçağın sol tarafına dönerek kılar Yurtdışına giden de kıbleye yönü gelecek şekilde, uçakta namazını kılar


Gemide: Giden gemide de, uçakta olduğu gibi, kıbleye dönülür, namaz ayakta kılınamazsa, oturarak kılınır Îmâ ile kılınmaz


Trende: İstasyonlarda durunca, ayakta namaz kılınabilir Bazı istasyonlarda inip kılma imkânı bile oluyor Tren içinde de, ayakta kılınamazsa oturup kılmak caizdir İçinde de oturup kılma imkânı yoksa, inince, iki namaz cem edilir


Otobüste: Otobüs, uçak, gemi ve tren gibi değildir Binerken pazarlık yapılabilir Mesela, (Eğer namaz vaktinde bir yerde durursanız, bileti sizin firmanızdan alırım) denebilir Söz verdikleri hâlde, namaz vaktinde otobüs durmazsa, müsait bir yerde inip namaz kılınır, başka bir otobüsle yolculuğa devam edilir Yanında hasta falan varsa, inince cem edebilir Cem de edemeyecek durumdaysa, mecburen otobüste, koridora oturup namaz kılabilir Buna da imkân olmazsa, oturduğu yerde ayaklarını toplayıp îmâ ile kılar Kıbleye dönebildiği kadar dönmesi şarttır


İbni Abidin hazretleri diyor ki: Sağlam bir kimsenin gemide, trende, hareket hâlinde, farzları oturarak kılması, İmam-ı a’zama göre caizse de, İmameyne göre, özürsüz caiz değildir Fetva da böyledir (S Ebediyye)


Demek ki, özür varsa oturarak kılmak caiz oluyor Bir özrü yoksa oturarak kılamıyor