Dört Halife Dönemi Konu Anlatımı

Dört Halife Dönemi Konu Anlatımı
Hz Muhammed vefat edince Müslümanların başına sırası ile Hz Ebu Bekir, Hz Ömer, Hz Osman ve Hz Ali geçti İşte bu döneme dört halife dönemi (Hulefa-i Raşidin ) denir

1 HZ EBU BEKİR DÖNEMİ (632-634)
Suriye Seferi: Usame Bin Zeyd komutasında bir orduyu Suriye ‘ ye göndermiş, bu yöredeki kabileler egemenlik altına alınmıştır * Böylece Hz Muhammed’in ölümünden sonra da İslamiyet’in gücünü devam ettirdiği kanıtlanmıştır

Ayaklanmalar ve Yalancı Peygamberler: Hz Muhammed’in ölümünden sonra Arabistan‘ da, İslamiyet’in tam yerleşememesi, halkın zekat vermek istemeyişi, kabile yaşamını sürdürmek ve devlet otoritesi altına girmek istememek nedenlerinden dolayı ayaklanmalar olmuş, ve yalancı peygamberler türemişti Yalancı peygamberler sorununu çözmek amacıyla, Halit Bin Velid komutasında bir ordu Yemen’e gönderilmiş, yalancı peygamberler ortadan kaldırılarak, bir tehlikeden kurtulunmuştur Ayaklanmalar ve Zekat sorunu çözüme kavuşturulmuştur

Kur’an’ ın Kitap Haline Getirilmesi: HzMuhammed döneminde Kur’an ayetleri, hafızlar tarafından ezberleniyor, vahiy katipleri tarafından deri, tahta, düz kemik, taşlar üzerine yazılıyordu Ancak, savaşlarda hafızların ölmesi, ve yazılı ayetlerin malzemelerini korumadaki güçlükler nedeniyle, bir kurul oluşturulmuş ve Kur’an kitap haline getirilmiştir

Irak Savaşları: Halit Bin Velid komutasındaki ordu, Irak’a gönderilerek , Hire bölgesi ele geçirilmiş, Fırat nehri çevresindeki kabileler İslamiyet'i kabul etmişlerdir

Yermük Savaşı ( 634 ): Müslümanların Suriye ve Filistin’e doğru hareket ettiğini öğrenen, Bizans İmparatoru Herakliyus, topladığı ordu ile Suriye’ye doğru hareket etmiş, Yermük Irmağı kenarındaki savaşı, Müslümanlar kazanmışlardır * Müslümanların Bizans’a karşı ilk büyük zaferidir * Suriye kapıları, Müslümanlara açıldı


Değerlendirme:

• Hz Ebubekir, Hz Muhammed’in ölümünden sonra dağılma tehlikesi geçiren İslamiyet’ i toplamış
• Devlet otoritesini yeniden sağlamış
• Kur’an’ı kitap haline getirmiş
• İslamiyet’in ilk kez Arap yarımadası dışında Suriye,Filistin ve Irak’ta yayılmasını sağlamıştır
• Yalancı peygamberlerle mücadele edildi

2 HZ ÖMER DÖNEMİ (634-644)
Hz Ebu Bekir ölmeden önce Hz Ömer'in halife olmasını istemişti O'nun ölümü ile Hz Ömer ikinci halife oldu Hz Ömer döneminin önemli olayları şunlardır

1 Irak, İran ve Horasan’ daki Fetihler :

Köprü Savaşı ( 634 ) ( Sasaniler- Müslüman Araplar ) : Müslümanların , Kufe yakınlarında Fırat nehri üzerinde bir köprü kurarak , Sasanilere saldırması ile başlayan savaşı Müslümanlar kaybettiler * İlk fetihler sırasındaki en ağır yenilgi olarak kabul edilir Ancak Sasanilerdeki karışıklıklar üzerine Sasani ordusu çekilmiş, Araplar Fırat’ı geçip, Dicle’ye kadar ilerlemişlerdir

Kadisiye Savaşı ( 636 ) ( Sasaniler – Müslümanlar ) : Yapılan bu savaşı Müslümanlar kazanarak, İran’ın iç bölgelerine kadar ilerlediler Sasanilerin merkezi Medain ele geçirildi ( 637 )
Sonuçları : Irak ve Batı İran Arapların eline geçti Irak’ta Basra ve Kufe kentleri kurularak Müslümanlar buralara yerleştirildiler Yukarı Mezopotamya fethedildi (639 )

Nihavend Savaşı ( 642 ) ( Sasaniler-Müslümanlar) : Yapılan savaşı, Müslüman Araplar kazanmışlar, İran kentlerini ele geçirmişlerdir HzÖmer’in son zamanlarında İran’ın tamamı fethedilmiştir

Horasan’ ın Fethi ( 644 ) : İran’ın doğusunda Merv’ e çekilmiş olan Sasani Hükümdarı IIIYezdcerd’ in toparlanmasına fırsat vermemek ve bölgeyi fethetmek amacıyla yapılan sefer sonucu Horasan ele geçirilmiş, böylece Ceyhun nehrine kadar sınırlar genişlemiştir

2 Bizans Topraklarındaki Fetihler :

Suriye’deki Fetihler : Bu yöndeki fetihlere devam edilerek, Şam, Humus, Harran, Filistin, Halep sınırlar içine alındı Suriye’nin fethinden sonra Kudüs’e yönelindi

Kudüs’ün Fethi : Kudüs dışında tüm Filistin’i fetheden Müslüman Araplar, Kudüs’e yöneldiler Kudüs halkının Bizans’tan yardım isteği ile gönderilen Bizans kuvvetleri “ Ecnadeyn “ denilen yerde yenilgiye uğratıldı ( 636 ) Bu zaferden sonra, Kudüs kuşatmaya alındı Kudüs Patriğinin kenti HzÖmer’e teslim edeceğini bildirmesi üzerine, HzÖmer Kudüs’e gelerek kenti teslim aldı * Böylece Kudüs, savaşılmadan ele geçirildi

Mısır’ ın Fethi : Mısır’ ın ekonomik durumunun zenginliği ve Bizans’tan gelebilecek tehlikelere açık olması nedeniyle, bölgenin fethi gerekiyordu Amr bin As komutasındaki ordu, Mısır’ a yönelerek , Babylon ( Babilon ) ( 641) ve İskenderiye kentini ( 642 ) ele geçirdi Kahire yakınlarında ordu kent olarak “ Fustat “ kenti kuruldu


3 Devlet Örgütlenmesi :

• Devletin geniş bir coğrafi bölgeye yayılması, yönetim - siyasi - ekonomik - askeri alanlarda örgütlenilmeyi zorunlu hale getirmiştir
• İlk kez Düzenli ordu kuruldu Askerlere maaş bağlandı
• Suriye ve Filistin’ de ordugahlar oluşturuldu
• Orduya ait kayıtların tutulması amacıyla ilk kez ordu divanı oluşturuldu
• Devletin önemli sorunlarının görüşüldüğü meclis oluşturuldu
• Müslüman olmayanlardan “ Haraç “ vergisi ( Toprak ) alınmaya başladı
• İlk kez “ Beytü’l-Mal ( Devlet Hazinesi) oluşturuldu
• Ülke yönetim birimlerine ayrıldı
• Valiler ve Halife’ye bağlı olarak Kadılar atandı
• İlk kez adalet işlerinde kadıların görevlendirilmesiyle, yönetim ve adalet işleri birbirinden ayrıldı
• Hicret başlangıç alınarak, Hicri takvim uygulamaya konuldu

Hz Ömer, vergisinin azaltılmasını isteyen bir İranlı tarafından, yaralanarak , 644’ te öldü


Değerlendirme :

• Yaşamı süresince sade bir yaşam sürmüş, adalet ve doğruluktan ayrılmamıştır
• İslamiyet’in en parlak dönemlerindendir
• Arabistan dışında büyük fetih hareketleri yapılarak, Irak, İran, Horasan, Suriye, Filistin, Mısır ele geçirilmiştir
• Devletin yönetim, askeri, adalet, siyasi alanlarında örgütlenmesini gerçekleştirmiştir

3 HZ OSMAN DÖNEMİ (644-656)
1 İran’daki Fetihler: Ceyhun ırmağı ile, Hazar nehri arasındaki Toharistan’a ordu gönderilmiş, bölgede geniş bir alan fethedilmiştir

2 Kafkasya’da Fetihler: 652 ‘de Kafkasları aşıp, Hazar Hanlığına sefer düzenlenmiş, Belencer tahrip edilmiştir IX yy sonlarına kadar Hazarlarla, Arapların mücadelesi sürmüş, Kafkas dağları iki taraf arasında sınır olmuştur

3 Afrika‘da Fetihler: Bizanslılar 645‘te, İskenderiye’ yi ele geçirdilerse de, kent geri alınmıştır ( 646 ) Trablus ve Libya alındıforumsinsinet


4 İlk Deniz Savaşları ve Akdeniz Fetihleri:

• Suriye valisi Muaviye tarafından ilk İslam donanması oluşturuldu
• Stratejik konumu nedeniyle ilk Kıbrıs’a sefer düzenlenmiş ve Kıbrıs vergiye bağlanmıştır(649) 653‘teki seferle, Müslümanlar Kıbrıs’a yerleşmeye başlamış ve Kıbrıs tehlike olmaktan çıkmıştır
• 655‘te, Bizans’la ilk deniz savaşı yapılmış, Bizans yenilgiye uğratılmıştır
• Girit, Malta ve Rodos adalarına seferler düzenlenmiştir

5 Kur’an’ın Çoğaltılması: Hz Osman’ın İslamiyet’e yaptığı en büyük hizmetlerden biridir Şive farklılıklarından dolayı Kur’an ayetlerinin farklı okunması üzerine bir kurul oluşturularak, Kur’an çoğaltıldı Bir örneği Medine’ de bırakılarak, Mekke, Şam, Kufe, Basra, Mısır’a gönderilmiş, böylece Kuran’ın günümüze kadar orijinalinin bozulmadan gelmesini sağlamıştır

6 Yönetimi: Kendi soyundan olan Emevileri kayırması ve koruması, onları önemli görevlere getirmesi, hoşnutsuzluğa yol açmış, Mısır, Kufe, Basra ve Şam’ da ayaklanmalar çıkmıştırforumsinsinet


7 Öldürülmesi: Mısır, Kufe ve Basralılardan oluşan isyancı bir gurup, Medine’ye gelerek Valilerin değiştirilmesine destek olunmasını, HzAli, Talha ve Zübeyr’den istemişler, ancak destek bulamamışlardır Bunun üzerine Hz Osman’ın evini kuşatarak, Halifelikten çekilmesini istemişler, Hz Osman reddedince öldürülmüştür

• İlk kez bir halife isyan sonucu öldürülmüştür
• Müslümanlar arasında görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır

Değerlendirme:
Hz Osman döneminde İran, Kafkasya, Afrika ‘da fetihler sürmüş, ilk donanma oluşturularak, Akdeniz’de stratejik önemi büyük olan Kıbrıs alınmış, Kur’ an çoğaltılarak orijinalliğinin bozulması engellenmiştir Ancak yönetimdeki zayıflığı, kendi soyunu kayırması ve etkili görevlere getirmesi, huzursuzluklara ve İslamiyet’te ilk ayrılıkların oluşmaya başlamasına yol açmıştır

4HZ ALİ DÖNEMİ (656-661 )
Hz Osman' ın öldürülmesiyle, karışıklıklar başladı HzAli, kendi taraflarının ısrarı üzerine halifeliği kabul etti Ancak Emevi soyundan gelenler, Hz Osman'ın öldürülmesinde, onun da rolü olduğu gerekçesiyle, Hz Ali'nin halifeliğini tanımadılar Hz Ali, karışıklık ve isyanlara neden olan, Hz Osman döneminde atanmış valileri görevden aldı

1 Cemel Vak'ası ( Deve Olayı ) ( 656 ) : HzAli'nin halifeliğini tanımayan, Hz Muhammed'in eşi Hz Ayşe ve onun yanında yer alan Talha ve Zübeyr, mücadele etmek ve kuvvet toplamak için Irak'a gittiler Hz Ali barışçı girişimlerinden sonuç alamadı İki taraf, Kufe yakınlarında savaştılar Savaş'ın en şiddetli bölgesi HzAyşe'nin bindiği " Asker " adlı devenin etrafıydı Bunun için bu olaya " Deve Olayı " denilmiştir Savaşta Talha ve Zübeyr öldü Hz Ayşe'nin Medine'ye dönmesi sağlandı Esir alınan Basra'lılar serbest bırakıldılar Bu olay, Müslümanlar arasındaki ilk büyük savaştır Hz Ali bu olaydan sonra Medine'ye dönmemiş, Irak'ın merkezi olan Kufe'ye yerleşmiştir

2 Sıffin Savaşı ve Hakem Olayı ( 657 ): Emevi soyundan olan Şam valisi Muaviye, Hz Ali'nin halifeliğini tanımamaktaydı Mısır valisi Amr-ibn-ül As 'ın da desteğini alarak , Hz Ali ile Sıffin ovasında karşı karşıya geldi Savaş Hz Ali'nin lehinde gelişirken, Muaviye askerleri mızraklarının ucuna Kur'an ayetlerini taktılar Bu durumda HzAli taraftarları savaşa devam etmediler Halifelik anlaşmazlığının, Kur'an hükümleri esas alınarak, iki tarafın seçeceği hakem kurulu tarafından çözülmesi kararlaştırıldı Ancak, Muaviye'nin hakemi Amr İbn-Ül-As, Ali'nin hakemi Ebu Musa El-Eş'ari' yi kandırdı Hile ile halifelik Muaviye'ye geçti Bu Olay İslam dünyasının bölünmesine yol açtı Hz Ali taraftarlarına Şii, Muaviye'den yana olanlara Emevi, her iki tarafı da tanımayanlara Hariciler denildi

3 Nehrevan Savaşı ( 658 ): Hz Ali kuvvetleriyle , hariciler arasında yapılan savaşta, Hariciler yenildiler ise de varlıklarına son verilememiştir

4 Hz Ali 'nin Öldürülmesi ( 661 ): Hariciler, İslam dünyasındaki karışıklıklara neden olduklarını düşündükleri, Hz Ali, Muaviye ve Amr İbn Ül As ' ı öldürmeye karar verdiler Hz Ali , zehirli bir kılıçla yaralanarak öldürüldü