Bilim Ve Teknolojinin Tarihsel Süreçleri

Teknoloji, bilimin, pratik yaşam gereksinimlerinin karşılanmasına ya da insanın çevresini

denetleme, biçimlendirme ve değiştirme çabalarına yönelik uygulamaları Yunanca tekhne (sanat, zanaat) ve

logos (bilgi,söz, sözcük) sözcüklerinden oluşturulan teknoloji terimi, Antik Yunanistan'da "bilgiden gelen zanaat"

anlamına geliyordu Zaman içinde anlamı değişen sözcük, bilimsel araştırmalardan elde edilen somut ve yararlı

sonuçları ve bunlara ilişkin araç, yöntem ve süreçlerin bütününü ifade eden bir anlam kazanmıştır

Teknik, temel olarak alet yapımı ve alet kullanarak sonuç alma yöntemleri anlamına gelir

Alet yapma yeteneği, insan türünü Öteki canlılardan ayıran temel niteliktir Bu niteliği nedeniyle insan, en

başından beri teknoloji üreten bir varlıktır ve teknolojinin tarihi insanlığın tüm evrimini içerir

İlk uygarlıklarda teknoloji

Uygarlık tarihinin ilk dönemlerinde insanın alet yapmakta kullandığı başlıca malzeme olan taş, bu dönemlere adını vermiştir Hayvancılık ve tarımın başladığı ve yerleşik yaşama geçilen Jeolitik Çağda çeşitli taş türlerinin yanı sıra kil, tuğla ve ağaç kullanılmaya başladı Ateş yakmanın bulunması, ok ve yay, tekerlek, ev yapımında tuğla kullanılmaya başlaması, tahılın öğütülmesi (ilkel el değirmeni) ve kilin pişirilmesi (çanak çömlek yapımı) teknikleri bu dönemin başlıca teknolojik ilerlemeleridir İÖ 3000-500 arasında kentlerin ortaya çıkmasıyla teknoloji alanında yeni bir çığır açıldı Kentleşmeyle birlikte bakırdan yararlanılmaya başladı, alaşım (özellikle tunç) yapımı bulundu, zanaatkarlar (özellikle metal işleyicileri ve camcılar) ve ilk bilim adamları ( Sümerler, Mısır Uygarlığı ve Mezopotamya astronomlar) yetişti Yelkenin icadı, düzenli ulaşım yöntemlerinin geliştirilmesi, şarap ve preste sıvı yağ elde edilmesi, büyük tuğla tapınaklann inşası, dikilitaşlar bu dönemin en önemli teknolojik gelişmelerini oluşturur

İÖ 500-İS 500 arası, Eski Yunan ve Roma uygarlıkları dönemidir Felsefe, din, politika, hukuk, şiir, tiyatro, kuramsal düşünce ve soyut bilim (özellikle matematik) açısından çok önemli gelişmeleri simgeleyen bu dönem, teknoloji yönünden aynı parlaklıkta değildir Bu dönemin en önemli teknolojik gelişmeleri arasında Anadolu'dan kaynaklandığı sanılan demir işleme ve çelik üretimi teknikleri sayılabilir Gelmiş geçmiş en büyük birkaç bilim adamından biri olan Arkhimedes, doğduğu ve yetiştiği Syrakuza'nın Roma istilasından korunabilmesi amcıyla bulup geliştirdiği olağanüstü silahların yanı sıra, vida, makara ve kaldıraç gibi çok önemli mekanik buluşlar gerçekleştirmiştir İskenderiyeli mühendisler, örneğin Ktesibios ve Heron tulumba, hava ve su akımıyla çalışan aygıtlar, hava basınçlı makineler ve vida açma makineleri gibi önemli buluşlar gerçekleştirdiler İskenderiye okulu yalın mekanizmalardan "makine" olarak nitelendirilebilecek karmaşık düzeneklere geçişin öncüsü, olmuştur Yunan mimarlığı bütün sanatsal görkemine karşın teknolojik açıdan büyük bir önem taşımaz Romalılar Yunan mimarlık üslubunu kopya etmekle yetindilerse de, yapı teknolojisinde bazı önemli başarılar ortaya koydular Su altında sertleşebilen dayanıklı bir çimento geliştirdiler, kemer, tonoz ve kubbenin mimari olanaklarından olabildiğince yararlanarak amfitiyatrolar, sukemerleri, tüneller, köprüler, surlar, deniz fenerleri yaptılar, çok geniş ve düzenli bir karayolları ağı kurdular

Ortaçağ ve yeniçağda teknoloji

Batı Roma İmparatorluğu'nun IS 5 yüzyılda çöküşünü izleyen bin yıllık süre ortaçağ olarak bilinir Ortaçağda teknolojinin tarihi, büyük ölçüde geçmiş uygarlıkların kazanımlannın yeniden bulunması, saklanması ve bir ölçüde değiştirilmesi olarak özetlenebilir Bu dönemde İslam uygarlığı Eski Yunan'daki bilimsel ve teknolojik birikimin mirasçısı olmuş, bu birikime önemli katkılarda bulunmuştur

İspanya, Sicilya ve Kuzey Afrika üzerinden Batı Avrupa'ya geçen bu birikim, çok önemli bir öğe olarak Çin ve Hint uygarlıklarının ürünlerini de içeriyordu Çin'de, İS 10 yüzyılda batıda henüz bilinmeyen önemli teknikler ve ürünler geliştirilmiş durumdaydı Bunların arasında ipek işçiliği, barut, demir dökümü, kâğıt, çûnke türünden yelkenli gemiler, uçurtma, yel değirmeni ve porselen sayılabilir Ortaçağda batının teknolojik gelişimini simgeleyen başlıca yenilikler şöyle sıralanabilir: At nalı ve üzenginin geliştirilmesi ve atin gerek tarımda, gerekse savaşta önemli bir güç kaynağı olarak kullanılmaya başlaması; su çarkı ve yel değirmeninin yaygınlaşması ye bu aygıtların tahılların öğütülmesinde, ezerek yağ çıkarmada, tahta kesmede, yün dövmede, yeni geliştirilen çıkrığa enerji sağlamada kullanılması, kömür çıkarımı; barutun ve topun bulunması; ip ve fıçı, dökme demir ve sabun yapımı tekniklerinin geliştirilmesi; kale ve şatoların inşası; pusulanın kullanılmaya başlaması; 14 yüzyılda ilk mekanik saatin yapılması; 15 yüzyılda matbaanın icadı

16 yüzyılın başından itibaren ulusal devletlerin ortaya çıkması, Reform ve özellikle Rönesans dönemlerinin yol açtığı bilimsel devrim, bu gelişmeye büyük hız kazandırdı Bati teknolojisinin temellerinin 1500- 1750 arasında atılmış olduğu söylenebilir Rönesans'ın yol açtığı bilim devriminin öncü kişisi Galilei'dir İngiltere'den R Böyle, Almanya'dan Otto Von Guericke ve Fransa'dan D Papin'in kuramsal öncülüğü, T Newcomen'ın 1712'de buhar makinesini bulmasıyla sonuçlandı Atmosfer basıncında çalışması nedeniyle verimi çok düşük olan Nevvcomen makinesi, daha çok maden ocaklarından su pompalamakta kullanılmakla birlikte önemli bir teknolojik gelişmeyi simgelemiştir Avrupa ülkelerinin Hint Okyanusuna ve Yenidünya'ya açılmaları pek çok yeni ürünün ve bunlara ilişkin imalat tekniklerinin ortaya çıkmasına yol açtı Bu ürünler arasında öncelikle çay, şeker, tütün, pamuk ve kakao sayılailir

Sanayi Devrimi

Sanayi Devrimi deyimi, batıda sanayinin ve makine üretiminin egemen olduğu bir ekonomiye geçiş dönemini ( 1750- 1900) ifade eder Sanayi Deyrimi'nin en belirgin niteliği enerji teknolojisindeki değişimdir Dönemin başında belli başlı enerji kaynakları kol gücü, hayvan, su ve rüzgâr enerjisiydi 1769'da James Watt, Newcomen makinesine ayn bir yoğunlaştıncı ekleyerek pistonun her ileri-geri hareketinde silindirin ısınıp soğumasını önlemeyi başardı; sonraki yıllarda da pompayı yalnızca aşağı-yukarı hareket ettirmek yerine bir şaftı döndüren yeni bir makine geliştirdi Böylece verimi önemli ölçüde artan ve dönme hareketi sağlayabilen buhar makinesi, sanayinin temel mekanik enerji kaynağı durumuna geldi Buhar makinesini buharlı gemi ( 1807) ve buharlı lokomotifin ( 1825) geliştirilmesi izledi Michael Faraday'ın elektrik ile magnetizma arasındaki ilişkiyi ortaya koyması ( 1831), elektrik motorunun ve dinamonun geliştirilmesiyle sonuçlandı İçten yanmalı motorların (havagazı ve gazyağı motoru, dizel motoru, benzin motoru), motosiklet ve otomobilin geliştirilmesi 1860-90 arasındaki 30 yıl içinde gerçekleşti Demir-çelik ve pamuklu dokuma sanayileri, 19 yüzyılda en büyük gelişmenin izlendiği sanayi dallarını oluşturdu 1827'de fotoğrafın, 1837'de elektrikli telgrafın, 1876'da telefonun icadı yeni gelişmelerin öncüsü oldu

20 yüzyıl

Teknolojik gelişmenin giderek hızlandığı ve günümüzdeki baş döndürücü hıza ulaştığı 20 yüzyılı 1945'e değin ve 1945'ten sonra olmak üzere iki döneme ayırmak olanaklıdır Hiroşima'ya ilk atom bombasının atıldığı 1945 yılı nükleer çağın başlangıcı» bir başka açıdan da bilgisayar çağının başlangıç yılı olarak kabul edilebilir, 1900-45 arasında dünya iki büyük savaş geçirmiş, 1945 sonrasında ise üçüncü bir dünya savaşının gölgesi altında yaşamış


1900-45 döneminin başlıca teknolojik gelişmeleri şöyle özetlenebilir:

Enerji alanında, elektrik enerjisi üretiminin dev boyutlara ulaşmasından başka önemli bir gelişme söz konusu depdir 1913'te, petrolün işlenmesinde kraking yönteminin bulunması, plâstikler, yapay kauçuk ye yapay elyaf üretimi açısından çok önemli bir adım oldu 1911'de vitaminlerin belirlenmesi, 1928'de penisilinin keşfi ve 1943'te antibiyotik üretimine geçilmesi sağlık alanındaki önemli gelişmelerdir 1895 te X ışınlarının bulunmasıyla başlayan bir djzi buluş (radyoaktiflik, yapay radyoaktiflik ve 1938'de çekirdek bölünmesi), nükleer çağın yolunu açtı 1903'te ilk uçuşunu yapan uçak, sonraki yıllarda gaz türbiniyle donatılarak jet uçağına dönüşecek, 1960'larda sesüstü hızlara ulaşacaktı Bu dönemde yer alan en önemli gelişmelerden biri de 1901'de radyonun, 1907'de elektronik lambanın geliştirilmesidir Böylece, modern teknolojinin en önemli bileşeni durumuna gelecek plan elektronik alanında ilk adımlar atılıyordu; bunu, radar ve televizyonun geliştirilmesi izledi

1947'de transistorun bulunması, elektromun her alanını büyük ölçüde etkiledi, ama bu etki en çok bilgisayarlarda gözlendi; sonraki yıllarda tümleşik devrenin geliştirilmesi, mikroişlerncileri sanayinin, bilimsel araştırmaların ve giderek günlük yaşamın aynlmaz parçası durumuna getirdi Otomasyon, robotlar ve yapay zeka, bu alandaki en önemli gelişmeler oldu 1957'de "Sputnik ile başlayan uzay çağı, 1961'de "Vostok ile gerçekleştirilen ilk insanlı uzay uçuşu, 1966'da "Lunik" ile Ay'a yapılan ilk yumuşak iniş, 1%9'da "Apollo 11" ile ilk insanın Ay'a ayak basması gibi bir dizi başarıyla devam etti Bu başarılar, gezegenlere yönelen insansız uçuşlarla ve 1981'de uzay mekiğinin geliştirilmesiyle sürdü 20 yüzyıldaki en önemli (ve tartışmalı) gelişmelerden biri de genetik mühendisliğidir